Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinAğlarsan — Molla Vəli Vidadinin və Molla Pənah Vaqifin rədifli deyişməsi.
| Ağlarsan | |
|---|---|
.JPG) Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyinin binasının pəncərəsində Molla Vəli Vidadi və Molla Pənah Vaqif rəsmləri | |
| Janr | rədifli qoşma |
| Müəllif |
Molla Vəli Vidadi Molla Pənah Vaqif |
| Orijinal dili | azərbaycanca |
| Yazılma ili | XVIII əsrin II yarısı |
 Ağlarsan Vikimənbədə | |
Molla Vəli Vidadi və Molla Pənah Vaqif yaxın dost idilər, müraciət və məktub formasında bir-biri ilə deyişirdilər. Belə deyişmələrdən biri də məşhur "Ağlarsan" rədifli qoşmasıdır.[1] Bu əsər hər iki şairin nisbətən iri həcmli əsərlərindəndir. Deyişmədə hər iki şairin həyata və axirətə baxışı, etiqat və məzhəb seçimi ortaya çıxır.[2]
Bu deyişmədə Vidadinin tərkidünyalığı, bədbinliyi nəzərə çarpır.[3] Molla Pənah Vaqif isə Vidadinin tam tərsi idi, həyata bağlı olan şair maddi dünya əyləncələrinə meyl göstərirdi. Deyişmədə onların bir-birindən fərqləri özünü büruzə verir. Molla Pənah Vaqif dostu Vidadini bədbin olmaqda, maddi dünyadan əl çəkməkdə günahlandırır, deyir ki, onun axirəti həyatından daha betər olacaq:[2]
Ey Vidadi, sənin bu puç dünyada
Nə dərdin var ki, zar-zar ağlarsan?
Ağlamalı günün axirətdədir,
Hələ indi səndə nə var, ağlarsan?
Vaqif Vidadini həyatdan zövq almağa, özünü uca tutub, dünyanın əzici hislərindən uzaq olmağa çağırır.[2] Aşağıdakı misralar isə Vaqif nikbinliyin sözlə ifadəsi kimi göstərilə bilər:[4]
Toy-bayramdır bu dünyanın əzabi,
Əqli olan ona gətirər tabi,
Sən təki oğlana deyil hesabi,
Hər şeydən eləyib qubar ağlarsan!
Vidadi isə həyatın sevincinin bir illüziya olduğunu, yalançı olduğunu qeyd edir:[4]
Ey mənə göstərən qatığı, cadı,
Onu yeyən tapar külli muradı,
Dünyanın sənə də ləzzəti, dadı-
Bir gün olur axır zəhər, ağlarsan!
Deyişmədə məzhəb məsələlərinə də toxunulur. Vidadi əhli-sünnədir, Vaqif isə sonradan qızılbaşlığa, yəni şiəliyə keçmişdir. Buna görə də Vidadi Vaqifi məzəmmət edir, onun etiqadını dəyişdiyi üçün axirətdə cəzalandırılacağını qeyd edir. Deyişmədə sənətkarların avtobioqrafik məlumatları da mövcuddur. Bədii mətnə uğurla daxil edilən bu məlumatlara görə, şeir səviyyəli sənət faktı təsiri bağışlayır.[4]
Vidadi qəmli şeirlər yazmasını insanlara qarşı məhəbbəs və mərhəmət hissi ilə ifadə edir. Şair fikirləşir ki, belə düşüncədəki insan şikəstə-xatir, dərdli olmalıdır. Vidadinin kədəri dövrün ictimai-siyasi vəziyyətinə görə idi. Azərbaycan xanlıqları dövründə el-obanın vəziyyəti pis idi, xanlar yarımmüstəqillikdən istifadə edib özbaşınalıq edirdi. Vidadi belə xanlara nifrət edir, fikrini açıq ifadə edə bilməsə də, yeganə yolunu kədərli şeirlər yazmaqda görürdü.[5]
- ↑ Babayev, 2018. səh. 716
- ↑ 1 2 3 Babayev, 2018. səh. 730
- ↑ Babayev, 2018. səh. 705
- ↑ 1 2 3 Babayev, 2018. səh. 731
- ↑ Səfərli, Yusifli, 2008. səh. 637-638
- Y. M. Babayev. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (XIII–XVIII əsrlər). Dərslik. Təkrar nəşr. Bakı, "Elm və təhsil", 2018, 760 səh.
- Ə. Səfərli, X. Yusifli. "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (qədim və orta əsrlər)", Bakı, "Ozan", 2008, 696 səh.