Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinMəmmədbəyli[1][2][3][4][5] — Azərbaycan Respublikasının[6][7][8] Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunun[9] Zəngilan rayonunun Məmmədbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd, Məmmədbəyli kənd inzibati ərazi dairəsinin mərkəzi[6][7][8].
| Məmmədbəyli | |
|---|---|
 | |
| 39°10′48″ şm. e. 46°45′20″ ş. u. | |
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Region | Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu |
| Rayon | Zəngilan rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
  Məmmədbəyli | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məmmədbəyli kəndi Həkəri çayının sahilində yerləşir.[10]
Kəndin keçmiş adı Tərəkəmə olmuşdur. XIX əsrdə kənd Məmməd bəy Zəngilaniyə məxsus olduğuna görə sonralar onun adı ilə tanınmışdır.[11]
Rusiya İmperiyası dövründə Məmmədbəyli kəndi Yelizavetpol quberniyasının Qaryagin qəzasına daxil idi.[12]
Sovet dövründə kənd Azərbaycan SSR-in Zəngilan rayonunun tərkibində idi. Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı, 1993-cü ilin avqust ayında, kənd Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdir.[10] İşğaldan sonra kənd dağıdılmışdır.[10][13] Mənzil binaları, kənd məktəbi və qəbiristanlıq məhv edilmişdir.[14][15]
20 oktyabr 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Azərbaycan Ordusu Məmmədbəyli kəndinə nəzarəti bərpa edərək kəndi işğaldan azad etmişdir.[16]
28 oktyabr 2025-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə Məmmədbəyli kəndinin açılışı baş tutmuşdu[17], kəndlərə köçən sakinlərə mənzillərin açarlarını təqdim edilmişdi[18]. Əvvəllər Məmmədbəyli kəndi İkinci Ağalı kəndindən təqribən şərq istiqamətində yerləşirdi[19][20][21], amma bərpa vaxtı Məmmədbəyli kəndi bərpa olunmuş Ağalı kəndindən təqribən qərb istiqamətində bərpa olundu[1][2][4][5]. Ağalı kəndi isə həmin zamanlarda təqribən İkinci Ağalı və Üçüncü Ağalı kəndlərinin yerində bərpa olunmuşdu[3]; amma o zamanlarda Birinci Ağalı, İkinci Ağalı və Üçüncü Ağalı kəndləri hələ ki rəsmən birləşməmişdilər[6][7][8].
1886-cı il ailə siyahılarından çıxarılmış "Zaqafqaziya bölgəsinin əhalisinin statistik məlumatlar məcmuəsinə" əsasən, Cəbrayıl qəzasının Qəvalin kənd qəzasına daxil olan Tərəkəmə (Məmmədbəyli) kəndində 93 ev və 426 azərbaycanlı (mənbədə "tatar" olaraq göstərilmişdir) yaşayırdı. Onlar İslam dininin şiə məzhəbinə mənsub müsəlmanlar idilər.[12]
1912-ci il "Qafqaz təqvimi"nə görə, Qaryagin qəzasının Məmmədbəyli kəndində əsasən azərbaycanlılardan (təqvimdə "tatar" kimi qeyd edilmişdir) ibarət 761 nəfər yaşayırdı.[22]
1933-cü il yanvarın 1-nə olan məlumata əsasən, Məmmədbəyli kəndi Azərbaycan SSR-in Zəngilan rayonunun Məmmədbəyli kənd sovetinə daxil idi. Kənddə 796 nəfər əhali, 163 təsərrüfat (0 ümumi təsərrüfat, 163 fərdi təsərrüfat) vardı. Əhalinin 387 nəfəri kişi, 409 nəfəri isə qadın idi.[23]
- 1981-ci ildə – 996 nəfər.
- 2004-cü ildə – 1763 nəfər.
- Həsən Rəhimov — filologiya elmləri doktoru, professor
- Nəsib Piriyev — fizika -riyaziyyat elmləri namizədi
- Mütəllim Həsənov — şair, publisist, müəllim.
- Zahid Piriyev — iqtisad elmləri namizədi.
- Qüdrət Mehdiyev — fizika-riyaziyyat elmləri namizədi.
- Sabir Əmirəliyev — tibb elmləri namizədi.
Kənddə memar Əli Məcdəddinin tikdiyi türbə vardır. Türbədə Yəhya ibn Məhəmməd əl-Hac adlı şəxs dəfn edilmişdir. Yahya ibn Məhəmməd əl-Hacın türbəsi XIV əsrin əvvəllərinə aid olan memarlıq abidəsidir.[24] Türbə 1305-ci ildə ipək yolu üzərində memar Əli Məcidəddin tərəfindən inşa edilmişdir.[25]
1975-ci ildə türbənin yeraltı hissəsində qazıntı işləri aparılmış və bu qazıntılar nəticəsində məzar otağı aşkar edilmişdir.[26][27]
- ↑ 1 2 "Prezident İlham Əliyev Zəngilanın Ağalı kəndinin 2-ci mərhələsinin və Məmmədbəyli kəndinin açılışlarında iştirak edib VİDEO". AZƏRTAC (az.). 28 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 "Prezident İlham Əliyev Zəngilanın Ağalı kəndinin 2-ci mərhələsinin və Məmmədbəyli kəndinin açılışlarında iştirak edib". AZƏRTAC (az.). 29 oktyabr 2025. səh. Videonun 01:47 vaxtında.
- ↑ 1 2 Mahammad Mehdiyev. "Karabakh after war: Mapping post-conflict reconstruction". TOPCHUBASHOV center (ingilis). 19 iyul 2024. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ 1 2 "Примерно западнее от Агалы II и Агалы III". nakarte.me. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ 1 2 "39°10'48.0"N 46°45'20.0"E · 39.180000, 46.755556". Google Maps (rus). İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ 1 2 3 "İnzibati ərazi bölgüsü təsnifatı, 2024". www.azstat.org (az.).
- ↑ 1 2 3 İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2024 (PDF). BAKI: AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STATİSTİKA KOMİTƏSİ. Təsnifat T.Y.Budaqovun rəhbərliyi ilə Y.X.Yusifov, V.H.Məmmədəlizadə, L.H.Salamzadə və F.E.Qocayev tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. 2024. Səhifə 103.
- ↑ 1 2 3 "İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2024". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası (az.). 2024.
- ↑ "Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN FƏRMANI". Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Hüquqi aktların vahid elektron bazası. 7 iyul 2021-ci il.
- ↑ 1 2 3 "Zəngilan rayonunun Məmmədbəyli kəndi". Azerbaijan State News Agency. 12 dekabr 2022. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2024.
- ↑ Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti (az.). II. Baku: Şərq-Qərb. 2007. 103. ISBN 978-9952-34-156-0. 31 iyul 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 fevral 2024.
- ↑ 1 2 Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (rus). Tiflis. 1893. 274. 11 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2024.
- ↑ "Məmmədbəyli". Karabakh (az.). 4 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2024.
- ↑ "Təbiəti məhv edilən, evləri dağıdılan, qəbiristanlığı yerlə-yeksan olunan Məmmədbəyli kəndi". Azərbaycan qəzeti (az.). 24 avqust 2021. 3 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2024.
- ↑ Yavərzadə, Aydın. "Təbiəti məhv edilən, evləri dağıdılan, qəbiristanlığı yerlə-yeksan olunan Məmmədbəyli kəndi". Azerbaijan State News Agency. 24 avqust 2021. 9 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2024.
- ↑ "President Ilham Aliyev: Zangilan city and 6 villages of the district, 18 villages of Fuzuli, Jabrayil, and Khojavand districts liberated". mod.gov.az. 20 oktyabr 2020. 22 oktyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 dekabr 2024.
- ↑ "İlham Əliyev Zəngilanın Ağalı kəndinin 2-ci mərhələsinin və Məmmədbəyli kəndinin açılışlarında iştirak edib". Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi internet saytı (az.). 28 oktyabr 2025. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ "İlham Əliyev Zəngilanın Məmmədbəyli və Ağalı kəndlərinin sakinlərinə mənzillərin açarlarını təqdim edib". Azərbaycan Respublikası Prezidentinin rəsmi internet saytı (az.). 28 oktyabr 2025. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ "Мамедбейли - примерно восточнее от Агалы III". nakarte.me. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ "39°09'33.0"N 46°48'29.0"E · 39.159167, 46.808056". Google Maps. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ "Karabakh Digital Geoinformation System". qrgs.emlak.gov.az. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2025.
- ↑ Kavkazskiy kalendar (rus). Tiflis: Канцелярия Кавказского Наместника. 1911. 180. 31 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2024.
- ↑ Административное деление АССР. Баку: Издание АзУНХУ. 1933. 101. 3 dekabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 dekabr 2024.
- ↑ Radde, Gustav. Karabagh: Bericht über die im Sommer 1890 im russischen Karabagh von Dr. Gustav Radde und Dr. Jean Valentin ausgeführte Reise (alman). J. Perthes. 1 yanvar 1890. 26. 25 dekabr 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 dekabr 2023.
- ↑ Неймат М. С. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана. III. Baku: Yeni Nəşrlər Evi. 2001. 19.
- ↑ Мамед-заде, К. М. Строительное искусство Азербайджана (с древнейших времён до XIX века) / Научный редактор aкадемик АН Азерб. ССР А. В. Саламзаде (rus). Baku: Elm. 1983. 103.
- ↑ "Zəngilan Rayon Icra Hakimiyyəti". 11 iyul 2012. Archived from the original on 11 iyul 2012. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2024.
- Mütəllim Həsənov, "Məmmədbəyli kəndi" məqaləsi, "Qərib məzarlar" kitabı, Bakı, "Nurlan".