Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinDövlət sektorunda hesabların yığımı — hökumət əməliyyatları barədə maliyyə məlumatlarını təqdim etmə üsuludur.[1]:45 [2]:3
Hesabların yığımı sistemində gəlir və xərclər — real pul ödənişinin nə vaxt edildiyindən asılı olmayaraq — əməliyyat baş verdiyi anda tanınır.[3]:116
Dövlət sektorunda hesabların yığımı ilə nağd uçot arasındakı əsas fərq uzunmüddətli kapital aktivlərinin (məsələn, avadanlıq, binalar, uzunömürlü ictimai infrastruktur) uçotunda özünü göstərir.[4]:19
Hesabların yığımı üsulunda kapital xərcləri həmin il büdcədə əməliyyat xərci kimi göstərilmir; əksinə, kapital kimi hökumətin balansına əlavə edilir və dəyəri istifadə olunduqca (depressiya / amortizasiya yolu ilə) illər üzrə xərclərə daxil edilir.[4]:19
Bu sistemin faydalılığı barədə müzakirələr davam edir.[3]:124 Tərəfdarların fikrincə, böyük ilkin kapital xərcləri birbaşa illik xərclər kimi göstərilmədiyi üçün hökumət infrastrukturda daha azinvestisiya etmə riski ilə üzləşmir.[5]:392–393
Tənqidçilər isə bildirirlər ki, ilkin kapital xərci cari dövr xərci kimi tanınmadığından bu sistem hökumətləri həddindən artıq kapital xərcləməsinə və borclanmağa təşviq edə bilər.[3]:145 [5]:393–394
Digər narahatlıqlar arasında bunlar var:
- hesabların yığımı daha az şəffaf olduğundan manipulyasiyaya daha açıq ola bilər;[6]:6
- yığım əsasında hesablanmış kəsir / profisit hökumətin real borclanma səviyyəsini göstərmir;[6]:4 [7]:10
- sistem daha bahalıdır, çünki daha mürəkkəb IT sistemləri və peşəkar mühasiblər tələb edir.[2]:7
Hesabların yığımı özəl sektorda yüz ildən çoxdur tətbiq olunur,[2]:1 lakin dövlət sektorunda geniş yayılması yalnız 2000-ci illərdən başlayıb.[8]
2020-ci ildə aparılan qlobal sorğuya əsasən, 165 yurisdiksiyanın 30%-i accrual-based sistemi tətbiq edirdi.[9][10]
Hesabların yığımı ilə nağd əsaslı uçot arasında iki əsas fərq var:[3]:116 [5]:390–391 [2][4]:19
(1) Hökumət əməliyyatlarının qeydə alınması
Nağd uçotda gəlir və xərclər yalnız pul alınanda və ya ödənəndə tanınır.[6]:2 [11] Hesabların yığımı sistemində isə bu əməliyyatlar baş verdiyi anda tanınır.[3]:2
Bəzi əməliyyatlar dərhal pul ödənişi yaratsa da, məsələn pensiya öhdəliyinin yaranması və ya kapital alınması kimi əməliyyatlar nağd ödənişlə müşayiət olunmur.[3]:116
Bununla yanaşı, nağd uçot bəzən gələcək xərcləri nəzərə almaq üçün modifikasiya edilə bilər — məsələn, dövlət qulluqçularının gələcək pensiya ödənişləri üçün xüsusi pensiya fonduna vəsait ayırmaqla.[6]:105 [11]:105
(2) Hökumət balansında aktiv və öhdəliklərin göstərilməsi
Hesabların yığımı sistemində hökumətin bütün aktivləri və öhdəlikləri balans hesabatına daxil edilir. Bunlara maliyyə aktivləri, qeyri-maliyyə aktivləri (torpaq, binalar), həmçinin dövlət qulluqçularının pensiya öhdəlikləri daxildir.[2]:2–3 [3]:116
Aktivlər tarixi dəyəri, bazar dəyəri və ya digər qiymətləndirmə metodları ilə tanına bilər.[2]:3, 43–44 [3]:116
Nağd uçot tətbiq edən dövlətlərdə isə aktivlər adətən yalnız nağd vəsaitlər, öhdəliklər isə əsasən borcdan ibarət olur.[2]:14–15 [3]:116
Dövlət sektorunda hesabların yığımı hökumətin maliyyə hesabatları üçün müxtəlif yığım-əsaslı standartlarla həyata keçirilə bilər. Beynəlxalq Maliyyə Hesabatı Standartları (IFRS) özəl sektor üçün hazırlanmışdır və Beynəlxalq Dövlət Sektoru Mühasibat Uçotu Standartları (IPSAS) IFRS-ə əsaslanır, lakin dövlət sektorunun ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış əlavələrə malikdir.[2]:49
Birləşmiş Krallıq dövlət sektorunda mühasibat uçotu üçün IFRS-dən (cəmi bir neçə kiçik dəyişikliklə) istifadə edir,[12]:2 və dövlət sektorunda mühasibat uçotu üzrə IPSAS ilə 96% uyğunluq əldə edir.[13]:12 [14]:4
Fransa rəsmi olaraq IPSAS standartını qəbul etməsə də, onun dövlət sektoru mühasibat uçotu praktikası IPSAS-la 90% uyğun gəlir.[13]:12 (Burada dövlət qurumlarının mühasibat uçotu qaydaları Fransada mümkün olduqda özəl sektor təşkilatları üçün tətbiq edilən qaydaları izləyir.)[15]:3
Avropa İttifaqı dövlət sektorunun mühasibat uçotunda yığım-əsaslı uçotun tətbiqini Avropa Dövlət Sektoru Mühasibat Standartlarının (EPSAS) hazırlanması vasitəsilə həyata keçirir.[16]
EPSAS-ın əsas məqsədlərindən biri yığım-əsaslı uçot standartının harmonizasiyasıdır.[5]:388 [14]:5
Harmonizasiya müxtəlif ölkələrdə və bir ölkə daxilində əsas vəsaitlərin amortizasiya və qiymətləndirilməsi (tarixi dəyər, əvəzetmə dəyəri və ya bazar dəyəri) üzrə fərqli yanaşmalar olduğundan müqayisələri asanlaşdırardı.[17]
- ↑ Blöndal, Jón. "Accrual Accounting and Budgeting: Key Issues and Recent Developments" (PDF). OECD Journal on Budgeting. 3 (1). 2003. doi:10.1787/budget-v3-art4-en.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Cavanagh, Joe; Flynn, Suzanne; Moretti, Delphine. Implementing Accrual Accounting in the Public Sector (PDF) (Hesabat). International Monetary Fund, Fiscal Affairs Department. sentyabr 2016.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Moretti, Delphine; Youngberry, Tim. "Getting added value out of accruals reforms". OECD Journal on Budgeting. 2018/1. 2018: 114–166. doi:10.1787/budget-18-5j8l804hpvmt.
- ↑ 1 2 3 Canadian Institute of Chartered Accountants. Twenty questions about government financial reporting: federal, provincial and territorial governments (PDF). Canadian Institute of Chartered Accountants. 2003. ISBN 1-55385-074-2.
- ↑ 1 2 3 4 Dorn, Florian; Gaebler, Stefanie; Roesel, Felix. "Ineffective fiscal rules? The effect of public sector accounting standards on budgets, efficiency, and accountability". Public Choice. 186 (3–4). 2021: 387–412. doi:10.1007/s11127-019-00755-8. hdl:10419/213589.
- ↑ 1 2 3 4 Dahlby, Bev; Smart, Michael. The Structure and Presentation of Provincial Budgets (PDF) (Hesabat). The School of Public Policy, University of Calgary. may 2015.
- ↑ "Accounting for What?: The Value of Accrual Accounting to the Public Sector". Organisation for Economic Co-operation and Development. 1993.
- ↑ Osterkamp, Rigmar. "Accrual Accounting in the Public Sector" (PDF). CESifo DICE REPORT: Journal for Institutional Comparisons. 5 (3). Autumn 2007: 43–45.
- ↑ International Federation of Accountants. "International Public Sector Financial Accountability Index: 2020". 16 iyun 2021.
- ↑ International Federation of Accountants. "Global Public Sector Shift to Accrual Accounting Forecast to Continue". 16 iyun 2021.
- ↑ 1 2 Blöndal, Jón. "Issues in Accrual Budgeting" (PDF). OECD Journal on Budgeting. 4 (1). 2004: 103–119. doi:10.1787/budget-v4-art5-en. ISSN 1608-7143.
- ↑ Heald, David. "Challenges for European Public Sector Accounting". Accounting, Economics, and Law: A Convivium. De Gruyter. 7 (2). 2017: 131–135. doi:10.1515/ael-2017-0021.
- ↑ 1 2 PwC on behalf of Eurostat. "Updated accounting maturities of EU governments and EPSAS implementation cost". 23 noyabr 2020.
- ↑ 1 2 Makaronidis, Alexandre. "European Public Sector Accounting Standards (EPSAS)". Accounting, Economics, and Law: A Convivium. De Gruyter. 7 (2). 2017: 155–160. doi:10.1515/ael-2017-0008.
- ↑ Calmel, Marie-Pierre. "France Supports Accrual Accounting For The Public Sector". Accounting, Economics, and Law: A Convivium. De Gruyter. 7 (2). 2017: 125–129. doi:10.1515/ael-2017-0019.
- ↑ Eurostat. "Overview - EPSAS". European Commission. İstifadə tarixi: 20 fevral 2023.
- ↑ Dees, Martin. "Accruals in the Public Sector Are Here to Stay! Pursuing a Productive Debate". International Federation of Accountants. 5 fevral 2020.