Fəxrəddin Razi
Fəxrəddin Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Ömər ər-Razi (ərəb. فخرالدین الرازی; 1150[2][3][…], Rey, Böyük Səlcuq imperiyası[4] – 1210[2][3][…], Herat[5]) — Əşari məktəbinin nümayəndəsi, altıncı mücəddid. Quri sultanlığında və Xarəzmşahlar dövlətində sarayda xidmət etmişdir. Yarımçıq olan məşhur "Məfatih əl-Qeyb" təfsiri ona məxsusdur. Bu təfsiri o, mötəzili olan əz-Zəmaxşərinin təfsirinə cavab olaraq yazmışdır.
| Fəxrəddin Razi | |
|---|---|
| ərəb. فخرُ الدين الرازي | |
 | |
| Doğum tarixi | 1150[2][3][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1210[2][3][…] (59–60 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | kəlam, təfsir[1], islam fəlsəfəsi, Əsli dəlillər |
Tam adı Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Ömər əl-Hüseyn ət-Taymi əl-Bəkri ət-Təbaristani Fəxrəddin ər-Razi olan filosof 1149-cu ildə Reydə anadan olmuşdur. Atası Rey şəhərinin hatibi olmuşdur. Buna görə də onu İbn əl-Xətib (Xətibin oğlu) deyə çağırmışlar. Şafi fiqhi, üsul əl-fiqh sahəsində ilk təhsilini atasından və əl-Kamal əs-Simnanidən almışdır. Fəlsəfəni isə Məcduddin əl-Cilidən öyrənmişdir.
Ər-Razi Orta Şərq şəhərlərini gəzib dolaşmışdır. Quri sultanlığında və Xarəzmşahlar dövlətində sarayda xidmət etmişdir. O, Heratda mədrəsə qurmuş və həyatının son illərini elə bu mədrəsədə keçirmişdir.
- Məfatih əl-Qeyb
- Əsas ət-təqdis
- Cəmi əl-ölüm
- ər-Risalə əl-kəmaliyə fil-həqaiq əl-ilahiyə
- Cahardaq risalə
- əl-Məbahis əş-şərqiyə
- Lübub əl-işarət
- əl-Ərbəin fi üsul əd-din
- Etiqadat firəq əl-müslimin vəl-müşrikin
- Mühəssəl əfkar əl-mütəqəddimin dəl-Mütəahhirin
Yetişdirdiyi tələbələrdən bəziləri:[6]
- Qütbəddin əl-Misri
- Zeynəddin əl-Keşşi
- Şərəfəddin əl-Hərəvi
- Əsirəddin əl-Əbhəri
- Tacəddin əl-Urməvi
- Siracəddin əl-Urməvi
- Şəmsəddin Xosrovşahi
- Əbu Əhməd əl-Beyləqani[7]
- ↑ 1 2 Arnaldez R. Fakhr al-Dîn al-Râzî: commentateur du Coran et philosophe (fr.). Librairie philosophique J. Vrin, 2002.
- ↑ 1 2 3 4 RĀZĪ FAKHR AL-DĪN AL- // Encyclopædia Universalis. Encyclopædia Britannica Inc., 1968.
- ↑ 1 2 3 4 Haywood J. A. Fakhr ad-Din ar-Razi // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 Haywood J. A. Fakhr ad-Dīn ar-Rāzī // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ Yavuz, Y. Şevki. "Fahreddin er-Râzî". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1995. 13.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13.11.2025.
- ↑ Zəhəbi. Aləmün-Nubəla (ərəb). 6581.
- Наймов Н. Фахриддин Рази. // Из философского наследия народов Ближнего и Среднего Востока.— Ташкент, 1972,— С. 199–233.
- Кулматов Я. Фахриддин Рази.— Душашбе, 1980.