Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinKoptos kolossları — Misirin qədim Koptos şəhərində yerləşən qədim Min məbədində tapılmış üç monumental heykəldən ibarət seriya. Onlar XIX əsrin sonunda, 1894-cü ildə İngiltərə arxeoloqu Flinders Petri tərəfindən aşkar edilmişdir. Onlar hazırda Oksforddakı Eşmol muzeyində və Qahirə muzeyində saxlanılır.[1]
| Koptos kolossları | |
|---|---|
.png) | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Bu kolosslar məhsuldarlıq tanrısı Minin məlum olan ən qədim təsvirləridir.[1] Onların e.ə. təxminən 3300-cü ilə, yəni II Nəqadə dövrünün sonu ilə Nəqadə III dövrünün əvvəlinə aid olduğu müəyyən edilmişdir.[2][3] ABŞ tədqiqatçı Bryus Vilyams 1988-ci ildə xüsusilə üçüncü koloss (Qahirə nüsxəsi) ilə əlaqədə olmaqla, bu abidələrin Narmer dövrü (təxminən e.ə. 3100) ilə əlaqələndirilə biləcəyini irəli sürmüşdür.[4]
Üç məlum heykəlin hündürlüyü 372–403 sm arasında dəyişir, hər biri təxminən 2 ton ağırlığındadır.[5][6] Heykəllər saqqallı bir kişini təsvir edir: o, çılpaq vəziyyətdədir, yalnız qurşaq və bir lent taxır, sol əli ilə dik vəziyyətdə təsvir edilmiş cinsiyyət orqanını tutur.[2] İki heykəlin tərəfində tanrı Minin erkən heroqlif işarəsi həkk olunmuşdur (AN1894.105e və JE 30770b).[2]
Kolosslardan ikisinin bədəni və bir başı Eşmol muzeyində, bir cüt ayaq hissəsi isə Qahirə muzeyində saxlanılır.[7] Heykəllər düz vəziyyətdə dayanan bir kişini təsvir edir. Onun sağ qolu bədəninin yanına salınıb və yumruğu itmiş bir obyektin — əsanın və ya Minə xas çubuğun ətrafına sıxılmışdır. Sol qolu ilə o, cinsiyyət orqanını tutur. Ayaqları birləşmiş vəziyyətdədir, dizlər sadə şəkildə göstərilmişdir.[7] Baş saqqallıdır və iri, önə çıxan qulaqlara malikdir.[8] O, yalnız qurşaq və sol tərəfə sallanan dar bir lent taxır. Bu lent üzərində bir neçə yazı yerləşir.[7]
Üslub baxımından Koptos kolossları Misirin predinastik dövrünün "preformal" incəsənət üslubuna aiddir. Onların üslubu digər predinastik artefaktlarla tam uyğun gəlir. Bu abidələrin fərqləndirici xüsusiyyəti yalnız monumental ölçüləridir.[7]
Misirşünas Berri Kempin fikrinə görə, tanrı Minin klassik ikonası məhz bu Koptos kolosslarından törəmişdir.[9] Klassik Min təsviri ilk dəfə İkinci sülalənin sonlarında (təxminən e.ə. 2700) formalaşmış və Koptos heykəllərindən götürülmüş elementləri mənimsəyərək onlara daha təkmil bədii formalar vermişdir.[10]
- ↑ 1 2 Baqué-Manzano, 2002. səh. 17
- ↑ 1 2 3 Baqué-Manzano, 2002
- ↑ Ashmolean Museum, 2025
- ↑ Williams, 1988
- ↑ Baqué-Manzano, 2002. səh. 42
- ↑ Kemp, 2018. səh. 19/44
- ↑ 1 2 3 4 Baqué-Manzano, 2002. səh. 17-18
- ↑ Baqué-Manzano, 2002. səh. 20
- ↑ Kemp, 2018. səh. 25–26/44, Fig 3.13 caption "The formalized images of the god Min. Nos 3–5 exemplify the classic image of Min as fertility god, adding to the ideal anthropomorphic image of god the elements of erect penis and brandished flail derived from the Coptos colossi (Figure 3.11, p. 134)."
- ↑ Kemp, 2018. səh. 25/44
- Ashmolean Museum. "Ashmolean Museum, exhibit notice". 2025.
- Baqué-Manzano, Lucas. "Further arguments on the Coptos colossi". Bulletin de l'Institut français d'archéologie orientale (ingilis) (102). 2002.
- Baqué-Manzano, Lucas. Los colosos del dios Min en el templo de Coptos. Etiología conceptual de una gran figura divina (iconografía, iconología y mitología). Barcelona: Thesis Aegyptiaca II, Librería Mizar. 1 yanvar 2004.
- Betrò, Maria C. Hieroglyphics : the writings of ancient Egypt. 1996.
- Kemp, Barry; Boyce, Andrew; Harrell, James. "The Colossi from the Early Shrine at Coptos in Egypt". Cambridge Archaeological Journal. 10 (2). oktyabr 2000: 211–242. doi:10.1017/S0959774300000081.
- Kemp, Barry John. Ancient Egypt: anatomy of a civilization (3rd). New-York (NY): Routledge. 2018. ISBN 9780415827256.
- Olette-Pelletier, Jean-Guillaume. Min and the other Egyptian gods // Akhmîm. Egypt's Forgotten City. Staatliche Museen zu Berlin. 1 yanvar 2021.
- Williams, Bruce. "Narmer and the Coptos Colossi". Journal of the American Research Center in Egypt. 25. 1988. doi:10.2307/40000869.