Molla Şəmsəddin Əhməd Qarabaği — Osmanlı dini və siyasi xadimi.
Qarabağın Dizaq bölgəsində məskunlaşan səhabələrdən biri olan Cabir ibn Abdullah əl-Ənsarinin nəslindən olan Molla Şəmsəddin Əhməd ibtidai təhsilini Gəncədə almışdır, 1562-ci ildə İstanbula köçmüş və orada Süleymaniyyə mədrəsəsində təhsilini bitirmişdir. 1570-ci ildən etibarən müxtəlif mədrəsələrdə müəllim vəzifəsində çalışmış və 1581-ci ildə qazı vəzifəsini icra etməyə başlamışdır. Qazılıq vəzifəsində qazandığı uğurlar onu qazəsgər (ordu qazısı) vəzifəsinə gətirib çıxartmış, 1584-cü ildə Anadolu qazəsgəri və 1592-ci ildə Rumeli qazəsgəri olmuşdur. Molla Şəmsəddin Əhməd universal bir şəxsiyyət idi və Şahnamə müəllifi Seyyid Loğman Urməviyə dəstəyi sayəsində Osmanlı şahnaməçiliyinin inkişafına mühüm töhfə vermişdir. O, həmçinin divan şairləri olmaq istəyənlərə rəhbərlik etmiş və Osmanlı divan şairləri Mani və Ədayi Rəcəb Əfəndinin şair kimi yetişməsinə kömək etmişdir. O, həm də təfsir (təfsir şərhi) ustası idi və müxtəlif Quran surələrini risalələr halında şərh etmişdir. Molla Şəmsəddin Əhməd Qarabağinin Osmanlı İmperiyasında olduğu müddətdə təkcə Azərbaycan mühacirləri deyil, həm də onların ailələri əlaqələrin qurulmasında mühüm rol oynamışdır. Molla Şəmsəddin Əhmədin oğlu Nuh Əfəndi atası kimi elmiyyəyə (Osmanlı institutu) qoşularaq əvvəlcə müəllimlik, sonra qazılıq, daha sonra isə Anadolu və Rumelidə qazəsgərlik etmişdir.[2]
- ↑ Çağman, F. (1973). Şehname-i Selim Han ve Minyatürleri. Sanat Tarihi Yıllığı(5), 411–442.
- ↑ Dedeyev, B., & Küçükdağ, Y. (2019). Osmanlı Devleti’nde Azerbaycanlı Bir Âlim: Molla Şemseddin Ahmed Karabaği. BELLETEN, 83(296), 71–94. https://doi.org/10.37879/belleten.2019.71