Əli ibn Hüsaməddin ibn Əbdülməlik ibn Qazıxan əl-Müttəqi əl-Hindi (ərəb. المتّقي الهندي; 1472 və ya 1480[1], Burhanpur – 3 noyabr 1567 və ya 1567[1], Məkkə, Həbəşistan əyaləti) — hədis alimi və sufi.
| Müttəqi əl-Hindi | |
|---|---|
| ərəb. المتّقي الهندي | |
| Doğum tarixi | 1472 və ya 1480[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 3 noyabr 1567 (86–95 yaşında) və ya 1567[1] (86–95 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | hədis |
Burhanpurda doğulub. Ailəsi Cavnpurludur. Uşaqlarında atasını itirib. İlk təhsilini Şah Bacan Burhanpuridən alıb. Müəlliminin vəfatından sonra Malva sultanı Qiyasəddin Şaha xidmət edib. Bir müddətdən sonra saray həyatından sıxılaraq sufiliyə yönəlib və Əbdülhəkim Çiştiyə mürid olub. Ardınca Multana gedərək, sülukunu Şeyx Hüsaməddinin yanında tamamlayıb. Bu minvalda da elm öyrənməklə məşğul olub. 1536-cı ildə Məkkəyə gedib. Burada Şeyx Əbül-Həsən əl-Bəkri müridi olub. Məhəmməd əs-Səqafidən Qadiriyyə, Şazəliyyə və Mədyəniyyə xəlifəliklərini alıb. Digər tərəfdən təhsil almağı davam etdirərək, İbn Həcər əl-Heytəmi kimi alimə tələbəlik edib. Hicri 944–961-ci (1537–1554) illər arasında sultan III Mahmudun dəvəti ilə Hindistana qayıdıb. Orada baş qazı təyin olunub. Qazılığı etirazlara səbəb olduğundan, sultanla münasibətlərinin pozulmaması üçün yenidən Məkkəyə qayıdıb. Həyatının sonuna kimi Məkkədə yaşayıb, mürid və tələbə yetişdirməyə davam edib. Hicri 975-ci (1567) ildə Məkkədə vəfat edib.[2]
Müridlərindən Şeyx Əbdülvəhhab əl-Müttəqi (İthafüt-təqi fi fəzliş-Şeyx Əli əl-Müttəqi) ilə Əbdülqədir əl-Fəqihi (Qövlün-naqi fi mənaqibil-Müttəqi) onun haqqında əsər qələmə alıblar.
Müttəqi əl-Hindi, ərəb və fars dillərində hədis, sufilik və digər sahələrə aid 100-dən çox əsər qələmə almışdır. Onlardan bəziləri bunlar:[2]
- Kənzül-ummal fi sünənil-əqval vəl-əfal. Süyutinin Cəmul-cəvami, əl-Camius-sağir və Ziyadətül-Cami adlı əsərlərinə əsaslanan əsər.
- Müntəxabü Kənzil-ummal (I–VI, Qahirə 1895).
- Təbyinüt-turuq. Sufiliklə bağlı qələmə alınan əsər.
- əl-Bürhan fi əlaməti Mehdiyyi axiriz-zaman. Əsər Casim ibn Mühəlhəl tərəfindən nəşr edilmişdir (Küveyt 1988). Əsər həmçinin türk dilinə tərcümə olunmuşdur.[3]
- ↑ 1 2 3 4 Deutsche Nationalbibliothek Record #123663407 // Gemeinsame Normdatei (alm.). 2012—2016.
- ↑ 1 2 Özcan, Azmi. "Muttakī el-Hindî". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2006. 18.10.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18.10.2025.
- ↑ Gözcü. Âhir Zaman Mehdî’sinin Alâmetleri (türk). İstanbul. 1986.