Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.

Başlı sümük

  • Məqalə
  • Müzakirə

Başlı sümük (lat. os capitatum) — əlin bilək nahiyəsində yerləşən, bilək sümüklərinin ən böyüyü.[2] Bilək sümüklərinin distal cərgəsinin mərkəzində yerləşir və əlin funksional sabitliyində və hərəkətində mühüm rol oynayır.[3]

Başlı sümük
Başlı sümüyün oynaq səthləri. Solda radial, sağda ulnar tərəfdən görünüş.
Başlı sümüyün oynaq səthləri. Solda radial, sağda ulnar tərəfdən görünüş.
Latınca Os capitatum
Qrey subyekt 54 226
Başlanır Baş barmağı yaxınlaşdıran əzələ (çəp başı)
Bağlanır Yoxdur
Arteriya Mil və dirsək arteriyalarının bilək şaxələri
Sinir Orta, dirsək və mil sinirlərinin oynaq şaxələri
Oynaq Qayığabənzər sümük, Aypara sümük, Trapesiyayabənzər sümük, Qarmaqlı sümük, II, III, IV əldarağı sümükləri
Bitişir
  • Aypara sümük
  • Qayığabənzər sümük
  • Trapesiyayabənzər sümük
  • Qarmaqlı sümük
Embrional İlk sümükləşən bilək sümüyü (doğuşdan sonra 1-3 ay)[1]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Adı latın dilində "baş" mənasını verən caput sözündən götürülmüşdür və bu, sümüyün proksimal ucundakı yuvarlaq baş hissəsinə işarə edir.[4]

Mündəricat

  • 1 Anatomiyası
    • 1.1 Oynaq səthləri
    • 1.2 Hissələri
    • 1.3 Qan təchizatı
  • 2 Funksiyası
  • 3 Klinik əhəmiyyəti
    • 3.1 Sınıqlar
    • 3.2 Artroz (oynaqların degenerativ xəstəliyi)
    • 3.3 Kistlər və şişlər
  • 4 Heyvanlarda
  • 5 Həmçinin bax
  • 6 İstinadlar
  • 7

Anatomiyası

Başlı sümük biləyin mərkəzində yerləşdiyi üçün bir neçə sümüklə əlaqə yaradır. Bu, onu bilək biomexanikası üçün əsas elementə çevirir.[5]

Oynaq səthləri

Başlı sümük yeddi fərqli sümüklə birləşir:

  • Proksimalda: Qayıqvarı sümük və aypara sümük ilə.[6]
  • Distalda: İkinci, üçüncü və dördüncü əldarağı sümükləri ilə.
  • Radial tərəfdə (bayır): Trapezoid sümük ilə.[7]
  • Ulnar tərəfdə (içəri): Qarmaqlı sümük ilə.[8]

Hissələri

Başlı sümük üç əsas hissədən ibarətdir:

  1. Baş (Caput ossis capitati): Proksimalda yerləşən hamar, yuvarlaq hissədir. Qayıqvarı və aypara sümükləri ilə birləşərək orta bilək oynağını (articulatio mediocarpea) əmələ gətirir.[9]
  2. Boyun (Collum ossis capitati): Baş ilə cisim arasında yerləşən daralmış hissədir.
  3. Cisim (Corpus ossis capitati): Sümüyün ən böyük hissəsidir və digər bilək sümükləri və əldarağı sümükləri ilə birləşən geniş oynaq səthlərinə malikdir.

Qan təchizatı

Başlı sümüyün qan təchizatı əsasən distal ucundan daxil olan damarlar vasitəsilə retroqrad (geriyə doğru) şəkildə həyata keçirilir. Bu, qayıqvarı sümüyün qan təchizatına bənzəyir və sınıqlar zamanı proksimal hissənin avaskulyar nekroz (qan təchizatının pozulması nəticəsində sümük toxumasının məhvi) riskini artırır.[10][11]

Funksiyası

Başlı sümük biləyin hərəkətində mərkəzi sabitləşdirici rolunu oynayır. Biləyin əyilməsi (fleksiya), açılması (ekstenziya) və radial-ulnar deviasiya (yanlara hərəkət) zamanı digər bilək sümüklərinin hərəkətini koordinasiya edir.[12] Bilək sümüklərinin proksimal və distal cərgələri arasında qüvvənin ötürülməsində əsas elementdir.[13]

Klinik əhəmiyyəti

Sınıqlar

Başlı sümük sınıqları nadir görülür və adətən biləyin güclü travması nəticəsində baş verir.[14] Qayıqvarı sümük sınığı ilə birlikdə baş verən sınıqlara "skapo-kapital sindrom" deyilir.[15] Qan təchizatının xüsusiyyətlərinə görə bu sınıqlar avaskulyar nekroz və ya yalançı oynaq (psevdoartroz) ilə nəticələnə bilər.[16][17][18][19][20]

Artroz (oynaqların degenerativ xəstəliyi)

Bilək oynağının artrozu zamanı başlı sümüyün baş hissəsinin qığırdaq səthi zədələnə bilər. Bu vəziyyət SLAC (Scapholunate Advanced Collapse) və SNAC (Scaphoid Nonunion Advanced Collapse) kimi vəziyyətlərdə müşahidə olunur.[21] Belə hallarda cərrahi müdaxilələr, məsələn, proksimal cərgənin rezeksiyası (çıxarılması) və ya dörd sümük artrodezi (oynağın hərəkətsizləşdirilməsi) tətbiq oluna bilər.[22][23][24][25][26][27][28][29]

Kistlər və şişlər

Başlı sümükdə intraosseoz (sümükdaxili) sinovial kistlər və ya osteoid osteoma kimi xoşxassəli şişlər nadir hallarda rast gəlinə bilər.[30][31][32][33]

Heyvanlarda

Tetrapodların əksəriyyətində başlı sümüyə homoloji bir sümük mövcuddur. İbtidai primatlarda və digər məməlilərdə də bu sümük əlin mərkəzi dayaq nöqtəsini təşkil edir.[34][35][36][37][38][39][40]

Həmçinin bax

  • Bilək sümükləri
  • Aypara sümük
  • Qayığabənzər sümük
  • Trapesiyayabənzər sümük
  • Qarmaqlı sümük

İstinadlar

  1. ↑ Adair, F. L.; Scammon, R. E. "A study of the ossification centers of the wrist, knee and ankle at birth, with particular reference to the physical development and maturity of the newborn". American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2 (1). 1921: 35–60. doi:10.1016/S0002-9378(21)90258-8.
  2. ↑ Le Minor, J.-M.; Rapp, E. "Relative weights of the human carpal bones: biological and functional interests". Annals of Anatomy - Anatomischer Anzeiger. 183 (6). 2001: 537–543. doi:10.1016/S0940-9602(01)80062-5.
  3. ↑ Kapandji, A. "Biomécanique du carpe et du poignet". Annales de Chirurgie de la Main. 6 (2). 1987: 147–169. doi:10.1016/S0753-9053(87)80031-5.
  4. ↑ Johnson, R. P. "The evolution of carpal nomenclature: A short review". The Journal of Hand Surgery. 15 (5). 1990: 834–838. doi:10.1016/0363-5023(90)90164-M.
  5. ↑ Bonnel, F.; Roussanne, Y.; Chemouny, S.; Banegas, F. "Modélisation du carpe osseux et biomécanique". Chirurgie de la Main. 26 (4–5). 2007: 180–199. doi:10.1016/j.main.2007.06.001.
  6. ↑ Masquelet, A.C. "Examen clinique du poignet". Annales de Chirurgie de la Main. 8 (2). 1989: 159–175. doi:10.1016/S0753-9053(89)80010-9.
  7. ↑ Girard, J.; Becquet, E.; Limousin, M.; Chantelot, C.; Fontaine, C. "Ostéome ostéoïde de l'os trapézoïde : à propos d'un cas et revue de la littérature". Chirurgie de la Main. 24 (1). 2005: 35–38. doi:10.1016/j.main.2004.11.005.
  8. ↑ Dunet, B.; Vargas, M.; Pallaro, J.; Tournier, C.; Fabre, T. "A rare coronal fracture of the medial carpal column: Case report". Chirurgie de la Main. 34 (2). 2015: 94–97. doi:10.1016/j.main.2015.01.003.
  9. ↑ Bonnel, F.; Allieu, Y. "Les articulations radio-cubito-carpienne et médio-carpienne: Organisation anatomique et bases biomécaniques". Annales de Chirurgie de la Main. 3 (4). 1984: 287–296. doi:10.1016/S0753-9053(84)80002-2.
  10. ↑ Vander Grend, R.; Dell, P. C.; Glowczewskie, F.; Leslie, B.; Ruby, L. K. "Intraosseous blood supply of the capitate and its correlation with aseptic necrosis". The Journal of Hand Surgery. 9 (5). 1984: 677–680. doi:10.1016/S0363-5023(84)80012-X.
  11. ↑ Fontaine, C.; Wavreille, G.; Aumar, A.; Bry, R.; Demondion, X. "Anatomie vasculaire osseuse à la main et au poignet". Chirurgie de la Main. 29. 2010: S11–S20. doi:10.1016/j.main.2010.09.019.
  12. ↑ Camus, E. J.; Millot, F.; Larivière, J.; Rtaimate, M.; Raoult, S. "Le carpe à double cupule : illustration de la géométrie variable du carpe". Chirurgie de la Main. 27 (1). 2008: 12–19. doi:10.1016/j.main.2007.10.005.
  13. ↑ Nedoma, J.; Klézl, Z.; Fousek, J.; Kestřánek, Z.; Stehlík, J. "Numerical simulation of some biomechanical problems". Mathematics and Computers in Simulation. 61 (3–5). 2003: 283–295. doi:10.1016/S0378-4754(02)00084-8.
  14. ↑ Ameziane, L.; Marzouki, A.; Souhail, S.-M.; Daoudi, A.; Agoumi, O. "Le syndrome de Fenton ou fracture scaphocapitale (à propos d'un cas)". Chirurgie de la Main. 22 (6). 2003: 318–320. doi:10.1016/j.main.2003.09.014.
  15. ↑ Journeau, P. "Traumatismes du carpe chez l'enfant". Chirurgie de la Main. 32. 2013: S16–S28. doi:10.1016/j.main.2013.04.009.
  16. ↑ Lapinsky, A. S.; Mack, G. R. "Avascular necrosis of the capitate: A case report". The Journal of Hand Surgery. 17 (6). 1992: 1090–1092. doi:10.1016/S0363-5023(09)91070-X.
  17. ↑ Cardona-Morera de la Vall, X.; García-Bordes, L.; Gómez-Bonsfills, X. "Capitate bone pseudoarthrosis. A case report". Revista Española de Cirugía Ortopédica y Traumatología (English Edition). 54 (1). 2010: 73–76. doi:10.1016/S1988-8856(10)70214-5.
  18. ↑ Kutty, S.; Curtin, J. "Idiopathic avascular necrosis of the capitate". The Journal of Hand Surgery: British & European Volume. 20 (3). 1995: 402–404. doi:10.1016/S0266-7681(05)80103-2.
  19. ↑ James, E.T.R.; Burke, F.D. "Vibration disease of the capitate". The Journal of Hand Surgery: British & European Volume. 9 (2). 1984: 169–170. doi:10.1016/S0266-7681(84)80022-4.
  20. ↑ Rahme, H. "Idiopathic avascular necrosis of the capitate bone—Case report". The Hand. 15 (3). 1983: 274–275. doi:10.1016/S0072-968X(83)80060-6.
  21. ↑ Masmejean, E.; Dutour, O.; Touam, C.; Oberlin, C. "SLAC wrist bilatéral: une entité à part: À propos d'un cas préhistorique de 7000 ans". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 16 (3). 1997: 207–214. doi:10.1016/S0753-9053(97)80003-8.
  22. ↑ Alnot, J.Y.; Bleton, R. "La résection de la première rangée des os du carpe dans les séquelles des fractures du scaphoïde". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 11 (4). 1992: 269–275. doi:10.1016/S0753-9053(05)80469-7.
  23. ↑ Dap, F. "L'arthrodèse du poignet : alternative à la résection de la première rangée des os du carpe ?". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 11 (4). 1992: 285–291. doi:10.1016/S0753-9053(05)80473-9.
  24. ↑ Saffar, P.; Fakhoury, B. "Résection de la première rangée contre arthrodèse partielle des os du carpe dans les instabilités du carpe". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 11 (4). 1992: 276–280. doi:10.1016/S0753-9053(05)80470-3.
  25. ↑ Lecomte, F.; Wavreille, G.; Limousin, M.; Strouk, G.; Fontaine, C.; Chantelot, C. "Résection de la rangée proximale des os du carpe: Résultats de 25 cas au recul moyen de 30 mois". Revue de Chirurgie Orthopédique et Réparatrice de l'Appareil Moteur. 93 (5). 2007: 444–454. doi:10.1016/S0035-1040(07)90326-8.
  26. ↑ Reyniers, P; van Beek, N; De Schrijver, F; Goeminne, S. "Proximal row carpectomy versus four-corner arthrodesis in the treatment of SLAC and SNAC wrist: meta-analysis and literature review". Hand Surgery and Rehabilitation. 42 (3). 2023: 194–202. doi:10.1016/j.hansur.2023.03.006.
  27. ↑ Lin, H. H.; Stern, P. J. ""SALVAGE" PROCEDURES IN THE TREATMENT OF KIENBÖCK'S DISEASE: Proximal Row Carpectomy and Total Wrist Arthrodesis". Hand Clinics. 9 (3). 1993: 521–526. doi:10.1016/S0749-0712(21)01274-9.
  28. ↑ Delattre, O.; Dupont, P.; Reau, A.F.; Rouvillain, J.L.; Mousselard, H.; Catonne, Y. "L'arthrodèse raccourcissante des trois os du poignet". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 16 (4). 1997: 292–299. doi:10.1016/S0753-9053(97)80042-7.
  29. ↑ Durand, A.; Harisboure, A.; Nurbel, B.; Lawane, M.; Grenier de Cardenal, D.; və b. "L'arthrodèse capitato-lunaire par hauban dans l'arthrose du poignet: À propos de vingt cas au recul moyen de 4 ans". Revue de Chirurgie Orthopédique et Réparatrice de l'Appareil Moteur. 93 (1). 2007: 37–45. doi:10.1016/S0035-1040(07)90202-0.
  30. ↑ Zejjari, H.; Louaste, J.; Cherrad, T.; Kasmaoui, H.; Chakoura, M.; Rachid, K. "Kyste synovial intraosseux du capitatum : à propos d'un cas". Chirurgie de la Main. 31 (5). 2012: 262–265. doi:10.1016/j.main.2012.07.006.
  31. ↑ Laffosse, J.-M.; Tricoire, J.-L.; Cantagrel, A.; Wagner, A.; Puget, J. "Ostéomes ostéoïdes de localisation carpienne. À propos de deux cas". Revue du Rhumatisme. 73 (9). 2006: 950–953. doi:10.1016/j.rhum.2005.11.023.
  32. ↑ Milliez, P.Y.; Thomine, J.M. "Tumeurs bénignes rares et dystrophies osseuses à la main: Revue de la littérature et présentation de quatre nouveaux cas". Annales de Chirurgie de la Main. 7 (3). 1988: 189–201. doi:10.1016/S0753-9053(88)80001-2.
  33. ↑ Desmanet, E.; Amrani, M.; Fievez, R.; Six, Ch. "Les acrométastases: A propos de deux cas. Revue de la littérature". Annales de Chirurgie de la Main et du Membre Supérieur. 10 (2). 1991: 154–157. doi:10.1016/S0753-9053(05)80199-1.
  34. ↑ Lewis, O.J. "The hominoid os capitatum, with special reference to the fossil bones from Sterkfontein and Olduvai Gorge". Journal of Human Evolution. 2 (1). 1973: 1–11. doi:10.1016/0047-2484(73)90090-0.
  35. ↑ Morbeck, M. E. "The use of casts and other problems in reconstructing the Dryopithecus (Proconsul) africanus wrist complex". Journal of Human Evolution. 6 (1). 1977: 65–78. doi:10.1016/S0047-2484(77)80042-0.
  36. ↑ Kevrekidis, C.; Mol, D. "A new partial skeleton of Elephas (Palaeoloxodon) antiquus Falconer and Cautley, 1847 (Proboscidea, Elephantidae) from Amyntaio, Macedonia, Greece". Quaternary International. 406. 2016: 35–56. doi:10.1016/j.quaint.2015.11.110.
  37. ↑ Konidaris, G. E.; Roussiakis, S. J.; Athanassiou, A.; Theodorou, G. E. "Reprint of: The huge-sized deinothere Deinotherium proavum (Proboscidea, Mammalia) from the Late Miocene localities Pikermi and Halmyropotamos (Greece)". Quaternary International. 445. 2017: 5–22. doi:10.1016/j.quaint.2017.07.038.
  38. ↑ Konidaris, G. E.; Roussiakis, S. J.; Athanassiou, A.; Theodorou, G. E. "The huge-sized deinothere Deinotherium proavum (Proboscidea, Mammalia) from the Late Miocene localities Pikermi and Halmyropotamos (Greece)". Quaternary International. 430. 2017: 5–21. doi:10.1016/j.quaint.2016.05.008.
  39. ↑ Athanassiou, A.; Michailidis, D.; Vlachos, E.; Tourloukis, V.; Thompson, N.; Harvati, K. "Pleistocene vertebrates from the Kyparíssia lignite mine, Megalopolis Basin, S. Greece: Testudines, Aves, Suiformes". Quaternary International. 497. 2018: 178–197. doi:10.1016/j.quaint.2018.06.030.
  40. ↑ Xafis, A.; Mayda, S.; Grímsson, F.; Nagel, D.; Kaya, T.; Halaçlar, K. "Fossil Giraffidae (Mammalia, Artiodactyla) from the early Turolian of Kavakdere (Central Anatolia, Turkey)". Comptes Rendus Palevol. 18 (6). 2019: 619–642. doi:10.1016/j.crpv.2019.04.010.

  • Radiopaedia – Capitate bone
  • Kenhub – Capitate anatomy
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Başlı_sümük&oldid=8352443"
Informasiya Melumat Axtar