Cito

Cito (地頭, Cito^?, hərf. "torpaq başçısı") — XI–XIX əsrlərdə Yaponiyada xüsusi və ya ictimai təsərrüfatı idarə edən vəzifə. Şoqun tərəfindən təyin edilən cito kokuşi və ya əyalət qubernatoru tərəfindən idarə olunan milli holdinqlər də daxil olmaqla malikanələri idarə edirdi.^[1]

Tarixi

Əvvəllər cito anlayışı 743-cü ildə qəbul olunmuşdur və "Torlama sahələrinin ömürlük özəlləşdirilməsi haqqında qanun"a əsasən, yeni əkin sahələri açan və onların sahibi olan şəxslərə aid edilmişdir. XI əsrin sonlarında dövlətə yüksək vergilər ödəməkdən yayınmaq məqsədilə bu torpaq sahibləri öz mülklərini zadəganlara və monastırlara bağışlayır, aşağı vergi şərti ilə həmin sahələrin idarəçilərinə çevrilirdilər.^[2] Cito vəzifəsinin yaradılması Minamoto no Yoritomonun hakimiyyəti uğurla qəsb etməsindən sonra Kyoto İmperator Məhkəməsi tərəfindən onların zadəganlığına nəzarət etmək üçün təyin edilməsi ilə üst-üstə düşür.^[3] Citolar təyin olunduqları malikanənin vergi və idarəçiliyi ilə məşğul olurdu, malikanənin torpaqlarını və fermerlərini birbaşa idarə edirdi.^[4]

XII əsrdə Kamakura şoqunluğunın yaranmasından sonra cito dövlət vəzifəsinə çevrilmiş və 1185-ci ildən etibarən yalnız şoqunun təsdiqi ilə təyin olunmuşdur. Onların vəzifələri zadəgan və monastır mülklərinin (şoen) nəzarəti, vergilərin toplanması, asayişin qorunması və öz ərazilərində məhkəmə işlərinin aparılmasını əhatə etmişdir.^[2]

1221-ci ildə baş vermiş Cokyu müharibəsindən sonra imperatorun başçılıq etdiyi zadəganların şoqunata qarşı çıxışı nəticəsində dzitoların sayı artırılmış və mərkəzi hakimiyyətin xüsusi torpaq mülkiyyəti üzərində nəzarəti güclənmişdir. XIV–XVI əsrlərdə Muromaçi şoqunluğu dövründə citolar əyalətlərdə yaşayır və tədricən xırda yerli zadəgan təbəqəsinə çevrilirdilər. Onların əksəriyyəti hərbi qubernatorlar (şuqo) qarşısında vassal asılılığında olmuşdur.^[2]

XVII–XIX əsrlərdə, Tokuqava şoqunluğu dövründə cito vəzifəsi saxlanılmışdır. Bu vəzifəyə şoquna və ya hanlara xidmət edən hatamoto zabitləri təyin olunur, onlara müəyyən əyalətdə torpaq sahəsi verilir və həmin ərazidən vergi toplamaq öhdəliyi qoyulurdu.^[2]

İstinadlar

↑ Huffman, James L. Japan in world history. Oxford: Oxford University Press. 2010. 40. ISBN 978-0-19-536808-6. OCLC 323161049.
↑ ¹ ² ³ ⁴ Рубель В. А. Японська цивілізація: традиційне суспільство і державність. Київ: «Аквілон-Прес». 1997.
↑ Donald H. Shively; William H. McCullough, redaktorlar The Cambridge history of Japan. 2. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1988–1999. 708. ISBN 0-521-22352-0. OCLC 17483588.
↑ Kozo Yamamura, redaktorThe Cambridge history of Japan. 3. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1988–1999. 13–19. ISBN 0-521-22352-0. OCLC 17483588.

"Камакурский сёгунат" (rus). 3 iyun 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 noyabr 2010.
"Документы по истории японской деревни" (rus). İstifadə tarixi: 14 noyabr 2010.

[1] Huffman, James L. Japan in world history. Oxford: Oxford University Press. 2010. 40. ISBN 978-0-19-536808-6. OCLC 323161049.

[Рубель-2] ¹ ² ³ ⁴ Рубель В. А. Японська цивілізація: традиційне суспільство і державність. Київ: «Аквілон-Прес». 1997.

[3] Donald H. Shively; William H. McCullough, redaktorlar The Cambridge history of Japan. 2. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1988–1999. 708. ISBN 0-521-22352-0. OCLC 17483588.

[:0-4] Kozo Yamamura, redaktorThe Cambridge history of Japan. 3. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 1988–1999. 13–19. ISBN 0-521-22352-0. OCLC 17483588.

[1]

[2]

[3]

[4]