Sultan Heysəm ibn Tariq Əl Səid (ərəb. هَيْثَم بْن طَارِق آل سَعِيد; 11 oktyabr 1955, Maskat, Maskat və Oman[1]) — Oman dövlətinin sultanı və baş naziri. 11 oktyabr 1955-ci ildə anadan olub. O, əmisi oğlu Sultan Qabus ibn Səid tərəfindən varis təyin edildikdən sonra 2020-ci ilin yanvarında taxta çıxdı.[4]
| Heytəm bin Tariq | |
|---|---|
| ərəb. السلطان هيثم بن طارق آل سعيد | |
 | |
  | |
Vəzifədədir | |
| 11 yanvar 2020-ci ildən | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 11 oktyabr 1955 (70 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | siyasətçi, hökmdar[d] |
| Atası | Tariq bin Teymur[d] |
| Həyat yoldaşı |
|
| Dini | İslam |
| Hərbi xidmət | |
| Mənsubiyyəti | Oman |
| Təltifləri |
                  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sultan olmamışdan əvvəl Heysəm bir neçə onilliklər ərzində Oman Nazirlər Kabinetində[5] sultan Qabusun yanında nazir vəzifəsində çalışmışdır.[6]
Heysəm ibn Tariq 11 oktyabr 1955-ci ildə Oman Sultanlığının, Maskat şəhərində anadan olub. O, Omanı idarə edən Əl Səid sülaləsinin üzvüdür.
Heysəmin atası — Sultan Teymur ibn Faysalın oğlu Seyid Tariq ibn Teymur, anası isə Seyyidə Şəvanə bint Həmud bin Əhməd Əl Busaididir.[7][8] Onun altı qardaşı və iki bacısı var: Təlal, Qeys, Əsəd, Şihab, Ədhəm, Faris, Əməl və Nəvval.[7] Qardaşı Seyid Əsəd ibn Tariq baş nazirin beynəlxalq əlaqələr və əməkdaşlıq məsələləri üzrə müavini, qardaşı Seyid Şihab ibn Tariq isə baş nazirin müdafiə məsələləri üzrə müavinidir. Qalan dörd qardaşının hamısı iş adamıdır və siyasətlə məşğul deyillər.[9]
Heysəm ibtidai təhsilini Maskatdakı Saidiya məktəbində başa vurmuş və 1969-1973-cü illərdə Livanda Brummana liseyində təhsilini davam etmişdir.[10][11] 1979-cu ildə Oksford Universitetinin Pembrok Kollecinin Diplomatik Xidmətlər proqramını bitirmişdir.[12]
Heysəm ibn Tariq Seyyidə Əhəd bint Abdullah ibn Həməd Əl Busaidi ilə evlidir. Onların dörd övladı var:[13][14][15]
İdman həvəskarı olan Heysəm 1980-ci illərin əvvəllərində Oman Futbol Assosiasiyasının ilk rəhbəri olub.[20] O, 1986-1994-cü illərdə Xarici İşlər Nazirliyinin Siyasi Məsələlər üzrə müşaviri, 1994-2002-ci illərdə Xarici İşlər Nazirliyinin baş katibi vəzifələrində çalışıb.[21][22] Daha sonra 2002-ci ilin martında İrs və Mədəniyyət naziri təyin edildi və 2003-cü ildə Milli Siyahıyaalma komitəsinə sədrlik etdi.[23]
Heysəm ibn Tariq diplomat kimi Oman dövlətini xarici ölkələrdə təmsil edirdi.[24] 2016-cı ildə Uels şahzadəsi (sonralar III Çarlz) və Kornuoll hersoginyasını (sonralar Böyük Britaniya kraliçası Kamilla) Omana səfər edəndə şəxsən qarşılamışdı.[24]
Heysəm həmçinin "Oman 2040" Gələcəyə Baxış Komitəsinin sədri və Oman Əlillər Assosiasiyasının fəxri prezidentidir.[25]
10 yanvar 2020-ci ildə Heysəmin birinci əmisi oğlu Sultan Qabusun vəfatından sonra, Heysəm kral ailəsi və Qabunun vəsiyyəti ilə ertəsi gün Oman sultanı adlandırıldı və Oman Şurasının Əl-Bustanda keçirilən fövqəladə iclası qarşısında and içdi.[26] Oman dövlət televiziyasının məlumatına görə, Qabusun məktubu Müdafiə Şurası tərəfindən açılıb və tezliklə onun kimliyi açıqlanıb.[27] Sultan olaraq Heysəm ibn Tariq 18 avqust 2020-ci ilə qədər Omanın Baş naziri, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı, Müdafiə naziri, Maliyyə naziri, Xarici İşlər naziri və Mərkəzi Bankının sədri vəzifələrində də çalışıb.[28][29][30]
İlk ictimai çıxışında o, sələfinin sülhməramlı xarici siyasətini dəstəkləyəcəyini və Omanın iqtisadiyyatını daha da inkişaf etdirəcəyini vəd etdi.[24][31] O, hakimiyyətinin əvvəlində Omanla Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İşgəncələrə və digər qəddar, qeyri-insani davranış və cəza növlərinə qarşı Konvensiya, İqtisadi, sosial və mədəni hüquqlar haqqında beynəlxalq pakt və Şəxslərin məcburi İtkin düşməsinin müdafiəsi haqqında Beynəlxalq Konvensiyasını imzalamışdır.[32]
2020-ci ilin oktyabrında, Oman 2012-ci ildə hökumətin etirazçılara qarşı hücumlarından sonra Dəməşqdəki səfirliyini bağladıqdan sonra Suriyaya səfirini qaytaran ilk Körfəz dövləti oldu.[33]
11 yanvar 2021-ci ildə Heysəm ibn Tariq, vəliəhd şahzadəsi vəzifəsini yaradan Kral fərmanı ilə böyük oğlunun Omanın vəliəhd şahzadəsi olacağını bildirdi. Bu, onun böyük oğlu Seyid Təyazini ölkənin ilk vəliəhd şahzadəsi etdi[34][35] və varislik üsulunu rəsmi şəkildə rəsmiləşdirdi. O, həmçinin vətəndaşlara və sakinlərə ifadə və fikir azadlığı vermək üçün Omanın Əsas Qanununu dəyişdirdi: Dövlətə şəxsi telefon danışıqlarına, sosial mediaya və ya poçt yazışmalarına nəzarət etməyə icazə verən qanunu ləğv etdi və ictimai asayişi pozmamaq və ya əxlaqa zidd olmamaq şərti ilə tanınmış adətlərə uyğun olaraq dini ayinləri icra etmək azadlığı verdi.[36] 2021-ci ilin aprelində Oman əlavə dəyər vergisini Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Səudiyyə Ərəbistanı və Bəhreyndən sonra, Qətər və Küveytdən əvvəl tətbiq etdi.[37]
Heysəmin Səudiyyə Ərəbistanı, Qətər və Böyük Britaniyaya səfərləri Omanın mühüm tərəfdaşları ilə dinc və mehriban münasibətləri saxlamaq üçün atılan addım kimi qiymətləndirilib. Onun Səudiyyə Ərəbistanına səfəri Oman kralının son on ildən artıq müddətdə ilk siyasi səfəri olub.[38] Böyük Britaniyaya səfəri zamanı o, Vindzor sarayında Kraliça II Elizabet ilə görüşüb və "Müqəddəs Maykl və Georgi ordeni" mükafatına layiq görülüb.[39] 2022-ci ilin sentyabrında II Elizabetin ölümündən sonra Heytəm Kral III Çarlza başsağlığı vermək üçün Bukingem Sarayını ziyarət etmişdir.[40]
Heysəm 2023-cü ilin mayında Tehrana səfər edib və burada regional diplomatik və təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə edib.[41]
2023-cü ildə hökumət şaxələndirilmiş iqtisadi artımı dəstəkləmək üçün 5.2 milyard ABŞ dolları dəyərində investisiya fondu olan Oman Gələcək Fondunun yaradılmasını təsdiqlədi və Sultan Heytəm şəhəri üçün yeni inkişaf layihəsini elan etdi.[37] 2023-cü ildə Turizm Qanunu qəbul edildi.[42]
2020-2024-cü illər üçün Orta müddətli maliyyə planı daha böyük fiskal davamlılığı təklif etdi. Omanın ümumi maliyyə kəsiri 2015–2020-ci illərdə ümumi daxili məhsulun orta hesabla 12,8%-ni təşkil edib, büdcə kəsiri isə 2021-ci ildə təxminən 3,6%-ə çatıb. Oman 2022-ci ildə ÜDM-un təxminən 5%-ı həcmində büdcə gəlirlərinin büdcə xərclərindən artığına malik olub.[37]
2025-ci ildə İran-İsrail müharibəsi zamanı, prezident Məsud Pezeşkian ilə telefon danışığında Sultan Heysəm hər iki tərəfdən gərginliyin azaldılması və davam edən münaqişəni və onun fəlakətli nəticələrini dayandırmaq üçün danışıqlara qayıtmağın vacibliyini vurğulamışdı.[43]
2025-ci ilin mayında Heysəm ibn Tariq Oman ABŞ və Husilər arasında atəşkəs əldə etmək üçün vasitəçilik etmişdi.[44]
2025-ci ildə Oman Körfəzdə fərdi gəlir vergisi tətbiq edən ilk ölkə oldu. Vergi dəyişiklikləri ölkənin neft və qazdan asılılığını azaltmaq məqsədi daşıyır.[45][46]
- 11 oktyabr 1955 – 10 yanvar 2020: Əlahəzrət Seyid Heysəm ibn Tariq ibn Teymur Əl Səid
- 11 yanvar 2020 – indiki vaxt: Əlahəzrət Oman Sultanı
.png){kind=small}
.png){kind=small}
.png){kind=small}
: Əlcəzair
Əlcəzair Milli Xidmət Ordeninı (Atir) (29 oktyabr 2024).
: Avstriya
Avstriya Respublikasına xidmətlərinə görə fəxri orden (31 Mart 2001).[49]
: Bəhreyn
Şeyx İsa ibn Salman Əl Xəlifə ordeninin fəxri dərəcəli üzvü (24 oktyabr 2022).[50]
: Belçika
Leopold Ordeninin Böyük lenti (3 dekabr 2024).
: Misir
Nil ordeninin kavalerı (21 May 2023).[51]
:İordaniya
: Küveyt
Böyük Mübarək ordeninin kavalerı (6 Fevral 2024).[54]
: Livan
Milli Sedir ordeninin cəngavəri (29 Sentyabr 2002).[55]
: Niderland
Hollandiya Aslanı Ordeninin Böyük Xaç cəngavəri (15 Aprel 2025).[56]
Oranc-Nassau ordeninin Böyük Xaç cəngavəri (10 Yanvar 2012)
: Qətər
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
.svg){kind=small}
.png){kind=small}
Şeyx Casim ibn Məhəmməd ibn Taninin qılıncı (22 noyabr 2021).[57]
: Səudiyyə Ərəbistanı
Kral Əbdüləziz əl Səud ordeninin kavalerı (11 iyul 2021 – I dərəcəli, 24 dekabr 2006).[58]
İspaniya
: Türkiyə
"Dövlət nişanı" ordeni (28 noyabr 2024).[61]
: Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri
Zayed ordeni kavaleri (27 sentyabr 2022).[62]
: Birləşmiş Krallıq
.png){kind=small}
.svg){kind=small}
- ↑ 1 2 Who is Sultan Haitham bin Tariq al-Said, the successor of Sultan Qaboos? (ing.). 2020.
- ↑ https://omannews.gov.om/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86.
- ↑ https://ampw.gulf-times.com/story/653088/Who-is-Sultan-Haitham-bin-Tariq-al-Said-the-succes.
- ↑ Valeri, Marc. "Oman's new sultan faces mammoth challenges". BBC. 21 yanvar 2020. İstifadə tarixi: 21 yanvar 2020.
- ↑ Wider Powers to Bolster Parliamentary Performance
- ↑ "Royal Decree No. 11/2002 appointing a Minister of Heritage and Culture".
- ↑ 1 2 Montgomery-Massingberd, Hugh, redaktorBurke's Royal Families of the World Volume II Africa & the Middle East. 1980. səh. 107. ISBN 0850110297.
- ↑ "Mansour bin Zayed offers condolences on death of Shawanna Al -Busaidiyah"
- ↑ Peterson, John E. Oman's Transformation After 1970. Brill. 2024. səh. 113. ISBN 978-9-004-69701-0.
- ↑ "Biography: Education of His Majesty the Sultan". Ministry of Information. İstifadə tarixi: 15 aprel 2024.
- ↑ VIBRANTlab. "Ambassador of the Sultanate of Oman to Lebanon visits Brummana High School". Brummana High School (ingilis). İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2025.
- ↑ "Haitham bin Tariq appointed new ruler of Oman". Arab News. 11 yanvar 2020.
- ↑ Oman's Sultan Haitham: A role model of public service"
- ↑ "Oman's new ruler chosen to provide continuity". Reuters. 11 yanvar 2020 – www.reuters.com vasitəsilə.
- ↑ "Who is the new Sultan of Oman?". Tehran Times. 13 yanvar 2020.
- ↑ "Sultan's eldest son will become Oman's crown prince, new decree says". Arab News (ingilis). 13 yanvar 2021. 18 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 yanvar 2021.
- ↑ "Oldest son of Oman's sultan becomes country's first crown prince". Al Jazeera. 12 yanvar 2021. İstifadə tarixi: 11 noyabr 2022.
- ↑ Elgebaly, Sondos. "Oman's Crown Prince Sayyid Theyazin bin Haitham Al Said to wed this week: Here's everything we know so far". Villa88. 23 aprel 2025.
- ↑ Elgebaly, Sondos. "Mr. Belarab bin Haitham, son of the Sultan of Oman, gives birth to his first child". Harpers Bazaar Arabia (Arabic). 13 dekabr 2023. İstifadə tarixi: 15 aprel 2024.
- ↑ "New Oman ruler chosen by agreement, or secret letter". France 24. 11 yanvar 2020. İstifadə tarixi: 11 yanvar 2020.
- ↑ Oman, Ministry of Legal Affairs. Royal Decree No. 2/86. Official Gazette. 1986.
- ↑ Oman, Ministry of Legal Affairs. Royal Decree No. 110/94. Official Gazette. 1994.
- ↑ Valeri, Marc. Oman: Politics and Society in the Qaboos State. C. Hurst. 2009. 97, 124. ISBN 978-1-85065-933-4. İstifadə tarixi: 12 yanvar 2020.
- ↑ 1 2 3 Oman’s new ruler Haitham bin Tariq promises good ties with all nations
- ↑ The New Sultan of Oman: Haitham Bin Tariq Al Said
- ↑ Will opened: Sultan Haitham Bin Tariq Al Said succeeds Sultan Qaboos of Oman
- ↑ [https://apnews.com/general-news-9ca4a9910ede3e11b2fbf085189e628b New Oman ruler vows to uphold late sultan’s peaceful policy ]
- ↑ Oman transfers powers from Sultan's remit in government revamp
- ↑ Haitham bin Tariq sworn in as Oman’s new sultan
- ↑ "CBO welcomes His Highness Sayyid Taimur bin Asa'ad bin Tariq Al Said"
- ↑ "Oman's New Sultan Vows to Continue Country's Peacemaking Path"
- ↑ 100 Days In, Sultan Haitham Charts a New Course for Oman
- ↑ Oman becomes first Gulf state to reinstate ambassador in Syria
- ↑ Sultan’s eldest son will become Oman’s crown prince, new decree says
- ↑ Muscat: His Majesty Sultan Haitham Bin Tarik’s issuance of Royal Decrees No 6/2021 and 7/2021
- ↑ Oman's Sultan Haitham guarantees freedom of expression
- ↑ 1 2 3 Oman Gets Economic Policymaking Right – For Now
- ↑ Sultan Haitham in Saudi Arabia in first visit by Omani leader in over a decade
- ↑ "Queen Elizabeth hosts Sultan of Oman at Windsor Castle"
- ↑ Queen Elizabeth II’s Funeral: Arab Royals Pay Their Respects Ahead of The Ceremony
- ↑ Oman's Sultan in Iran for talks on diplomatic, security issues
- ↑ MUSCAT: The new Tourism Law promulgated by Royal Decree 69/2023 defined the role of the Ministry of Tourism in the growth of tourism sector and organization of tourist and hospitality installations.... Read more on: https://www.omanobserver.om/article/1144661/oman/the-new-tourism-law-allows-for-tourism-sector-development
- ↑ H M, Iranian President discuss de-escalation amid Israeli attacks
- ↑ Oman says it mediated ceasefire between US, Yemen's Houthis
- ↑ The First Income Tax in the Persian Gulf Signals a Changing Economic Reality
- ↑ The Taxman Cometh to the Gulf
- ↑ 1 2 3 4 "History: A renewed renaissance". Oman 2040 (Arabic). İstifadə tarixi: 14 aprel 2024.
- ↑ "The Omani Orders Awarded to His Majesty Sultan Haitham bin Tariq". Ministry of Information.
- ↑ 1 2 "Orders Awarded to His Majesty Sultan Haitham bin Tariq". Oman Info. Ministry of Information.
- ↑ "Bahraini King holds talks with Sultan of Oman". Emirates News Agency. 25 oktyabr 2022. İstifadə tarixi: 10 noyabr 2022.
- ↑ "His Majesty the Sultan, Egyptian President exchange decorations". Times of Oman. 21 may 2023.
- ↑ "Jordan's King Abdullah in Oman, Exchange Medals With Sultan Haitham". Al Bawaba. 5 oktyabr 2022. İstifadə tarixi: 10 noyabr 2022.
- ↑ Oman News
- ↑ "HM the Sultan and Emir of Kuwait exchange orders, mementos". Times of Oman. 6 fevral 2024.
- ↑ Lahoud arrives in Oman
- ↑ "H M Sultan Haitham's visit bolsters Oman-Dutch ties". Muscat Daily. 15 aprel 2025. İstifadə tarixi: 16 aprel 2025.
- ↑ "His Majesty, Emir of Qatar exchange honours". Times of Oman. 22 noyabr 2021. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2021.
- ↑ Sultan Haitham in Saudi Arabia in first visit by Omani leader in over a decade
- ↑ Press, Europa. "El Gobierno otorga la Orden de Isabel la Católica al sultán de Omán y a varios miembros del ejecutivo omaní". www.europapress.es. 30 oktyabr 2025. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2025.
- ↑ Boletín Oficial del Estado
- ↑ "His Majesty Sultan Haitham bin Tarik and His Excellency President Recep Tayyip Erdoğan exchanged prestigious medals at the Presidential Complex in Ankara". The Arabian Stories. 28 noyabr 2024.
- ↑ "UAE President, the Sultan of Oman exchange medals and gifts". wam. 27 sentyabr 2022. İstifadə tarixi: 27 sentyabr 2022.
- ↑ AGENCY (ONA), OMAN NEWS. "H-M-Sultan". Oman News Agency. 2020. İstifadə tarixi: 29 dekabr 2021.
- ↑ AGENCY (ONA), OMAN NEWS. "Queen Elizabeth II confers on HM the Sultan honorary Knight Grand Cross". Oman Observer. 16 dekabr 2021. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2021.