Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Azərbaycan mədəniyyətində Min bir gecə — Min bir gecə nağıllarının Azərbaycan ədəbiyyatına təsiri, Azərbaycan dilinə tərcüməsi və s. mövzuları əhatə edir.
Azərbaycan nağıllarında "Min bir gecə" qaynaqlı kontaminasiyalara (Bir ədəbi əsərdə təsvir olunan hadisə və süjetlərin başqa əsərə daxil edilməsi) da rast gəlinir. "Cəvahirsatan Səlim", "Qızıl dağ" və "Ər itmiş arvadını axtarır", "Qızın saçları arasındakı ləl" və "Ayrı düşmüş qardaşlar", "Məhər" və "Caməs" Azərbaycan nağılları Min bir gecədən alınmış nağıllar vasitəsilə Azərbaycan mühitinə keçmişdir.[1]
Cahanşah nağılında Çində yaşayan bir padşahın oğlunun yeddi dostu ilə okeanları keçməsi, bir adada meymunlarla birlikdə yarı-insanlara qarşı döyüşməsi təsvir edilir.[2][3]
Fədai Təbrizinin Bəxtiyarnaməsi mənşə baxımından Min bir gecə ilə əlaqələndirilir. Ancaq, əsərin daha qədim Sindibadnamə ilə əlaqəli olması mümkündür. Bəxtiyarnamə süjet baxımından Sindibadnamədən törəmişdir. Ancaq yenə də Bəxtiyarnamə Min bir gecənin süjet və motivləri ilə qaynayıb-qarışmışdır. Bəxtiyarnamə kompozisiyaya görə süjetlər içində əlavə süjetlər prinsipinə əsaslanır.[4] Əsər qəhrəmanı Bəxtiyar ölümünü təxirə salmaq üçün şaha hikmətli əhvalatlar danışır.[5]
XVIII əsr şairi Hamidinin Seyfəlmüluk poeması mövzusunu Min bir gecə nağıllarından götürür, silsilənin nağıl-fraqmentlərindən biridir. Seyfəlmüluk poemasını süjeti farslar, türklər və daha sonra azərbaycanlılar arasında yazılmış və məşhurlaşmışdır. Seyfəlmüluk xalq tərəfindən oxunduqca dəyişikliklərə məruz qalmış, bəzi hissələr kəsilmiş, bəziləri isə əlavə edilmişdir. Beləliklə, variantlaşma prosesi getmişdir. Ehtimal edilir ki, Hamidi elə Azərbaycan variantından istifadə etmişdir. Çünki onun süjeti Min bir gecə nağılından daha çox Azərbaycan variantına uyğun gəlir.[6]
- ↑ Rüstəmzadə, 2013. səh. 55
- ↑ Зейналлы, Ханефи; Багрий, Александр Васильевич. "Азербайджанские тюркские сказки". Academia, 1935. pp. 355–372.
- ↑ "Sovetskiĭ fol'klor, stat'i i materialy". Vol. 7. Izd-vo Akademii nauk SSSR, 1941. p. 214.
- ↑ Babayev, 2018. səh. 547-548
- ↑ Səfərli, Yusifli, 2008. səh. 577-578
- ↑ Babayev, 2018. səh. 610
- Y. M. Babayev. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (XIII–XVIII əsrlər). Dərslik. Təkrar nəşr. Bakı, "Elm və təhsil", 2018, 760 səh.
- Ə. Səfərli, X. Yusifli. "Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (qədim və orta əsrlər)", Bakı, "Ozan", 2008, 696 səh.
- İlkin Rüstəmzadə. Azərbaycan nağıllarının süjet göstəricisi. Bakı, «Elm və təhsil», 2013, 368 səh.
- Aliyev, Javid. (2025). Negotiating and avoiding the Soviet censorship: a study of the first complete Azerbaijani translation of the Thousand and One Nights, 1973–1978. Translation Studies. 1–18. 10.1080/14781700.2024.2438965.