Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinAzərbaycanın beynəlxalq təşkilatlarda üzvlüyü — 1991-ci ildə müstəqil olduqdan sonra Azərbaycanın rəsmi üzv kimi, müşahidəçi kimi və ya digər formatda iştirak etdiyi təşkilatlarda üzvlüyü.
Azərbaycan 20 avqust 2024-cü ildə BRICS təşkilatına qoşulmaq üçün müraciət etdiyini bəyan etmişdir. Rusiya hökuməti bu müraciəti dəstəkləmişdir. Azərbaycanın əvvəlcə tərəfdaş dövlət statusu alacağı, tam üzvlük statusunun isə gələcəkdə veriləcəyi nəzərdə tutulur. Azərbaycanın Çinlə imzaladığı strateji tərəfdaşlıq sənədində (3 iyul 2024-cü il) də Azərbaycanın BRICS-ə üzvlük məsələsi qeyd edilmişdir.[2]
Azərbaycandan keçən Orta Dəhliz və Beynəlxalq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi kimi iqtisadi fürsətlər digər BRICS dövlətləri ilə əməkdaşlıqla birlikdə, Azərbaycanın neft və qaz ixracından asılılığını azalda bilər. Azərbaycan həm də BRICS-in Yeni İnkişaf Bankından ölkəyə investisiya gələcəyinə ümid edir.[2]
Azərbaycan 10 iyul 2015-ci ildən bəri Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatında dialoq üzrə tərəfdaşdır.[3] 2024-cü ildə Azərbaycan bu təşkilata müşahidəçi üzv olmaq üçüm müraciət etmişdir. Təşkilata tam üzv olmaq üçün əvvəlcə müşahidəçi üzv olmaq lazımdır.[4] Azərbaycanın Çinlə imzaladığı hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq sənədində (23 aprel 2025-ci il) Çinin Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatında statusunun artırılmasını dəstəklədiyi qeyd edilmişdir.[5]
1 sentyabr 2025-ci ildə keçirilən ŞƏT sammitində Çin Azərbaycanın ŞƏT-in tamhüquqlu üzvü olmasını dəstəkləmişdir. Buna baxmayaraq, Hindistan Azərbaycanın müraciətini bloklamışdır. Buna cavab olaraq, Pakistan Ermənistanın tamhüquqlu üzv olmaq üçün müraciətini bloklamışdır.[6]
1 sentyabr 2025-ci il ŞƏT sammiti çərçivəsində ŞƏT-in dialoq tərəfdaşı və müşahidəçi üzv statusları ləğv edilmiş, statuslara sahib olan ölkələrin hamısına, o cümlədən Azərbaycana yeni status — "ŞƏT tərəfdaşı" statusu verilmişdir.[7]
| Azərbaycanın təşkilatda statusu | Statusun vəziyyəti | Statusun təsdiqlənməsi | Statusun verilməsi |
|---|---|---|---|
| Dialoq tərəfdaşı | Keçmiş status | 10 iyul 2015 | 14 mart 2016 |
| ŞƏT tərəfdaşı | İndiki status | 1 sentyabr 2025 | |
| Tamhüquqlu üzv | Planlaşdırılan status | gözləmədə | |
Azərbaycan Ümumdünya Ticarət Təşkilatında (ÜTT) müşahidəçi üzvdür. Azərbaycanın bu təşkilatda rəsmi üzv olması üçün, 16 iyul 1997-ci ildən bəri ÜTT Katibliyində Azərbaycan üzrə işçi qrup fəaliyyət göstərir.[8] Azərbaycanın Çinlə imzaladığı hərtərəfli strateji tərəfdaşlıq sənədində (23 aprel 2025-ci il) Çinin Azərbaycanın ÜTT-yə tezliklə üzv olmasını dəstəklədiyi qeyd edilmişdir.[4] Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2025-ci ildə verdiyi müsahibədə Azərbaycanın bu təşkilata üzv olmağa tələsmədiyi, təşkilata üzvlüyün yerli istehsalçıların maraqlarına ziyan vurmamasının vacibliyi qeyd edilmişdir.[9]
| Ölkə | Ölkənin ÜTT-yə daxil olmaq istəyən Azərbaycanla razılaşmasının əldə edildiyi il[10] |
|---|---|
| Türkiyə | 2007 |
| Oman | 2008 |
| BƏƏ | 2008 |
| Gürcüstan | 2010 |
| Qırğızıstan | 2012 |
| Yaponiya | 2024 |
| Çin | 2025 |
- ↑ "Development Assistance Committee (DAC)". OECD (ingilis). İstifadə tarixi: 20 mart 2025.
- ↑ 1 2 "Azerbaijan Applies for BRICS Membership". İstifadə tarixi: 17 may 2025.
- ↑ Kucera, Joshua. "SCO Summit Provides Few Concrete Results, But More Ambitious Goals". Eurasianet. 10 iyul 2015. 10 aprel 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2021.
- ↑ 1 2 "Azerbaijan and China signed Joint Statement on Establishment of Comprehensive Strategic Partnership". 24 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2025.
- ↑ "Azerbaijan and China signed Joint Statement on Establishment of Comprehensive Strategic Partnership". 24 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2025.
- ↑ "Pakistan Ermənistanın ŞƏT-ə üzvlüyünü blokladı". İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "Azərbaycan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının tərəfdaşı oldu". İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.
- ↑ "Azerbaijan". 23 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2025.
- ↑ "Azərbaycanın regional və beynəlxalq etibarlı mövqeyi". 24 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 may 2025.
- ↑ "Ümumdünya Ticarət Təşkilatı və Azərbaycan". İstifadə tarixi: 3 sentyabr 2025.