Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Böyük Şərqi Asiya konfransı və ya Tokio konfransı (yap. 大東亞會議, müasir heroqliflərlə — 大東亜会議) — Yaponiya imperiyasının rəhbərlik etdiyi Böyük Şərqi Asiya Birgə Çiçəklənmə Sahəsinin yeddi üzv dövləti nümayəndələrinin iştirakı ilə 1943-cü il 5-6 noyabr tarixlərində Tokioda keçirilən zirvə görüşü.
Yaponiya tərəfindən təşkil edilən konfransda əsas məqsəd Yaponiyanın Asiyanı Qərb müstəmləkəçiliyindən "azad edən" və Şərqi Asiya ölkələrinin lideri kimi rolunu oynaması idi.[1] Əslində, bu konfrans, Yaponiyadan asılı olan və Yaponiya ordusu tərəfindən işğal edilmiş dövlətlər üçün təşkil edilmiş bir tədbir idi. Bunlardan yalnız ikisi - Mançjou-qo və Tayland - Ox dövlətləri və onların müttəfiqləri xaricindəki bəzi dövlətlər tərəfindən diplomatik tanınmışdılar (Xüsusilə, Mançjou-qo SSRİ, Salvador və Dominikan Respublikası tərəfindən tanınırdı, üstəlik,[2] Tayland Millətlər Liqasının üzvü idi.).
.png)
Yaponiya imperiyasının 1941-ci ilin dekabrında İkinci Dünya müharibəsinə girməsi ilə 1942-ci ilin mayında Yaponiya İmperator ordusu Asiya qitəsində və Sakit okeanda Britaniya, Fransa və Amerika koloniyalarının əhəmiyyətli hissələrini, yəni: Fransa Hind-Çini və Britaniya Hindistanının kiçik hissələri, Malaya, Birma, Filippin arxipelaqı, Niderland Ost-Hindi (İndoneziya arxipelaqını), Yeni Qvineyanın bir hissəsi, Solomon və Gilbert adaları, Quam və Ueyk rifi kimi bir neçə Sakit okean adasını tabe etdi. Bundan əlavə, 1931-ci ildən bəri Yaponiya, Mancuriya ərazisində yaradılmış Mançjou-qo kukla dövlətinə, 1937-ci ildən isə İkinci Çin–Yaponiya müharibəsi zamanı Çində bir sıra uğurlu hərbi əməliyyatlardan sonra Daxili Monqolustan Muxtar Rayonunun şərqinə (Mentzyan dövləti), Şərqi Çin və Cənubi Çin dənizlərinin sahilləri ilə həmsərhəd olan bir sıra Çin ərazilərinə nəzarət edirdi.
Kukla dövlətlər istisna olmaqla, Yaponiya tərəfindən işğal edilmiş ərazilərin əksəriyyəti əvvəlki idarəetmə formalarından demək olar ki, fərqlənməyən müstəmləkə xarakterini qoruyub saxlamışdı. Yaponiya ordusu və donanması Sakit okeanda İngiltərə-Amerika qüvvələrinə qarşı uğurla döyüşərkən, Yaponiya hökumətinin Yaponiyanın nəzarəti altında olan bu kukla dövlətlərə daha böyük muxtariyyət verməsinə ehtiyacı yox idi.
.svg){kind=small}
Dövlət rəsmi olaraq 1 avqust 1943-cü ildə müstəqillik qazandı, bundan sonra Birmanın Yaponiya hərbi administrasiyası səlahiyyətlərini Birma hökumətinə verdi. Hökumətə Tokio konfransında Birmanı təmsil edən vəkil və keçmiş siyasi məhbus Doktor Ba Mo rəhbərlik edirdi.
Tokio konfransı ərəfəsində Yaponiya, Tokioda keçiriləcək tədbirlərə həsr olunmuş təbliğat broşürləri nəşr olundu.Broşürlərdə çap olunmuş illüstrasiyalarda "Böyük Şərqi Asiya" dövlətlərinin keçmişindən, bu günündən və gələcək həyatından səhnələr təsvir olunurdu.[3]
-
-
Böyük Şərqi Asiya ölkələrində gündəlik həyatdan səhnələr. Yuxarı sırada: Tayland (soldan 2-ci fraqment), Çin və Yaponiya (soldan 3-cü fraqment), aşağı sırada (soldan sağa): Hindistan, Birma, Filippin, Mançjou-qo təsvir edilib. -
Şərqi Asiya xalqlarının çoxmillətli və çoxkonfessiyalı təbiətini əks etdirən rəsm.
- ↑ Gordon, Andrew. The Modern History of Japan: From Tokugawa Times to the Present. Oxford University Press. 2003. 211. ISBN 0195110609.
- ↑ "История Маньчжурии". 25 sentyabr 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 mart 2011.
- ↑ Пропагандистская брошюра, приуроченная к Токийской конференции
- Речь Субхаса Чандра Боса на Великой Восточноазиатской конференции (6 ноября) Arxiv surəti 5 aprel 2013 tarixindən Wayback Machine saytında[1]
- Великая Восточноазиатская конференция в энциклопедии «World War II Database» Arxiv surəti 11 may 2011 tarixindən Wayback Machine saytında[2]
- Японский видеорепортаж о Великой Восточноазиатской конференции Arxiv surəti 23 iyul 2014 tarixindən Wayback Machine saytında[3]