Bibisara Erxanovna Asaubayeva (qaz. Бибісара Асаубаева; 26 fevral 2004, Taraz) — Qazaxıstan şahmatçısı. Qadınlar arasında Qrossmeyster (2019).[7] Kişilər arasında Beynəlxalq Usta (2020). Blits üzrə ikiqat Dünya Çempionu (2021, 2022) - 2021-ci ildə şahmat tarixində bu növ yarışda ən gənc çempion olub. Dünya Rapid Çempionatının gümüş mükafatçısı (2021). Asiya çempionu (2021). Qazaxıstan Respublikasının əməkdar idman ustası (2023).
| Bibisara Asaubayeva | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Doğum tarixi | 26 fevral 2004 (21 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Titulu | |
| Son reytinqi |
|
| FİDE nömrəsi | 13708694 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bibisara Asaubayeva Jetıru tayfasının Tabın qəbiləsindəndir.[8] Bibisara qazax dilini bilmir və hesab edir ki, onu öyrənməsi çox vaxt aparacaq.[9]
O, şahmatın ilk qaydalarını 4 yaşında öyrənib.
Onun ilk şahmat müəllimi Qazaxıstanın dəfələrlə çempionu, beynəlxalq usta Oleq İvanoviç Dzyuban olub.[10]
Qazaxıstan və Rusiya bayraqları altında yarışan Bibisara Asaubayeva müxtəlif uşaq və gənclər yaş kateqoriyalarında beşqat dünya çempionu və ikiqat dünya vitse-çempionu adını qazanıb.
Bibisara Asaubayeva çahmat tarixində Fide Master titulunun ən gənc sahibidir. Bu titul ona 2011-ci ildə iki dünya çempionatında qalib gəldikdən sonra 7 yaşında verilib.
"İlin atleti - 2012", "İlin sıçrayışı" nominasiyasında (Qazaxıstan, Astana) qalib adını qazanıb.
2013-cü ilin Patriotu mükafatının namizədi və qalibi, Patriotlar Forumunun (Atırau, Qazaxıstan) birincisidir.
Bibisara Asaubayeva 2014 Dubay Şeyx Kubokunun qalibidir.
2017-ci ildə “Dünya Komandası” heyyətində "Team USA" - "Team World" (Sent-Luis, ABŞ) komandaları arasında keçirilən “Əsrin matçı” beynəlxalq turnirinin qalibi olub.[11][12]
İdman dünyasında ən görkəmli nailiyyətlər sahəsində 2019-cu ildə İlin Beynəlxalq Mükafatı "Qızıl Monquş"un namizədi və qalibidir (Ukrayna, Odessa).[13]
Bibisara Asaubayeva 2016-2018-ci illərdə beynəlxalq yarışlarda Rusiya Şahmat Federasiyasını təmsil edib, sonra Qazaxıstana qayıdıb.
2020-ci ildə Asaubayeva üçüncü dərəcəni əldə edərək FİDE beynəlxalq ustası olub.
- 2011 - FİDE Qadın Ustası - şahmat tarixində ən gənc (bu günə qədər yenilənməyən nəticə);
- 2017 - FİDE Kişi Ustası;
- 2019 - FİDE Qadınlar Qrossmeysteri;
- 2020 - FİDE Beynəlxalq Ustası.[14]
- May 2011 – 7 yaşa qədər məktəbli qızlar arasında dünya çempionu, Krakov, Polşa.
- Noyabr 2011 – 7 yaşında, 8 yaşadək qızlar arasında Dünya Çempionu, Caldas Novas, Braziliya.
- May 2012 – 8 yaşında 9 yaşa qədər məktəbli qızlar arasında dünya çempionatının qalibi, Yassı, Rumıniya.
- May 2013 – 9 yaşa qədər məktəbli qızlar arasında dünya çempionu, Porto Karas, Yunanıstan.
- İyun 2014 – 10 yaşında, 12 yaşadək qızlar arasında Asiya vitse-çempionu, Daşkənd, Özbəkistan.
- Avqust 2014 – Dubay Şeyxi Kuboku beynəlxalq turnirinin qalibi – “Dubai Junior”. Kateqoriya: 14 yaşa qədər.
- Sentyabr 2014 – 11 mümkün xaldan 10 xal toplayaraq, 10 yaşa qədər qızlar arasında keçirilən dünya çempionatında 1-2-ci yerləri bölüşdürüb. Durban, Cənubi Afrika.
- Oktyabr 2016 – 12 yaşadək qızlar arasında dünya çempionu, Batumi, Gürcüstan.
- Sentyabr 2017 – “14 yaşa qədər qızlar” kateqoriyasında Dünya Vitse Çempionu, Montevideo, Uruqvay.
Almatıda 2022-ci ildə sürətli şahmat üzrə dünya çempionatında blits kateqoriyasında Asaubayeva ikiqat dünya çempionu olub. Bundan əvvəl, 2021-ci ilin dekabrında Polşada o, turnirin bitməsinə bir tur qalmış Qazaxıstan tarixində böyüklər arasında blits üzrə ilk dünya çempionu adını qazanıb. Asaubayeva şahmat tarixində ən gənc və Dünya Rapid Çempionatının gümüş mükafatçısı olub.
2021-ci ildə böyüklər arasında Şahmat üzrə Asiya Çempionu olub. COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədar yarış sürətli kateqoriya üzrə onlayn keçirilib.
Bibisara Asaubayeva 2017-ci ilin iyun ayında Minskdə kişilər arasında şahmat üzrə Avropa çempionatında iştirak edərək Beynəlxalq Master standartını əldə edib.
2017-ci ilin dekabrında Bibisara Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən qadınlar arasında Rapid və Blits üzrə dünya çempionatında iştirak edib.
Ər-Riyadda keçirilən dünya çempionatında 100 iştirakçı arasında 93-cü yerdən başlayaraq ən gənc iştirakçı olan 13 yaşlı Bibisara Asaubayeva ruslar arasında ən yaxşı nəticə göstərərək turniri 9½ xalla 10-cu yerdə başa vurub. 15 raunddan sonra o, Aleksandra Kostenyuk, Katerina Laqno, Aleksandra Qoryaçkina, Olqa Giryanı və dünyanın bir çox ən güclü şahmatçılarını məğlub etməyi bacarıb.[15]
Bibisara 14 yaşında “Moskva Open 2019” beynəlxalq şahmat festivalında qadınlar kateqoriyasında bürünc medal qazanıb. O, 7 xal toplayaraq dördüncü yeri tutan beynəlxalq qadın qrossmeyster Marina Qusevanı (Moskva vilayəti) qabaqlayıb.[16]
2019-cu ildə Asaubayeva Qazaxıstan milli komandasının tərkibində qadınlar arasında komandalararası dünya çempionatında (Astana, Qazaxıstan) iştirak edib. Qazaxıstanın qadınlardan ibarət komandası yarışda beşinci yeri tutub, Assaubaevanın özü isə komanda yoldaşları arasında ən yaxşı nəticəni göstərib (9 xaldan 5 xal).[17]
2021-ci ilin noyabrında Riqada FİDE Qadınlar arasında Böyük İsveçrə turnirində 10-cu yeri tutub.[18]
2017-ci ildə Uruqvayda keçirilən yeniyetmələr arasında dünya çempionatında Rusiya yığmasının məşqçisi və Yelizaveta Solojenkinanın atası qrossmeyster Yevgeni Solojenkin sosial şəbəkədə dərc olunmuş və daha sonra məşhur şahmat xəbər saytına verdiyi müsahibədə iddia edib ki, Rusiya bayrağı altında oynayan Asaubayeva tualet fasiləsi zamanı telefonla məsləhətləşmələr aparıb.
Yetkinlik yaşına çatmayan Asaubayevanın valideynləri Moskvanın Basmannı rayon məhkəməsində şərəf və ləyaqətinin müdafiəsi üçün mülki iddia qaldırıblar. 18 may 2018-ci ildə məhkəmə iddiaçının tələblərini rədd edib. Birinci instansiya məhkəməsinin qərarından Moskva Şəhər Məhkəməsinə şikayət verilib. 14 dekabr 2018-ci ildə hökm çıxarılıb. Hökmə əsasən Solojenkin Asaubayevanı ləkələyən məlumat yaymaqda təqsirli bilinib və o, 100 min rubl cərimə ödəməyə məcbur olub.[19] Bundan əvvəl, 19 mart 2018-ci il tarixində Beynəlxalq Şahmat Federasiyasının Etika Komissiyasının qərarı ilə Solojenkin şahmat yarışlarında iştirakçının nüfuzuna xələl gətirməkdə təqsirli bilinərək, FİDE-nin hər hansı rəsmi turnirlərində, o cümlədən müşayiətçi qismində iştirak və müşahidəçi hüququndan məhrum edilib.[20]
- ↑ 1 2 3 FIDE Ratings and Statistics (ing.).
- ↑ 1 2 3 4 FİDE Transfers to another chess federation in 2016. 2016.
- ↑ 1 2 FİDE Transfers to another chess federation in 2019. 2019.
- ↑ FİDE FIDE Standard Ratings as of 31 October 2019. 2019.
- ↑ FİDE FIDE Standard Ratings as of 31 October 2020. 2020.
- ↑ FİDE FIDE Standard Ratings as of July 2024. 2024.
- ↑ Казахстанская шахматистка Бибисара Асаубаева стала гроссмейстером — Новости Казахстана и мира на сегодня
- ↑ "Бибисара Асаубаева назвала свой ру". «Голос Народа» — информационно-аналитический сайт (rus). 15 iyul 2022. 28 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 yanvar 2023.
- ↑ Sport, Tengri. "Бибисара Асаубаева объяснила, почему не говорит на казахском языке: 23 апреля 2023, 02:01 - новости на Tengrisport.kz". Tengri Sport - Последние новости спорта (rus). 23 aprel 2023. 23 may 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 yanvar 2025.
- ↑ "Золото наше: шахматистка Асаубаева посвятила победу Казахстану". Ulysmedia.kz: Новости и аналитика в Казахстане | Улыс, Ұлыс, Ulys, Улус (rus). 31 dekabr 2021. 26 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 aprel 2023.
- ↑ "Match of Millennials: World smashes USA | ChessBase". 24 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2019.
- ↑ "2017 Match of the Millennials Results and Standings | www.uschesschamps.com". 13 may 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2019.
- ↑ "Бибисара Асаубаева стала гроссмейстером: 10 сентября 2019, 15:18 — новости на Tengrinews.kz". 17 noyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2019.
- ↑ "Личная карточка ФИДЕ". 30 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2022.
- ↑ "Эр-Рияд, женщины: Бибисара Асаубаева опередила всю сборную России и не только (ПАРТИИ) | chess-news.ru". 13 may 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2019.
- ↑ "Moscowchess.org". 13 may 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 may 2019.
- ↑ "Командный чемпионат мира пройдёт в Казахстане". 31 mart 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2019.
- ↑ "2021 FIDE Chess.com Women's Grand Swiss". Chess-Results.com (rus). Chess-Tournament-Results-Server. 7 noyabr 2021. 31 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 fevral 2022.
- ↑ "Бибисара Асаубаева побеждает Евгения Соложенкина в Московском городском суде". chess.com. 17 dekabr 2018. 13 may 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.
- ↑ "Комиссия по этике ФИДЕ отстранила Соложенкина от соревнований на 1,5 года". ru:Чемпионат.com. 20 mart 2018. 4 avqust 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.
- ↑ "Указ Президента Республики Казахстан от 23 октября 2024 года О награждении государственными наградами Республики Казахстан". akorda.kz. 23 oktyabr 2024. 18 mart 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 oktyabr 2024.
- ↑ "Бибисара Асаубаева стала лучшей шахматисткой Азии" (rus). informburo.kz. 7 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 avqust 2022.
- Официальный сайт
- Дармен Садвакасов: У Асаубаевой есть уникальные шахматные способности
- ТРК Президента Республики Казахстан. Док. фильм «Она» о Бибисаре Асаубаевой
- Асаубаева в передаче «Вундеркинды». Наука 2.0.
- Forbes Kazakhstan о Бибисаре Асаубаевой
- Бибисара Асаубаева побеждает Евгения Соложенкина в Московском городском суде
- [1]
- Бибисара Асаубаева сыграла в шахматы с отцом Хабиба Нурмагомедова
- [2]
- Сара Асаубаева: с выдающимися спортсменами за шахматной доской
- Казахстанская шахматистка проведёт мастер-класс для Хабиба и других звёзд мирового спорта
- Пятикратная чемпионка мира по шахматам решила жить в Актау
- "Обыски, слежка и подслушанный разговор. Почему шахматистку-вундеркинда подозревают в обмане". ru:Спорт-Экспресс. 20 oktyabr 2017. İstifadə tarixi: 4 avqust 2019.
- [3]
- [4]