Müluk Fərşfuruş Kaşani və ya Müluk Zərrabi (1910, Kaşan, İsfahan ostanı – dekabr 1999) — ənənəvi İran musiqisi müğənnisi və aktrisa.[1]
| Müluk Zərrabi | |
|---|---|
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1910 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | dekabr 1999 (88–89 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | müğənni |
Müluk Fərşfuruş Kaşani musiqi təcrübəli bir ailədə doğulmuşdur. Babası Hacı Cəfər Nasirəddin şah Qacarın sarayında müğənni idi. Müluk da atasından və babasından gələn istedad ilə artıq yeddi yaşında oxumağa başlamışdı. Oxumağa olan erkən marağı ailəsinin narazılığına, həmçinin məktəbdə sosial cəhətdən qısnanmasına səbəb olmuşdu. Buna baxmayaraq, Zərabi 13 yaşında Kaşanın müxtəlif musiqi qruplarında oxumağa başlamışdı.[1]
Hüseyn Tahirzadə Zərrabinin oxuma qabiliyyətini onun doqquz yaşı olanda kəşf etmiş və iki il ona xanəndəlik dərsləri vermişdi. Hacı Xan Eynüd-dövlə (nağara) isə ona bir il müddətində zərb alətlərində ifa etməyi öyrətmişdi. Zərrabinin alto səsi zərbli balladalar oxumaq üçün çox uyğun idi. Sonralar o, zərbli mahnıların ifası ilə o qədər məşhurlaşdı ki, ona "Zərrabi" səhnə adı verildi. Zərabi həmçinin Əbülhəsən İqbal Azərdən muğam və xanəndəlik dərsləri almış və onun şagirdlərindən biri olmuşdur.[2]
Zərrabinin müğənni kimi peşəkar fəaliyyəti 1924-cü ildə Tehrandakı Firuz Bəhram məktəbində iki ictimai çıxış və daha sonra Əhməd İbadi ilə Tehranın Grand Hotelində verdiyi konsertlərlə başlamışdır.[1]
Sonralar o, 1926-cı ildə yaradılmış İsmayıl Mehrtaşın "Əncümən Barbəd" adlı teatr truppasına qoşuldu və bu aparıcı orkestr ilə Ədalət kimi tamaşalarda, eləcə də Xosrov və Şirin (Nizami) və Leyli və Məcnun kimi musiqili tamaşalarda və pyeslərdə çıxış edərək XX əsrin ilk yarısında İran teatr və kinosunun görkəmli müğənni və aktrisalarından biri kimi mövqeyini möhkəmləndirdi.[3]
1940-cı ildə Tehra radiosunun yaradılmasından sonra Zərrabi müxtəlif musiqi qrupları ilə birlikdə oraya dəvət olundu. Bu radio proqramlarında o, Əbülhəsən xan Səba, Hüseyn Yahəqqi, Murtuza Məhcubi, Həbib Səmayi və Hüseyn Tehrani kimi musiqiçilərlə əməkdaşlıq etmişdir. Zərrabinin radionun efirində ifa etdiyi ilk mahnı, sözləri Həsən Salekə, musiqisi isə Hüseyn Yahəqqiyə məxsus olan "Kisti?" ("Kimsən?") balladası olmuşdur.
1957-ci il ərəfəsində Zərrabi Abdullah Cahanpənahın rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən Tehran Radiosunun 7-ci Orkestrinin(xüsusi orkestr) fəxri üzvü seçilmişdir.[4]
1938-ci ildə Zərrabi İsmayıl Mehrtaş, Əbülhəsən Səba, Hüseynqulu Tatai və müğənnilər Cavad Bədizadə, Tac İsfahani, Məlkə Bərumənd və Ədib Xansari ilə birlikdə mahnılar yazdırmaq üçün Suriya və Livana səfər etmişdir. Müluk Zərrabinin yazdırdığı əsərlər arasında Odeon şirkəti üçün "Eşqi mən" mahnısı, həmçinin "Xosrov və Şirin" və "Şirinin xudsitası" operettaları vardı və bu operettalar "Barbəd" cəmiyyətinin orkestri ilə birgə ifa olunmuşdur.[5]
Müluk Zərrabinin məşhur mahnıları arasında "Sərgəşteyi-dildar və qəmi hicran", "Ey şux, ey nigara" və "Gül mövsümü" kimi əsərlər qeyd oluna bilər.[6]
Zərrabi 5 yanvar 2000-ci ildə Tehrandakı şəxsi mənzilində vəfat etmiş və Behişti-Zəhra məzarlığında – 48-ci sahə, 67-ci sıra, 34-cü yerdə dəfn olunmuşdur.
- ↑ 1 2 3 Naḵjavāni, Erik. "Żarrābi, Moluk". İranika Ensiklopediyası (ingilis). Encyclopaedia Iranica Foundation. 20 iyul 2004. İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2023.
- ↑ "آواهای کم‌شنیده از دیروز تا امروز • ملوک ضرابی" [Rarely Heard Voices from Yesterday to Today, Maluk Zarrabi]. Deutsche Welle (fars). İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2023.
- ↑ فرهنگنامه موسیقی ایران، نصرت‌الله حدادی، نشر توتیا، تهران.
- ↑ چشم‌انداز موسیقی ایران، ساسان سپنتا، نشر ماهور، تهران.
- ↑ چهره‌های موسیقی ایرانی، شاپور بهروزی، نشر کتابسرا، تهران.
- ↑ "آن صدا آن روزها (۹): ملوک ضرابی؛ خواننده‌ای که هم صفحه سنگی را دید هم سی‌دی را" [That Voice of Those Days (9): Maluk Zarrabi; The Singer Who Saw Both the Record and the CD]. (BBC Persian) فارسی (fars). 16 oktyabr 2016. İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2023.