Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinÇökək hamam — 1606-cı ildə Şah Abbasın sifarişi ilə Azərbaycanın Gəncə şəhərində tikilmiş tarix-memarlıq abidəsi, hamam.
| Çökək hamam | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər |
 Gəncə |
| Yerləşir | Şah İsmayıl Xətai pr. |
| Aidiyyatı | Səfəvilər imperiyası |
| Memar | Şeyx Bəhaəddin |
| Sifarişçi | I Abbas |
| Tikilmə tarixi | 1606 |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərir |
| İstinad nöm. | 3870 |
| Kateqoriya | Hamam |
| Əhəmiyyəti | Yerli əhəmiyyətli |
| 40°40′38″ şm. e. 46°21′29″ ş. u. | |
 |
|
  Çökək hamam |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hamam, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Çökək hamam şəhər əhalisi arasında müxtəlif adlarla tanınır. Ona I Şah Abbasın əmri ilə tikildiyi üçün bəzən "Şah Abbas hamamı",[1] Şah Abbas məscidinə yaxın tikildiyi üçün "Məscid hamamı" və ya sonralar oranı işlədən şəxsin adı ilə "Hacı Ələkbər hamamı" da deyirlər.[2] Çökək hamam adlandırılması isə suyun təzyiqini təmin etmək üçün hamamın çökək ərazidə tikilməsi ilə bağlıdır.[2][3]
Səfəvi hökmdarı I Abbasın əmri ilə 1606-cı ildə Cümə məscidinin inşası bitdikdən sonra onun yaxınlığında Çökək hamamın inşası başlayıb.[4] Hamamın memarı Gəncədəki bir çox abidələrin memarı olan Şeyx Bahəddindir.[3][5]
Hamamın tikintisində o dövrün ənənəvi materiallarından olan qırmızı kərpic, yumurtanın ağı, gil və əhəngin bərkidici qarışığından istifadə olunub. Hamam iki iç-içə zaldan ibarətdir. Böyük zalın içərisində çarhovuz və fəvvarə var, kiçik zal isə yuyunmaq üçün nəzərdə tutulub. Hamamın iki böyük və beş kiçik günbəzi var.[6] Böyük günbəzlərin qırağında havalandırma rolu oynayan yarımgünbəzlər tikilib. Qışda hamam çox isti, yayda isə sərin olur.[7] Odunla qızdırılan hamamın zirzəmisində iki buxar qazanı yerləşib.[8] Divarlarda və hamamın döşəməsində quraşdırılmış keramik borularla buxar zallara ötürülürdü. Bununla da buxar bərabər ölçüdə dövr edir və bütün otaqları qızdırırdı.[5] Hamamın bu üsulla fəaliyyəti 1963-cü ilə qədər davam edib.[2]
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra 1996-cı ildə rəssam Qalib Bağırov tərəfindən hamamda Dekorativ Tətbiqi Sənət Mərkəzi yaradılıb və burada çini qablar düzəldərək onları nümayiş etdirib.[9] Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə məscid, yerli əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.[10]
Abidə 2013-cü ildə bərpa olunub.[11] Restavrasiya zamanı tarixi orijinallıq saxlanılmasına çalışılıb. Bərpa işləri köhnə kərpiclə aparılıb. Abidənin dağlmış günbəzi və dam örtüyü bərpa olunub.[12] Bərpadan sonra hamam fəaliyyət göstərir.[13] Lakin hamamın bir hotel tərəfindən istifadə olunması və ora girişin yalnız hoteldən olması insanlar tərəfindən etirazla qarşılanıb.[14][15][16]
- ↑ "Çökək hamam: Gəncədə səfəvi şahının 400 illik yadigarı". gencexeber.az (az.). 2 oktyabr 2021. 2 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 3 "Hamam (Çökək Hamam)". irs.gov.az. 1 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 Məmmədov, Mərdan. Gəncə abidələri (az.). Bakı: Azərnəşr. 2021. 26. 18 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 sentyabr 2024.
- ↑ Gəncənin maddi mədəniyyət abidələri (az.). Bakı: Nurlan. 2004. 49. 19 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 Məmmədov, Elcan. "Gəncədə XVII əsrin möhtəşəm memarlıq əsəri – "Çökək hamam"". Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi. 25 yanvar 2023. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ Xəlilov, Zabit. "Əsrlərin yadigarı - Çökək hamam". Respublika qəzeti (az.). 24 may 2024. 26 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ "Azərbaycanın qədim hamamlarının dəbdəbəsi" (az.). 13 sentyabr 2018. 21 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2019.
- ↑ İbrahimov, Natiq. "Gəncədə çökək hamam". azerbaycan-ruznamesi.org. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ Muradov, Zakir. "Tanınmış gəncəli rəssam vəfat etdi". 525-ci qəzet. 8 iyun 2019. 26 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2 avqust 2001. 7 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 14 dekabr 2022.
- ↑ "Gəncənin tarix yadigarlarından – "Çökək hamam"". www.medeniyyet.az (ingilis). 27 yanvar 2023. 26 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ ""Çökək hamam"da təmir-bərpa işləri davam edir" (az.). 13 sentyabr 2013. 21 oktyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2019.
- ↑ "Tarixi memarlıq nümunəsi hamamda mənəvi dinclik | Azerbaijan.Travel". azerbaijan.travel (az.). 18 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ Nərimanoğlu, Osman. ""V&GO" Hotel və milyonçu sahibi Gəncədə tarixi abidəni - "Çökək hamam"ı necə işğal edib?". demokratik.az. 6 iyun 2020. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ "Gəncədə 17-ci əsrə aid "Çökək hamam" sakinlərin üzünə bağlıdır". gencexeber.az (az.). 5 avqust 2021. 27 sentyabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024.
- ↑ "Gəncədə 415 yaşlı tarixi abidə sauna kimi istifadə olunur". demokrat.az. 10 mart 2021. 26 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2024. (#first_missing_last)