Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı (türk. Atatürk Uluslararası Barış Ödülü) — 1986–2002-ci illərdə Türkiyədə verilən və Mustafa Kamal Atatürkün şərəfinə adlandırılan yüksək dövlət mükafatı. Mükafat dünyada sülhə töhfə vermiş insanlara verilirdi.[1]
| Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı | |
|---|---|
| türk. Atatürk Uluslararası Barış Ödülü | |
| Ölkə |
 Türkiyə |
| Tip | Mükafat |
| Kimə verilir | ictimai-siyasi, sosial, iqtisadi, elm, ədəbiyyat və incəsənət sahələrində, dövlət qulluğunda sülhə töhfə verdiklərinə görə |
| Status | Ləğv edilib |
| Statistika | |
| Təsis tarixi | 14 noyabr 1984 |
| İlk təltif |
|
| Son təltif |
|
Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı 1986–2002-ci illərdə Türkiyədə təqdim edilən yüksək dövlət mükafatı olub. Mükafat Mustafa Kamal Atatürkün "Yurdda sülh, cahanda sülh" sözlərinə əsaslanaraq təsis edilmiş və dünyada sülhə töhfə vermiş insanlara verilirdi. Bu səbəbdən mükafata Atatürkün adı verilmişdi. Mükafat prezident Kənan Evrenin[2] prezidentliyi dövründə, Atatürk Mədəniyyət Dil və Tarix Dərnəyi tərəfindən təsis edilib.[3]
Mükafat qeyri-hökumət təşkilatlarının üzvləri, Türkiyə universitetləri Senatı, həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının baş katibləri tərəfindən irəli sürülmüş namizədlərə təqdim edilirdi. Namizədləri Türkiyə Prezidenti, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri də təqdim edə bilərdi. Mükafat 2000-ci ildən sonra 13 il ərzində verilməməsi səbəbindən, 2013-cü ildə onun yalnız beş ildən bir verilməsi qərara alındı.[1][4][4][5] Lakin 17.08.2013-cü il tarixli Rəsmi Qəzetdə dərc edilən "Atatürk Beynəlxalq Sülh Mükafatı Əsasnaməsinin Ləğv Edilməsi" ilə mükafat ləğv edildi.[6][7][8]
| year | laureate | comments |
|---|---|---|
| 1986 | Yozef Luns, NATO baş katibi | |
| 1987 | Riçard von Vayzeker, Almaniya prezidenti | |
| 1989 | Takaito Mikasa, Yaponiya şahzadəsi və alimi | Mükafatlandırma mərasimində bildirmişdir ki, dünya sülhü yalnız yoxsulluğun aradan qaldırılmasından sonra əldə edilə bilər.[9] |
| 1990 | Kənan Evrən, Türkiyə prezidenti | Nelson Mandelanın mükafatı qəbul etməməsinin səbəbi kimi bəziləri tərəfindən Kenan Evrenin mükafata layiq görülməsi göstərilir.[4] |
| 1992 | Nelson Mandela, CAR prezidenti | Nelson Mandela mükafatı qəbul etmədiyi üçün Türkiyə cəmiyyətində səs-küyə səbəb oldu. Mükafatı qəbul etməkdən imtina etdikdən sonra "Hürriyet" qəzeti "çirkin afrikalı" (türk. çirkin afrikalı) başlığı ilə bir nömrə dərc etdi.[10] Mandela fikrini dəyişdi və 1999-cu ildə mükafatı qəbul etdi.[11] |
| 1995 | Türkiyə Qırmızı Aypara Cəmiyyəti | |
| 1996 | UNICEF | |
| 1997 | Bosniya və Herseqovinada NATO-nun sülhməramlı qoşununun tərkibində xidmət edən Türkiyə sülhməramlı qüvvələri | |
| 1999 | Heydər Əliyev, Azərbaycan prezidenti | Atatürkün siyasi kursunu dəstəklədiyi üçün.[12] |
| 2000 | Rauf Denktaş, Şimali Kipr Türk Respublikası Prezidenti | |
| 2002 | Bernard Luis, Prinston Universiteti alimi | Türkiyənin və xüsusən də atatürkün Yaxın Şərq tarixinə müsbət təsirinin dəqiq təhlili ilə tarix elminə böyük töhfə verdiyinə görə mükafatlandırılıb.[13] |
- ↑ 1 2 "ATATÜRK INTERNATIONAL PEACE PRIZE PRESS RELEASE – AYK". www.ayk.gov.tr. 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ "Former Turkish President Evren dies". BBC News (ingilis). 9 may 2015. 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ Turkey Today (ingilis). Turkish Embassy. 1989. 4.
- ↑ 1 2 3 "'Atatürk Barış Ödülü' 2015'te yeniden verilecek". Sabah (türk). 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ "Atatürk International Peace Prize". 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 yanvar 2023.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 4 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 yanvar 2023.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 6 sentyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 yanvar 2023.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 31 oktyabr 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 yanvar 2023.
- ↑ "japan's takahito mikasa at 100: a prince among the jews". tablet magazine (ingilis). 2 dekabr 2015. 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ "hürriyet'in mandela çarkı". sabah (türk). 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ turkish newspapers criticise of anc leader nelson mandela for refusing to accept turkey's peace award
- ↑ "atatürk center in azerbaijan". hürriyet daily news (ingilis). 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 iyun 2020.
- ↑ "atatürk awards - ataturk society of america". 3 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 yanvar 2023.