Mayan döyüşü

Özdəmiroğlu Osman Paşanın komandanlığı altında olan Osmanlı ordusu 21 sentyabr 1585-ci ildə Alvar döyüşündə Səfəvi ordusunun ön hissəsini məğlub etdi, daha sonra 23-25 sentyabr 1585-ci il tarixləri arasında keçmiş Səfəvi paytaxtı Təbrizi mühasirəyə alaraq ələ keçirdi.

Təbriz qalasının sentyabrın 29-da başlanan tikintisi oktyabrın 14-də başa çatdı. Özdəmiroğlu Osman Paşa, Səfəvilərin Təbrizə olan hücumunun qarşısını almaq məqsədilə göndərdiyi Cığalızadə Yusif Sənan Paşanın komandanlığındakı qüvvələr 16 və 24 oktyabr tarixlərində Səfəvi ordusunu bölgədən uzaqlaşdırmağa müvəffəq olmadı. Nəticədə, Osmanlı ordusu Səfəvilərin əks hücumlarından qorunmaq üçün Təbrizdə bir qarnizon yaradarq, qışlamaq üçün Şərqi Anadoluya çəkildi. Tripoli əyalətinin keçmiş valisi Hadım Cəfər Paşa təqribən 20-30 min qoşunla Təbrizdə qaldı və Osmanlı ordusu Təbrizdən qışlaqlara çəkilmək üçün ayrılarkən Həmzə Mirzənin komandanlığı altında olan Səfəvi ordusu yenidən hücuma keçdi.^[1] 28 oktyabr 1585-ci ildə baş verən Şənbi-Qazan döyüşündə Osmanlı ordusu Səfəviləri məğlub etdi.^[2]

Bu qələbədən sonra bir müddət ağır xəstə olan Özdəmiroğlu Osman Paşa oktyabrın 30-da vəfat etdi. Komandirliyi üzərinə götürən Cığalızadə Sənan Paşa orduda hər hansı bir iğtişaşın yaranmaması üçün Osman Paşanın ölümünü əsgərlərdən gizlətdi. Bundan əlavə, Səfəvi ordusunun növbəti basqın planlaşdırdığı xəbərini alan ordu yürüşünü davam etdirdi.^[3]

Oktyabrın 30-dan 31-nə keçən gecə Osmanlı ordusu Mayana çatdıqda Səfəvi ordusu gözlənildiyi kimi Osmanlı ordusuna növbəti gecə basqını həyata keçirdi. Osmanlı ordusuna sağ cinahdan hücum edən Səfəvi ordusu, eyni zamanda osmanlıların gəldiyi yolu bataqlığa çevirməyə çalışırdı.

Səfəvi ordusu sağda İsmayıl Qulu xan, solda Toxmaq xan, mərkəzdə Həmzə Mirzə olmaqla hücuma keçdi. Səfəvilər ilk olaraq Diyarbəkir, Qaraman və Anadolu vilayətlərindən gələn qoşunlarla sağ cinahdan uğurlu hücuma keçdilər və Osmanlı cinahını geri itələməyə müvəffəq oldular.

Buna cavab olaraq yeniçərilər və Qapıqulu süvarilərinin zirehli və sipahi hissələri Səfəvi ordusunun mərkəzinə doğru əks hücum edərək, onların sağ cinaha təzyiqini dəf edə bildilər. Sarsılmış Səfəvi ordusu geri çəkildi, ordunun bir hissəsi isə Osmanlı ordusunu tələyə salmaq üçün hazırladıqları bataqlıqda batdı. Məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşən Səfəvi qüvvələri Ustaclu Pir Qeyb Sultanın komandanlığı altında olan qoşunların gəlişi ilə fəlakətdən xilas oldu. Həmzə Mirzə də Osmanlı qüvvələrinin əks hücumu zamanı verdiyi ağır itkilər səbəbi ilə döyüş meydanından geri çəkildi.^[4]

Mayan döyüşündə Cığalızadə Yusif Sənan Paşanın (komandirliyi Osman Paşadan götürmüşdü) qələbəsindən sonra Səfəvi ordusunun hücum və ya basqın gücü tamamilə qırıldı. Odur ki, Osmanlı ordusu geri qayıdarkən təqib və basqın təhlükəsi olmadan qışlaqlara dağılaraq əvvəlcə Van, sonra Bitlisə çatdı. 1585-ci ilin noyabrında Səfəvi ordusu Təbriz ətrafında məskunlaşaraq təxminən on ay davam edəcək blokadaya başladı.^[5]