Əsəd ibn əl-Furat

Xorasan əsillidir. Hicri 152-ci (759) ildə Nəcranda dünyaya gəlib. Harranda dünyaya gəldiyi də söylənib.^[4][5] Ailəsi ilə birlikdə əvvəl Qayrəvana, sonra isə Tunisə köçmüşdür. İlk təhsilini də Tunisdə almışdır.^[6] Hicri 172-ci (788–89) ildə təhsil almaq məqsədilə səyahətə çıxmış, Mədinədə Malik ibn Ənəsin yanına gələrək, ondan səma yolu ilə Muvatta-nı öyrənmişdir. Bir müddət Malikdən elm öyrənən Əsəd, İraqa gedərək Əbu Yusif və Məhəmməd əş-Şeybaniyə tələbəlik etmişdir. Burada Əbu Yusifə Muvatta-nı rəvayət etmişdir.^[7]

Pulsuzluqdan və tələbələrin çoxluğundan əziyyət çəkən Əsəd, müəllimi Məhəmmədə gileylənmiş, Məhəmməd əş-Şeybani də ona aylıq məvacib ayırmış və gecələri xüsusi dərslər vermişdir. Məhəmmədin yanında Hənəfi fiqhini mükəmməl şəklində öyrənən Əsəd, Misirə getmişdir. Burada Malikin tələbələrindən İbnül-Qasımdan Maliki fiqhini rəvayət etmiş və məşhur əl-Əsədiyyə əsəri tamamlamışdır. Bundan sonra Qayrəvana qayıdan Əsəd, Hənəfi və Maliki məzhəblərini İspaniya sərhədinə və Şimali Afrikaya yaymaqla məşğul olmuş və Səhnun ibn Əbdüssəlam başda olmaqla bir çox şəxsə əl-Əsədiyyə-ni rəvayət etmişdir.^[2]

O, hicri 204-cü (819–20) ildə Qayrəvana qazı təyin edilmişdir. O, həm də məharətli bir sərkərdə olmuşdur. Ziyadətullah əl-Ağləbi, onu hicri 212-ci ildə Siciliya adasının ələ keçirilməsi üçün təşkil edilmiş hərbi ekspedisiyanın komandanı təyin etmişdir. O, on min nəfərlik ordu ilə adanı mühasirəyə alaraq Siciliyanı ələ keçirmişdir. Lakin döyüşlərdə aldığı yaralar ucbatından bir müddət sonra hicri 213-cü (828) ildə vəfat etmiştir.^[8] Bəzi mənbələrdə onun ölüm tarixi 214-cü (829) və ya 217-ci (832) illərə aid edilmiş, ölümü isə taun epidemisayı ilə əlaqələndirilmişdir.^[1]

Əsəd ibn əl-Furat Maliki məzhəbinin ən qabaqcıl alimlərindən olsa da, Qayrəvanda İraq fiqhinin təmsilçisi və imamı olub.^[9]

1. ↑ ^{1 2} Kallek, Cengiz. "ESED b. FURÂT", TDV İslâm Ansiklopedisi (türk). XI. TDV İslâm Araştırmaları Merkezi. 1995. 366–3667. 19 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
2. ↑ ^{1 2} Duran, Ahmed. "İmam Muhammed eş-Şeybaninin hayatı ve Hanefi fıkhının tedvininde yeri" (PDF). İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi. 9. 2007: 171–198. 1 noyabr 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
3. ↑ Mikail, Rəfail. Dəlilləri ilə İslam fiqhi (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2014. 192. ISBN 978-9952-489-89-7.
4. ↑ Zəhəbi. Siyəru Aləmün-nubəla (ərəb). X. 225.
5. ↑ Zirikli. əl-Ələm (ərəb). I. Beyrut. 1980. 298.
6. ↑ Dəbbağ. Məalimül-iman fi mərifəti əhlil-Qayrəvan (ərəb). X. Məktəbətül-Hənəci. tarixsiz. 3, 4.
7. ↑ Zəhəbi. Siyəru Aləmün-nubəla (ər). X. 226.
8. ↑ Zəhəbi. Siyəru Aləmün-nubəla (ərəb). X. 27.
9. ↑ Maliki, Əbu Bəkr. Riyadun-nüfus fi təracimi uləmail-Qayrəvan (ərəb). I. 1951. 181.