Azərbaycan–Estoniya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Estoniya arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. Hər iki ölkə bir müddət Rusiya imperiyasının və SSRİ-nin bir hissəsi olmuşdur. Azərbaycanın Tallin şəhərində səfirliyi mövcuddur. Amma, Estoniya Azərbaycan ilə Estoniyanın Ankaradakı (Türkiyə) səfirliyi vasitəsilə əlaqə saxlayır. Hər iki ölkə Avropa Şurası-nın və ATƏT-in tam hüquqlu üzvüdür. Azərbaycan Gürcüstan ilə birlikdə Estoniyanın Cənubi Qafqazda müttəfiqidir. Estoniyada təxminən 2500 azərbaycanlı yaşayır[2].
| Azərbaycan–Estoniya münasibətləri | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
|
|||||
| Estoniyadaki Azərbaycanin səfirliyi | |||||
| Səfir | Anar Məhərrəmov[rus.][1] | ||||
| Ünvan | Tallin, Pirita tee 20/2, 10127 | ||||
| Türkiyədəki Estoniyanin səfirliyi | |||||
| Səfir | Annely Kolk | ||||
| Ünvan | Ankara, Çankaya, Qaziosmanpaşa, Gölgeli Sok., 16 100 Yıl Mahallesi 06700 | ||||
| Digər | |||||
| Quruluş tarixi | 20 aprel 1992 | ||||
| Dövriyyə | 0,016 mlrd doll. (2024) | ||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Hər iki ölkə SSRİ-nin tərkibində müttəfiq respublika olmuşlar. Elə həmin dövrdə də onlar arasında iqtisadi və mədəni əlaqələr formalaşmışdır. SSRİ dağıldıqdan, postsovet məkanında müstəqil dövlətlər yarandıqdan sonra bu münasibətlər daha da inkişaf etməyə başlamışdır.
İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin aprel ayının 20-də qurulmuşdur[3].
Azərbaycanın Estoniya Hökumətinə birinci səfəri 1996-cı ildə baş tutmuşdur. Səfərdən bir neçə gün əvvəl Estoniyanın Xarici İşlər Naziri Siym Kallas Azərbaycana rəsmi səfər etmişdir və bir sıra bəyanatlar imzalamışdır. 2000-ci ildə Azərbaycanın Milli Məclisində Azərbaycan-Estoniya parlamentlərarası işçi qrupu yaradılmışdır.[4] Estoniya Azərbaycanın Avropa Şurasında iştirakını və Avro-Atlantik strukturuna Azərbaycanın inteqrasiyasını dəstəkləyir.[5] Estoniya prezidenti Tomas İlves 2009-cu ildə Azərbaycana rəsmi səfər etmişdir. 2010-cu ildə isə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Estoniyaya səfər etmişdir.[6] Estoniya Dağlıq qarabağla bağlı olan məsələləri dəstəkləyir və danışıqların sülh yolu ilə həll olunmasının tərəfdarıdır. Estoniyanın keçmiş Xarici İşlər Naziri Kristina Oyland bildirir ki, Dağlıq Qarabağ azərbaycanın ayrılmaz bir parçasıdır.[7] Azərbaycan Estoniya ilə viza rejimini ləğv etmişdir. Estoniya həmçinin NATO-nun sülh missiyaları çərçivəsində Azərbaycan ilə əməkdaşlıq edir.[8] Azərbaycan yüksək səviyyədə siyasi dialoqları genişləndirir.
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Estoniya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir[9]. Bu işçi qrupu 7 mart 1997-ci il tarixində "Azərbaycan-Baltikyanı ölkələri (Latviya, Litva, Estoniya) parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu" adı ilə yaradılmış və ilk rəhbəri Yusif Vəkilov olmuşdur[10]. Bu işçi qrupu indiki adla 5 dekabr 2000-ci il tarixindən adlandırılmışdır[11]. 4 mart 2016-cı il tarixindən Hacı Salayev işçi qrupunun rəhbəridir[9].
Estoniyaya gedən ümumi pasportlara, həmçinin xidməti və xüsusi pasportlar malik Azərbaycan vətəndaşları üçün Şengen vizası tələb edilir[12]. Diplomatik pasportlar üçün 90 günə qədər viza tələb edilmir[12].
Son illərdə iqtisadi münasibətlər o qədər də əhəmiyyət kəsb etmir, amma onlar böyük potensiala malikdirlər. Hər iki ölkə İnformasiya texnologiyaları və bank işi sahəsində yaxından əməkdaşlıq edir[13].
| İl | İxrac | Idxal | Ümumi dövriyyəsi |
|---|---|---|---|
| 2020[14] | 1 593,33 | 3 250,21 | 4 843,54 |
| 2021[15] | 1 796,74 | 4 334,63 | 6 131,37 |
| 2022[16] | 2 234,89 | 7 158,29 | 9 393,18 |
| 2023[17] | 6 347,53 | 6 936,88 | 13 284,41 |
| 2024[18] | 9 735,39 | 6 717,86 | 16 453,25 |
1990-cı ildən Tallində Azərbaycan Bazar məktəbi fəaliyyət göstərir. Şərq Mədəniyyəti Universitenin bir filialı da Estoniyada yerləşir. Bu universitet Zərifə Əliyevanın adını daşıyır[19].
- ↑ "A.A.Məhərrəmovun Azərbaycan Respublikasının Estoniya Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 5 noyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 iyun 2025.
- ↑ "Azerbaijani diaspora in Estonia". 11 fevral 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ Azərbaycan Respublikası ilə diplomatik əlaqələr qurmuş dövlətlərin siyahısı Arxivləşdirilib 2017-08-05 at the Wayback Machine. mfa.gov.az (az.)
- ↑ "Azərbaycan Respublikasının Milli Məclis qərarı". 24 aprel 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ "Estonian-Azerbaijani foreign relations". 5 avqust 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2021.
- ↑ "Azerbaijani President Ilham Aliyev is on state visit to Estonia". 12 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ "Karabakh 'inseparable part of Azerbaijan'". 13 may 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ "Elmar Mamedyarov: «Azerbaijan is ready to cancel visa regime with Estonia»". 12 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ 1 2 "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının rəhbərlərinin seçilməsi haqqında" Arxivləşdirilib 2017-11-25 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 4 mart 2016-cı il tarixli, 161-VQR nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının yaradılması haqqında" Arxivləşdirilib 2019-07-01 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 7 mart 1997-ci il tarixli, 256-I QR nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının yaradılması haqqında" Arxivləşdirilib 2020-08-27 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 dekabr 2000-ci il tarixli, 24-IIQR nömrəli Qərarı. e-qanun.az (az.)
- ↑ 1 2 "Passport and visa requirements" Arxivləşdirilib 2017-03-11 at the Wayback Machine. olympicair.com
- ↑ "Azerbaijan, Estonia to expand cooperation". 11 aprel 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.
- ↑ "AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2020" (PDF). AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti (az.). 6 noyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 avqust 2022.
- ↑ "AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2021" (PDF). AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti (az.). 31 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 16 avqust 2022.
- ↑ AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti. ""AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2022"" (PDF). customs.az. 18 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 18 fevral 2023.
- ↑ AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti. "AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2023" (PDF). customs.az.
- ↑ ""AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2024"" (PDF). customs.az (rus).
- ↑ "Estoniya Hökümətinin Qərarı ilə Zərifə Əliyeva adına Şərq Mədəniyyəti Xalq Universiteti təhsis olunub". 25 aprel 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 may 2016.