Malayziya Hava Yolları reys 370 — Malayziya Hava Yolları tərəfindən həyata keçirilən beynəlxalq sərnişin reysi idi və 8 mart 2014-cü ildə Malayziyanın Kuala Lumpur Beynəlxalq Hava Limanından nəzərdə tutulan təyinat yerinə, Çinin Pekin Paytaxt Beynəlxalq Hava Limanına gedərkən radarlardan itdi.[3] Onun itkin düşmə səbəbi müəyyən edilməyib. [4][5][6]Hadisə, aviasiya tarixində ən böyük sirr hesab olunur və təyyarənin itməsi ilə bağlı ən ölümcül hadisə olaraq qalır.[7]
| Malayziya Hava Yolları reys 370 | |
|---|---|
_9M-MRO_-_color.jpg) Malaysia Airlines-ın itən 9M-MRO quyruq nömrəli təyyarəsi 2011-ci ildə Paris-Charles de Gaulle Havalımanından uçanda | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Tarix |
|
| Qəza növü | İtmə |
| Yer | |
| Ölkə | |
| Sərnişin sayı | 227 |
| Komanda | 12 |
| Yaralı sayı |
|
| Ölü sayı | |
| Təyyarə | |
| Təyyarə modeli | Boeing 777-200ER |
| Havayolu şirkəti | Malaysia Airlines |
| İstiqamət | Kuala Lumpur,Malayziya → Pekin,Çin |
| Uçuş nömrəsi | Pekin Beynəlxalq Hava Limanı, Kuala Lumpur, Pekin |
| Qeydiyyat nömrəsi | 9M-MRO |
| 9M-MRO | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
227-si sərnişin və 12-si ekipaj üzvündən ibarət olan təyyarə 8 saat davam edəcək səfəri üçün Kuala Lumpur Beynəlxalq Havalımanından yerli saatla gecə 00:41-də havalandı. Subang Hava Trafik İdarə Mərkəzi saat 01:22-də Tayland Körfəzi üzərindəykən təyyarə ilə bağlantını itirdi və 02:40 itkin hesabat olundu. Itkin düşdüyü doğrulandıqdan sonra Cənubi Çin dənizi və Tayland körfəzində ABŞ, Çin, Avstraliya, Vyetnam, Filippin, Malayziya, Sinqapur və Taylanddan qrupların qatıldığı ortaq axtarış-qurtarma əməliyyatı başladıldı.
Bir neçə ölkələrin axtarış səylərinə baxmayaraq, təyyarə hələ aşkar olunmamışdır. Bu faciə dünya tarixində ən sirli aviasiya hadisələrindən biri sayılır və itmiş təyyarənin taleyi haqqında bir çox fərziyyələr yaranıb.[8]
Boeing 777-200ER təyyarəsi Kuala Lumpur Beynəlxalq Hava Limanından yerli vaxtla saat 12:41-də havaya qalxıb[9]. Təyyarədə 227 sərnişin və 12 ekipaj üzvü var idi. Uçuşun təxminən 40-cı dəqiqəsində, yəni təyyarə Malayziya və Vyetnam hava məkanları arasındakı sərhədə yaxınlaşarkən, hava nəzarəti ilə sonuncu əlaqə qurulub.[10] Bundan sonra təyyarə radarların müşahidəsindən çıxıb. Rəsmi radar izləmə məlumatları göstərdi ki, təyyarə Vyetnam hava məkanına daxil olmaq əvəzinə qərbə, Malay yarımadasına doğru dönüb. Daha sonra təyyarənin Hind okeanı istiqamətində uçduğu müəyyən edilib.[11] Axırıncı siqnal təyyarənin avtomatik peyk kommunikasiya sistemi vasitəsilə baş tutub və sonuncu dəfə Hind okeanının cənub hissəsində qeydə alınıb. Təyyarənin itkin düşməsindən sonra genişmiqyaslı beynəlxalq axtarış əməliyyatı həyata keçirildi. [3]Axtarış əməliyyatları əsasən Hind okeanının cənub hissəsində mərkəzləşdi və Malayziya, Avstraliya və Çin tərəfindən idarə olundu. Təyyarə qalıqları yalnız bir neçə il sonra, 2015-ci ildən etibarən Mozambik, Tanzaniya və Reunion kimi Hind okeanının qərb sahillərində tapılıb.[12]
MH370 hadisəsi ilə bağlı çoxsaylı fərziyyələr mövcuddur. [13]Təyyarədə baş verə biləcək mexaniki nasazlıq, yanğın və ya dekompressiya ilə bağlı bir çox fərziyyələr irəli sürülüb. Lakin bu fərziyyələr hadisənin niyə baş verdiyini və təyyarənin istiqamətini necə dəyişdirdiyini izah edə bilmir.[14]
Ən geniş yayılmış nəzəriyyələrdən biri budur ki, təyyarənin pilotu və ya ikinci pilotu təyyarənin istiqamətini qəsdən dəyişdirib. Bəzi mənbələrə görə, təyyarənin uçuş marşrutunu dəyişdirmək üçün kifayət qədər bacarığı və təcrübəsi olan kapitan Zahari Əhməd Şah (ing. Zaharie Ahmad Shah) bu istiqaməti bilərəkdən seçmiş ola bilər.[15] Lakin bu iddianı dəstəkləyən dəqiq sübutlar tapılmayıb. Təyyarənin qaçırılması və ya terror hücumuna məruz qalması ehtimalı da araşdırılıb. Lakin bu fərziyyəni sübut edəcək heç bir ciddi dəlil aşkar edilməyib. [16] Uçuş zamanı təyyarənin idarəetmə sistemlərində texnoloji problemlərin meydana çıxması da mümkündür. Lakin bu, təyyarənin uzun müddət boyunca yönləndirilməsi və uçuşunun davam etməsini izah etməkdə çətinlik yaradır.[17]
2018-ci ildə Malayziya tərəfindən təqdim edilən son rəsmi hesabatda təyyarənin itkin düşməsinin əsas səbəbinin dəqiq müəyyən edilə bilmədiyi bildirildi. [18]Hesabatda təyyarənin marşrutunu qəsdən dəyişdirən kimsə olduğuna dair ehtimal verilsə də, bu şəxsin kim olduğu və ya niyə belə etdiyi barədə dəqiq məlumat yox idi. [19]Hadisə ilə bağlı kifayət qədər sübut olmadığından, nə baş verdiyini dəqiq öyrənmək mümkün olmadı. MH370 hadisəsi aviasiya sahəsində bir çox dəyişikliklərə səbəb olub. Daha inkişaf etmiş və davamlı izləmə sistemlərinin tətbiqi aviasiyada standartlara çevrildi. Fasiləsiz məlumat qeydlərinin saxlanması və peyk vasitəsilə əlaqənin qorunub saxlanması daha önəmli hala gəldi.[20]
MH370 faciəsi həm texniki, həm də insan faktoru nəzərə alınaraq beynəlxalq aviasiyada təhlükəsizlik tədbirlərini gücləndirmiş və standartları yeniləməyə səbəb olmuşdur.[21]
- ↑ https://www.nytimes.com/2017/01/19/world/asia/was-ending-the-search-for-malaysia-airlines-flight-370-justified.html.
- ↑ https://edition.cnn.com/2015/01/29/asia/malaysia-missing-mh370/index.html.
- ↑ 1 2 MacLeod, Calum; Winter, Michael; Gray, Allison. "Beijing-bound flight from Malaysia missing". USA Today. 8 mart 2014. 11 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 may 2014.
- ↑ "10 aviation Mysteries of Our Time". caaa.com.au. 8 avqust 2022. 1 sentyabr 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2024.
- ↑ "'The greatest aviation mystery of all time': what really happened to flight MH370?". theguardian.com. 6 mart 2023. 15 iyun 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 sentyabr 2024.
- ↑ "Flight MH370: can underwater sound signals solve aviation's greatest mystery?". theconversation.com. 10 iyun 2024. 10 iyun 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 iyun 2024.
- ↑ Keith Bradsher; Edward Wong; Thomas Fuller. "Malaysia Releases Details of Last Contact With Missing Plane". The New York Times. 25 mart 2014. 25 mart 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 mart 2014.
- ↑ "New missing Malaysian plane MH370 search area announced". BBC News. 26 iyun 2014. 8 iyul 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2014.
The search for the missing airliner is already among most expensive in aviation history.
- ↑ "Pilot: I established contact with plane". New Straits Times. AsiaOne. 9 mart 2014. 8 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 oktyabr 2024.
- ↑ Spoonts, Sean. ""Alright, Goodnight" – Does Malaysia Want To Know What Happened To Flight MH-370?". SOFREP.COM (Special Operations Forces Report-Special Ops News & Intel). Sean Spoonts. 22 mart 2014. 30 mart 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 may 2014.
- ↑ Sharp, Tim. "Facts About Malaysia Flight 370: Passengers, Crew & Aircraft". livescience.com. Future plc. 17 yanvar 2017. 8 may 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 avqust 2019.
- ↑ "No MH370 Distress Call, Search Area Widened". Aviation Week & Space Technology. 12 mart 2014. 21 iyul 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 aprel 2015.
- ↑ Forsythe, Michael; Schmidt, Michael. "Radar Suggests Jet Shifted Path More Than Once". The New York Times. 14 mart 2014. 18 dekabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 fevral 2015.
- ↑ Wardell, Jane. "Search for MH370 to be most expensive in aviation history". Sydney: Reuters. 8 aprel 2014. 14 aprel 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 noyabr 2014.
- ↑ "India Continues Search for MH370 as Malaysia Ends Hunt in South China Sea". The Wall Street Journal. 15 mart 2014. 10 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 aprel 2015.
- ↑ Rayner, Gordon. "MH370: Britain finds itself at centre of blame game over crucial delays". The Telegraph. 24 mart 2014. 10 yanvar 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 mart 2014.
- ↑ Cenciotti, David. "What we know and what we don't about the mysterious Malaysia Airlines MH370 disappearance". The Aviationist. 11 mart 2014. 7 mart 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 aprel 2014.
- ↑ "Malaysian Airlines System (MH) No. 370 ✈ 08-Mar-2014 ✈ WMKK / KUL – ZBAA / PEK ✈". FlightAware. 8 mart 2014 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Koswanage, Niluksi; Govindasamy, Siva. "Exclusive: Radar data suggests missing Malaysia plane deliberately flown way off course – sources". Kuala Lumpur: Reuters. 14 mart 2014. 23 mart 2014 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 sentyabr 2014.
- ↑ Kuhn, Anthony. "For Flight 370 Families, Every Day Is 'Torment' : Parallels". NPR. 20 mart 2014. 10 may 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 may 2014.
- ↑ "MH370 PC live updates / 530 17th March". Out of Control Videos. 17 mart 2014 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2014.
Timing of ACARS deactivation unclear. Last ACARS message at 01:07 was not necessarily point at which system was turned off