Jak Şiffrin (28 mart 1892, Bakı – 17 noyabr 1950, Nyu-York şəhəri) redaktor və fransız dili üzrə tərcüməçi, 1923-cü ildə yaradılan və daha sonra Galimard nəşriyyatı ilə birləşdirilən Bibliothèque de la Pléiade-ı yaratması ilə məşhurdur.
Jak Şiffrin Bakıda dindar olmayan yəhudi ailəsində doğulmuşdur. Cenevrə Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmiş, daha sonra 1917-ci il Rusiya İnqilabının ardından, 1922-ci ildə ilk olaraq Monte Karloya daha sonra isə Parisə köçməyə məcbur olmuşdur.[1]
Ədəbiyyata həvəsi olan Şiffrin 1923-cü ildə 6 rue Tournefort, Paris ünvanında yerləşən Editions de la Pléiade /J. Schiffrin & Co.-nu yaratmışdır.[2] 1925-ci ilin noyabrında qaynı Jozef Pouterman və Alexandre Halpern ilə birlikdə Société des Amis de la Pléiade (azərbaycanca, "Pleiade dostları cəmiyyəti") təsis etmişdir. 1931-ci ildə o, böyük fransız və xarici müəlliflərin dəbdəbəli nəşrini, Bibliothèque reliée de la Pléiade nəşrini buraxmışdır ki, bu seriyada Bodler, Racine, Volter, Edqar Allan Po, Laklos, Musset və Stendalın əsərləri də daxil olmaqla onlarla iş dərc olunmuşdur.[2]
O, bu dövrün bir çox böyük yazıçılarını, xüsusilə də Puşkinin romanlarını fransız dilinə birgə tərcümə etdiyi və otuz il yaxın dostluq etdiyi Andre Jid-i yaxından tanımışdır. NRF nəşrlərinin sahibi Qaston Gallimardı Bibliothèque de la Pléiade (azərbaycanca, "Pleiade kitabxanası") Gallimard nəşriyyatına daxil etməyə çağıran da elə məhz Andre Jid olmuşdur. Pleiade kitabxanasının Gallimard-a birləşməsi 1933-cü ildə tamamlanmış, Şiffrin isə bu kitab seriyasının ilk direktoru olmuşdur.
1937-ci ildə Fransız vətəndaşı olan Şiffrin 1939-cu ildə Fransa ordusuna səfərbər edilmişdir.
5 noyabr 1940-cı ildə yəhudilər əleyhinə qəbul olunan qanunlara əsasən, Qaston Gallimard Şiffrini qəflətən işdən çıxarmış və o, 1941-ci ildə ailəsi ilə birlikdə Andre Jidin maliyyə yardımı ilə Marsel, Kasablanka və Lissabon üzərindən ABŞ-a köçərək orda sığınacaq tapmışdır.
Burada o, alman naşir cütlüyü Helen və Kurt Wolff ilə Pantheon Books nəşrlərini təsis edərək nəşriyyat peşəsini davam etdirmək üçün Nyu Yorka köçmüşdür. Şiffrin həyatının geri qalan hissəsində bir daha Fransaya qayıtmamış və Nyu-Yorkda tənəffüs xəstəliyindən vəfat etmişdir.
Jak Şiffrin rus müəlliflərini (Turgenev, Puşkin, Qoqol, Dostoyevski) fransız dilinə tərcümə etmişdir ki, bu əsərlər 1929-cu ildə ilk dəfə onun öz nəşriyyatında, müharibədən sonra isə Fransız Kitab Klubu tərəfindən nəşr olunmuşdur.[3]
Jak Şiffrin kino prodüseri Simon Şiffrinin qardaşıdır.
Şanxaya getməzdən əvvəl, 1921-ci ildən 1927-ci ilə qədər fransız pianoçu Yura Quller ilə evli olmuşdur. O, 1935-ci ildə anadan olmuş Andre Şiffrin də daxil olmaqla birlikdə iki övladları olan Simone Heymannla yenidən evlənmişdir.[4]
- ↑ Joubert, Sophie. "Jacques Schiffrin, a Publisher Between Two Worlds". 2022.
- ↑ 1 2 Gide, André. "L'histoire de la Pléiade « Mon ami Schriffrin »" (PDF). (#archive_missing_date) tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- ↑ "Fransa Milli Kitabxanasının ümumi kataloqundakı biblioqrafik məlumatlar".
- ↑ Lindon, Mathieu. "La Pléiade, une histoire en 566 volumes". Libération. 18 dekabr 2010. 20 noyabr 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 dekabr 2020..
- Amos Reichman, "De Bakou à New York, sur les traces de Jacques Schiffrin", in: Les Temps Modernes, cild. 686, yox. 5, səh. 55-79, 2015.
- Amos Reichman, Jacques Schiffrin, Un Editeur en exil: La vie du fondateur de la "Pléiade", Paris: Seuil, 2021, ISBN 978-202-144950-1. Robert Paxton tərəfindən ön söz.
- "Quand Jacques Schiffrin prend sa revanche sur Gallimard, 71 ans après sa mort", The Times of Israel, 5 oktyabr 2021-ci il.