Buxara Kommunist Partiyası (fars. حزب کمونیست بخارا; rus. Бухарская коммунистическая партия; özb. Buxoro Kommunistik Partiyasi) – 1918–24-cü illərdə Buxara Xalq Sovet Respublikasında mövcud olmuş siyasi partiya.
Buxara Kommunist Partiyası حزب کمونیست بخار | |
|---|---|
| Quruluş tarixi | sentyabr 1918 |
| Dağılma tarixi | 27 oktyabr 1924 |
| İdeologiya | kommunizm |
Partiya 1918-ci ildə cədidizm hərakatının bir qolu kimi qurulmuşdur.[1] Partiyanın başçıları N. Husaynovim, A. Aliyev, N. Kurbanovim, A. Turayevim və başqaları olmuşdur. Partiya 1920-ci ilin yayında ikinci Kommunist İnternasional konqresinə nümayəndə göndərmişdir[2]
16–18 avqust 1920-ci ildə baş tutmuş dördüncü partiya konqresi zamanı Buxara işçilərinə silahlı inqilab üçün hazırlaşmaq barədə müraciət edilmişdir. Türkistan Kommunist Partiyasının mərkəzi komitəsi Buxaradakı inqilaba kömək etməsi üçün silahlı döyüşçülər göndərməyə qərar vermişdir. İnqilab 23 avqust tarixində Sakar-Bazarda başlamışdır. İlk bir ay ərzində Buxara ərazisi inqilabçı qüvvələr tərəfindən ələ keçirilmişdir. Mixail Frunzenin başçılıq etdiyi Qızıl Ordu kontinqenti inqilabçılara kömək etmişdir. 14 sentyabrda Tam Buxara İnqilab Komitəsinin əsası qoyulmuşdur. 8 oktyabrda Tam Buxara Xalq Konqresi Buxara Xalq Sovet Respublikasını elan etmişdir. Buxara Kommunist Partiyası bu dövlətin əsas partiyası olmuşdur.
1 fevral 1922-ci ildə Buxara Kommunist Partiyası Rusiya Kommunist Partiyasına birləşmişdir. 1924-cü ildə Sovet Mərkəzi Asiyasının sərhədlərinin yenidən müəyyənləşdirilməsindən sonra Buxara Kommunist Partiyası ləğv edilmişdir. Onun strukturları əsasında Özbəkistan Kommunist Partiyası və Türkmənistan Kommunist Partiyası qurulmuşdur.[3]
- ↑ Ubiria, Grigol. Soviet Nation-Building in Central Asia: The Making of the Kazakh and Uzbek Nations (ingilis). Routledge. 16 sentyabr 2015. səh. 137. ISBN 978-1-317-50434-4. 24 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 avqust 2022.
- ↑ "Delegates to the 2nd Congress of the Communist International (July 19-Aug. 7, 1920)". 9 sentyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 avqust 2022.
- ↑ "Бухарская Народная Советская Республика". 28 sentyabr 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 avqust 2022.