Biznes təhlili — təşkilatlarda problemləri müəyyənləşdirmək, biznes proseslərini təkmilləşdirmək və strateji qərarların qəbulunu dəstəkləmək məqsədi ilə məlumatların sistemli şəkildə toplanması, təhlili və interpretasiyası ilə məşğul olan fəaliyyət sahəsidir.[1] Biznes təhlili əsasən biznes idarəçiliyi, strateji menecment, layihə idarəetməsi və informasiya sistemləri kimi sahələrlə sıx əlaqəlidir.[2]
Biznes təhlilinin əsas məqsədi müəssisənin effektivliyini artırmaq, resursların optimal istifadəsini təmin etmək və dəyər yaradan qərarlar qəbul etməkdir. Bu prosesdə biznes analitikləri təşkilatın cari vəziyyətini qiymətləndirir, problemləri müəyyən edir və onların həlli üçün təkliflər hazırlayırlar. Biznes təhlili həmçinin müştəri məmnuniyyəti, gəlirlilik və rəqabət qabiliyyətinin artırılması kimi məqsədlərə xidmət edir.[3]
- Tərəfdaşlar (stakeholders) – qərarların təsir etdiyi bütün fiziki və hüquqi şəxslər.[4]
- Biznes prosesi – müəyyən məqsəd üçün resursların ardıcıl şəkildə istifadəsi ilə icra olunan fəaliyyətlər toplusu.
- Tələb (requirement) – məhsul, xidmət və ya sistemin yerinə yetirməli olduğu şərtlər.[5]
- Dəyər zənciri – Maykl Porter tərəfindən irəli sürülmüş və şirkətin fəaliyyətlərini dəyər yaratma baxımından təsnif edən model.[6]
- Strateji təhlil – təşkilatın uzunmüddətli məqsədlərinə yönəlmiş qiymətləndirmə.[7]
- Funksional təhlil – konkret bölmənin və ya prosesin iş mexanizminin araşdırılması.
- İT təhlili – biznesin informasiya sistemləri ilə uyğunlaşdırılması.
- Maliyyə təhlili – maliyyə hesabatlarının təhlili vasitəsilə şirkətin iqtisadi vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.
Biznes təhlilində müxtəlif metod və alətlər tətbiq olunur:[8]
- SWOT təhlili – güclü və zəif tərəflər, imkanlar və təhdidlərin müəyyənləşdirilməsi.
- PESTEL təhlili – siyasi, iqtisadi, sosial, texnoloji, ekoloji və hüquqi faktorların təhlili.
- BPMN (Business Process Model and Notation) – biznes proseslərinin qrafik modelləşdirilməsi.
- Balanced Scorecard – strateji məqsədlərin ölçülməsi üçün istifadə edilən sistem.
- UML diaqramları – xüsusilə İT layihələrində tələblərin vizual təsviri üçün istifadə olunur.
Biznes analitiki – prosesləri təhlil edən, tələbləri müəyyənləşdirən və layihələrin həyata keçirilməsində vasitəçi rolunu oynayan mütəxəssisdir.[9] Onlar tez-tez layihə menecerləri, proqramçılar, mühasiblər və digər tərəfdaşlarla əməkdaşlıq edirlər. Biznes analitiklərinin fəaliyyəti IIBA və PMI kimi təşkilatlar tərəfindən müəyyən edilmiş standartlarla tənzimlənir.[10]
- ↑ Kathleen B Hass, Richard Vander Horst, Kimi Ziemski (2008). From Analyst to Leader: Elevating the Role of the Business Analyst Management Concepts, 2008. ISBN 1-56726-213-9. p94: "As the discipline of business analysis becomes professionalized"
- ↑ "Business Analysis Body of Knowledge v3.0". IIBA. İstifadə tarixi: 7 iyul 2023.
- ↑ "What do Business Analysts do in Software Projects". CIO.com. İstifadə tarixi: 2 noyabr 2019.
- ↑ "Heptalysis – The Venture Assessment Framework". Pejman Makhfi, VentureChoice, Inc. İstifadə tarixi: 22 oktyabr 2005.
- ↑ "Business Analysis Canvas, Roadmap To Effective BA Excellence". 10 avqust 2017.
- ↑ "Exploring Corporate Strategy Using M.O.S.T. Analysis". Strategy Consulting Ltd. 12 aprel 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 aprel 2009.
- ↑ Project Management Institute. Business Analysis for Practitioners. Project Management Inst. 1 yanvar 2015. ISBN 978-1-62825-069-5.
- ↑ "Explainer: What is a SWOT analysis?". Platform Executive.
- ↑ "Business Open Learning Archive". Chris Jarvis for the BOLA Project. Archived from the original on 26 aprel 2006. İstifadə tarixi: 9 aprel 2009.
- ↑ "Business Analysis SCRS approach". Business-analysis NZ. 5 may 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 avqust 2012.