Şirli Enn Cekson (ing. Shirley Ann Jackson; 5 avqust 1946) — amerikalı fizik və administrator, Rensselaer Politexnik İnstitutunun (RPI) keçmiş prezidenti (1999–2022). O, bu vəzifədə çalışan ilk afroamerikalı qadın olmuş, həmçinin ABŞ-ın aparıcı tədqiqat universitetlərindən birində rektorluq edən ilk afroamerikalı qadın kimi də tarixə düşmüşdür.[7] Cekson, Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (MIT) doktorantura pilləsində fizika üzrə təhsil almış ilk afroamerikalı qadın olmuş və ABŞ-ın Nüvə Tənzimləmə Komissiyasının (NRC) keçmiş sədri kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, həm də Elm və Texnologiya üzrə Prezidentin Məsləhət Şurasının üzvü olmuşdur.[8]
| Şirli Enn Cekson | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 5 avqust 1946[1][2] (79 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı | ABŞ |
| Milliyyəti | ABŞ |
| İxtisası | Fizik |
| Təhsili | Massaçusets Texnologiya İnstitutu (BS, PhD) |
| Fəaliyyəti | fizik, universitet müəllimi[d], university president[d] |
| Tanınır | NRC-nin ilk afroamerikalı qadın rəhbəri, RPI-nin prezidenti |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Cekson 1946-cı il avqustun 5-də Vaşinqtonda anadan olub. Atası Corc Cekson onu riyaziyyat və elmlə maraqlanmağa təşviq edirdi. 1964-cü ildə Roosvelt Liseyini fərqlənmə ilə bitirib. Məktəb illərində təbiət elmləri və dillərə böyük maraq göstərmişdir.
Cekson MIT-ə daxil olub və 1968-ci ildə fizika üzrə bakalavr dərəcəsi alıb. O, MIT-də oxuyan azsaylı afroamerikalı tələbələrdən biri idi. 1973-cü ildə MIT-də fizika üzrə fəlsəfə doktoru (PhD) dərəcəsi alaraq, bu universitetdə bu sahədə doktorluq alan ilk afroamerikalı qadın oldu.[9]
Doktorluqdan sonra Cekson Bell Telefon Laboratoriyalarında tədqiqatçı kimi fəaliyyət göstərdi. O, katyon dinamikası, fononlar, optik xüsusiyyətlər və kvant nəzəriyyəsi ilə məşğul olub.
1995-ci ildə prezident Bill Klinton onu ABŞ Nüvə Tənzimləmə Komissiyasının sədri təyin etdi. Bu vəzifəni tutan ilk afroamerikalı və ilk qadın oldu.[10]
1999-cu ildə Cekson Rensselaer Politexnik İnstitutunun prezidenti oldu. Burada “Rensselaer Planı” adlı inkişaf strategiyasını həyata keçirdi. Onun dövründə universitetin tədqiqat imkanları və maliyyə gücü əhəmiyyətli dərəcədə artdı.
2006-cı ildə bəzi fakültə üzvləri onun idarəetmə tərzini tənqid edən petisiya yaydılar. Lakin o, vəzifəsində qaldı və bir çox islahatlar həyata keçirdi.
2014-cü ildə prezident Barak Obama onu Elm və Texnologiya üzrə Prezidentin Məsləhət Şurasına (PCAST) təyin etdi. O, həmçinin IBM, FedEx, Marathon Oil kimi şirkətlərin idarə heyətlərində çalışmışdır.[11]
Cekson bir çox mükafatlara və fəxri adlara layiq görülmüşdür. O, 2001-ci ildə Women in Technology International tərəfindən WITI Hall of Fame-ə daxil edilmişdir.[12]
2007-ci ildə Amerika Fizika Cəmiyyəti tərəfindən George E. Pake mükafatı ilə təltif olunmuşdur. 2008-ci ildə Amerika Milli Elmlər Akademiyasına üzv seçilmişdir.
Harvard, Yale və Dartmouth kimi ali məktəblər tərəfindən ona fəxri doktor dərəcələri verilmişdir.
Şirli Cekson fizik Morriz A. Washington ilə evlidir. Onların bir oğlu var.[13].
- ↑ Shirley Ann Jackson // FemBio database (alm.).
- ↑ Davos 2014 Participant List.
- ↑ 1 2 https://www.amacad.org/person/shirley-ann-jackson.
- ↑ 1 2 NNDB (ing.). 2002.
- ↑ Black Women Scientists in the United States. Indiana University Press, 1999. S. 127–134. ISBN 978-0-253-33603-3
- ↑ https://cst.princeton.edu/people/shirley-ann-jackson.
- ↑ "President Shirley Ann Jackson". Rensselaer Polytechnic Institute. İstifadə tarixi: 15 may 2024.[ölü keçid]
- ↑ "Shirley Ann Jackson PhD '73". MIT. İstifadə tarixi: 15 may 2024.[ölü keçid]
- ↑ "Biography of Shirley Ann Jackson" (PDF). NSF. İstifadə tarixi: 15 may 2024.[ölü keçid]
- ↑ "NRC Chairs Past and Present". Nuclear Regulatory Commission. İstifadə tarixi: 15 may 2024.
- ↑ "President's Council of Advisors on Science and Technology". White House. 28 may 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 may 2024.
- ↑ "WITI Hall of Fame 2001". WITI. İstifadə tarixi: 15 may 2024.
- ↑ Lisa Jones Townsel: "Husbands of Powerful Women". In: "Ebony", July 1996, S. 115 ff.
- Official Profile from Rensselaer Polytechnic Institute
- Shirley Ann Jackson at IWasWondering.com
- June, Audrey. "Shirley Ann Jackson Sticks to the Plan" (PDF). The Chronicle of Higher Education. 5 iyun 2007.
- Article and profile from the en:Chronicle of Higher Education
- Biography of Jackson from IEEE
- Discussion with Charlie Rose
- C-SPAN-da göstərilənlər
- C-SPAN Q&A interview with Jackson, January 2, 2005
- Interview of Shirley Ann Jackson by David Zierler on July 17 and 22, 2020, Niels Bohr Library & Archives, American Institute of Physics, College Park, MD, USA