Askın rayonu (başq. Асҡын районы) — Başqırdıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayon.
| Rayon | |||||
| Askın rayonu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Асҡын районы | |||||
|
|||||
|
56°04′59″ şm. e. 56°34′59″ ş. u. |
|||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Yaradılıb | 20 avqust 1930 | ||||
| Sahəsi | 2411,42[1] km² | ||||
| Hündürlük | 183 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəsmi sayt | |||||
.svg) |
|||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
![Bayraq[d]](/?q=Fayl:Flag_of_Askinsky_rayon.svg)
.svg)
Rayonun inzibati mərkəzi Askino kəndidir. Yaşayış məntəqəsi Ufadan 213 km aralıda yerləşir.
Askın rayonu Sverdlovsk vilayəti və Perm diyarı ilə sərhəddə yerləşir. Ufa çayının axarı boyunca qərarlaşır. Rayonun ərazisi 2542 km²[3] təşkil edir. Maksimal temperatur + 36 °C, minimal temperatur isə — 54 °C-dir. Ərazisi şimaldan cənuba 38 km, şərqdən qərbə 66 km məsafədə uzanır. Rayon ərazisindən Moskva — Çelyabinsk dəmiryolu və Çişmi — Davlekonova — Qırğız-Miyaki, Raebski — Sterlitamak avtomobil yolu keçir.
Ərazisində tarixən Kır-Tapın, Su-Tapın, Un və Balıksı Başqırd qəbilələri məskun olmuşlar[4]. Askın rayonu avqust 1930-ci ildə təşkil edilmişdir[5].
2010-cu il məlumatına görə rayonda 21 272 nəfər yaşayır. Hər 1 km² əraziyə 9 nəfər düşür.
Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Askın rayonu ərazisin milli tərkibi: başqırdlar — 68,9 %, tatarlar — 19,4 %, ruslar — 10,6 %, digər millər — 1,1 %[6].
Milli tərkib[7]
| il | Başqırdlar | Tatarlar | Ruslar |
|---|---|---|---|
| 1970 | 57,6 % | 19,5 % | |
| 1989 | 63,3 % | 23,9 % | |
| 2002 | 70,9 % | 17,6 % | 10,5 % |
| 2010 | 68,9 % | 19,4 % | 10,6 % |
[6].
Askın ayonunda 15 kənd inzibati vahidliyinə 75 yaşayış məntəqəsi daxildir[8].
Rayon iqtisadiyyatının əsasını kənd tərərrüfatı və Meşə sənayesi tutur. Kənd təsərrüfatının balansında ümumilikdə 92,8 min ha ərazi vardır (Ümumi rayon ərazisinin 36,7 %), bunun 66,7 min ha əkin sahəsi, 18,7 min ha isə otlaq sahəsidir. Burada taxılçılıq, donuzçuluq, ətlik-südlük maldarlıq inkişaf etmişdir. Ərazisinin 126 min ha meşələrlə örtülüdür.
Rayonla əlaqə Askino — Yavqildino avtomobil yolu ilə təmin edilir. Hətta Birsk və Blaqoveşensk istiqamətində uzanır.
Rayon ərazisində 51 ümumtəhsil mərkəzi, 15 orta məktəb, 29 kütləvi kitabxana, 54 klub, 4 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada rus və tatar dillərində «Askinskaya nov», «Işanıç», başqırd dilində isə və «Йәнтөйәк»[9] qəzetləri buraxılır.
- Aleksandr İvaniç Sıçyov (1901—1973) — sovet hərbiçisi, general-mayor (1945).
- Аскинский район Республики Башкортостан. Население. Населённые пункты. XVIII—XXI вв. Справочное издание. — Уфа, 2010. — 32 с.
- ↑ "Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования". 28 may 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года) (rus.).
- ↑ "АСКИНСКИЙ РАЙОН\\"Башкортостанстат"". 20 oktyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ "Аскинский | Генеалогия и архивы". 26 iyul 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ "Официальный сайт Аскинского района". 9 dekabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ 1 2 "Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан" (pdf). Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан. 9 mart 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 mart 2013.
- ↑ Население Башкортостана: XIX—XXI века: статистический сборник/ Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан.- Уфа: Китап, 2008.- 448 с.:ил.
- ↑ "Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населённых пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)". 29 noyabr 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.
- ↑ "«Республика Башкортостан» № 79". 18 aprel 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2017.