Azərbaycanda dəvəçilik

Azərbaycanda dəvəçilik — Azərbaycan Respublikası ərazisində dəvələrin saxlanılıb, yetişdirilməsi ilə bağlı heyvandarlıq sahəsi.

Azərbaycanda XX əsrin əvvəllərinə qədər geniş yayılmış sahələrdən biri olmuşdur^[2]. Əsasən dəmiryolu və avtomobil nəqliyyatının inkişafı ilə əlaqədar bu sahə unudulmuşdur. Azərbaycanda hazırda ətlik istiqamətdə yetişdirilir. Südünün geniş satış bazarı yoxdur.

Azərbaycanda hazırda Şabran, Salyan, Goranboy ərazilərində dəvəçilik təsərrüfatı mövcuddur. Əsasən fərdi təsərrüfatlarda saxlanılır. Gələcəkdə bu sahənin inkişafı planlaşdırılır. Ölkədə dəvələrin ümumi sayının 0.2–0.3 min baş arası olması qeyd edilir.

Rayonun əvvəllər "Şabran" adı ilə xatırlanmağına baxmayaraq XVIII əsrdə həmin yaşayış mərkəzi dağılmışdır və sonradan, sovet dövründə, 1930-cu ildə Dəvəçibazar, 1945-ci ildə isə Dəvəçi adı götürülmüşdür. 25 fevral 2009-cu ildə Azərbaycan Milli Məclisinin regional məsələlər daimi komissiyasının iclasında "Dəvəçi rayonunun Şabran rayonu adlandırılması barədə" qanun layihəsi təqdim edilmişdir. Yerli əhalinin arzusuna uyğun olaraq rayonun tarixi adı ilə — Şabran adı ilə adlandırılması planlaşdırılmışdır.^[3] "Dəvəçi" toponimi itməsin deyə Azərbaycan Respublikası 21 dekabr 2010-cu il tarixli, 35-IVQ saylı Qanunu ilə həmin rayonda yerləşən Təzəkənd kəndinin Dəvəçi adlandırılması qərara alınmışdı.^[4] Azərbaycan Respublikasının 2 aprel 2010-cu il tarixli, 983-IIIQ saylı Qanunu ilə Dəvəçi rayonunun Şabran rayonu adlandırılması qərara alınmışdı.^[5]

Sumqayıtın Corat qəsəbəsində Corat qutabı və ya daha geniş yayılmış adı ilə "dəvə qutabı" hazırlanır. Qutabın dəvə ətindən hazırlandığına inanılır və satıcıların bu qutabın hazırlanmasında həqiqətən dəvə ətinin istifadə olunduğunu iddia etməklərinə baxmayaraq, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında Dövlət Baytarlıq Xidməti Abşeron şöbəsinin məlumatına görə, onların arxivlərində "dəvə kəsimi" ilə bağlı rəsmi sənəd olmayıb. Qurumun məlumatına görə, bu heyvanlar şəxsi təsərrüfatlarda kəsilmiş ola bilər.^[6] Bununla yanaşı, bəzi iddialara görə, dana ətinə şəkər tozu əlavə olunaraq dəvə ətinin dadı imitasiya edilə bilər.^[7] Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən bu barədə bildirilmişdir ki, iri və xırdabuynuzlu heyvanların kəsimi yalnız baytarlıq-sanitariya və gigiyena normalarına cavab verən kəsim məntəqələrində icra edilməlidir və heyvana dair sağlamlıq arayışı tələb olunur.^[6] Azad İstehlakçılar Birliyinin fikrincə, Azərbaycanda dəvə əti kəsimi üçün standart və sertifikatlaşdırma olmadığına görə, "dəvə qutabı" adı ilə təqdim edilən məhsulların təhlükəsizliyi sual altındadır və başqa heyvan ətlərinin dəvə əti adı altında satılması mümkündür.^[7]