Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinDialekt diskriminasiyası (ing. Dialect discrimination) — bir dilin müxtəlif dialektlərini danışan insanlara qarşı ayrı-seçkilik və ya mənfi münasibət göstərilməsi deməkdir.[1] Bu, cəmiyyətdə dilin standart forması qəbul edilən variantını danışanların üstünlük təşkil etməsindən və digər dialektlərin az təhsilli, qeyri-mədəni və ya aşağı səviyyəli kimi qiymətləndirilməsindən qaynaqlanır. Belə yanaşmalar dialektlərin təbii və zəngin dil müxtəlifliyinin bir hissəsi olduğunu nəzərə almır və bu, dil və mədəniyyətin zənginliyini azaltmaq təhlükəsi yaradır.[2]
Dialekt diskriminasiyası, əsasən, təhsil, iş yerləri və ictimai münasibətlərdə özünü göstərir.[3] Məsələn, bəzi insanlara danışdıqları dialektə görə iş müsahibəsində mənfi yanaşıla bilər. Təhsil sistemində də bu problem rast gəlinir: bəzi müəllimlər standart dildə yazmaq və danışmaq bacarığını yüksək qiymətləndirir, dialektlə danışan şagirdlərin isə qabiliyyətlərini yanlış qiymətləndirirlər. Bu, həmin şagirdlərin özünə inamını azaldır və onların inkişafına mane olur.
Bu cür ayrı-seçkilik, həmçinin mədəni kimliyin zəifləməsinə səbəb ola bilər.[4] Dialektlər bir xalqın və ya regionun tarixini, mədəniyyətini və həyat tərzini əks etdirir. Dialektə mənfi münasibət göstərmək,[5] həmin bölgənin mədəniyyətini və tarixini gözardı etmək anlamına gəlir. İnsanlar bu mənfi yanaşmadan qorunmaq üçün öz dialektlərini tərk etməyə və standart dili öyrənməyə məcbur qalırlar ki, bu da mədəni müxtəlifliyin itirilməsinə gətirib çıxarır.[6]
Dialekt diskriminasiyasının aradan qaldırılması üçün cəmiyyətin maarifləndirilməsi vacibdir.[6] İnsanlara dil müxtəlifliyinin təbii və dəyərli olduğunu anlatmaq lazımdır. Təhsil və media bu işdə böyük rol oynaya bilər. Məktəblərdə şagirdlərə müxtəlif dialektlərin zənginliyi haqqında məlumat vermək, media vasitəsilə isə bu dialektləri daha çox təbliğ etmək mümkündür. Belə addımlar həm fərdlərin öz dialektlərinə olan hörmətini artırar, həm də cəmiyyətdə tolerantlıq mühitinin yaranmasına kömək edər.[7]
Sonda qeyd etmək lazımdır ki, dialektlər bir xalqın mədəni sərvətidir və onların qorunması üçün hər kəs məsuliyyət daşıyır. Dialekt diskriminasiyasını aradan qaldırmaq, yalnız dil müxtəlifliyinə hörmət deyil, həm də insanların hüquqlarını qorumaq anlamına gəlir. Bu, cəmiyyətin daha ədalətli və müxtəlifliyə açıq olmasına töhfə verər.[3][8]
- ↑ "Accents, Dialects, and Discrimination | The Walrus" (ingilis). 22 fevral 2021. 25 mart 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 aprel 2022.
- ↑ "Preventing Linguistic Racism and Discrimination – CETL" (ingilis). 4 fevral 2022. 9 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2023.
- ↑ 1 2 Connell, Shaun. "Dialect Discrimination". Writing Tips (ingilis). 3 may 2023. 16 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2023.
- ↑ "Language Discrimination - Workplace Fairness". workplacefairness (ingilis). Midwest New Media. 12 noyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 aprel 2022.
- ↑ Álvarez, Brenda. "Linguistic Discrimination Still Lingers in Many Classrooms | NEA". www.nea.org (ingilis). 9 iyul 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 aprel 2022.
- ↑ 1 2 "Discrimination: What it is, and how to cope". www.apa.org. İstifadə tarixi: 7 aprel 2022.
- ↑ "Language Discrimination". Legal Aid at Work (ingilis). 25 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2023.
- ↑ Baugh, John. Linguistics in Pursuit of Justice (1). Cambridge University Press. 31 yanvar 2018. doi:10.1017/9781316597750.008. ISBN 978-1-316-59775-0.