Pənah xan Makinskinin evi — İrəvan şəhərində mövcud olmuş məşhur evlərdən biri. Sovet hakimiyyəti dövründə dağıdılmış ev hal-hazırkı Nalbəndyan küçəsində yerləşirdi. Ev və ya imarət Makinskilər ailəsinə mənsub olan Pənah xan Makinski tərəfindən tikdirilmişdir.[1]
| Pənah xan Makinskinin evi | |
|---|---|
| | |
| Ölkə |
|
| Şəhər | İrəvan |
| Tikilmə tarixi | XIX əsr |
| Vəziyyəti | naməlum |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
Pənah xan Makinskinin evi və ya imarəti İrəvandakı Xan sarayı üslubunda tikilmişdir. İmarət İrəvan şəhər Dumasının deputatı, kollej müşaviri Süleyman xanın oğlu Pənah xana məxsus yaşayış kompleksi onun adını daşıyan meydanda, Nalbandyan küçəsi-19 (keçmiş Ter-Qukasov küçəsi) ünvanında yerləşir. Kompleksə xanın ikimərtəbəli evi, mətbəx, anbar, ayrıca həyətlərdə nökərlər üçün birmərtəbəli ev və tövlələr daxil idi. İmarət İrəvanda dövlət tərəfi ndən qorunan memarlıq abidələri siyahısına salınmış, lakin 1960–1970-ci illərdə imarətin ətrafında tikilmiş yöntəmsiz obyektlərdən sonra tanınmaz hala düşmüş və baxımsızlıqdan yox olma həddinə çatmışdır.[2] Pənah xan Makinskinin evinin yerləşdiyi ərazi isə son vaxtlaradək Pənah xan meydanı və yaxud Pənah xan bulvarı adlanırdı.[3][4][5][6][7][8]
XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq azərbaycanlı teatr həvəskarlarının İrəvan şəhərində tamaşalar üçün toplandıqları məkanlardan biri də Pənah xan Makinskinin evi olmuşdur. Həmin tamaşaların arasında Mirzə Fətəli Axundzadənin "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah" (1901, 1903, 1904, 1905, 1906), Vasaq Mədətov Nəzminin "Qırt-qırt" (1900, 1903), "Tamahkarılq düşmən qazanır" (1903, 1905, 1906), Nəcəf bəy Vəzirovun "Hacı Qənbər" (1904, 1908), "Ev tərbiyəsinin bir şəkli" (1905, 1906, 1908), Rüstəm xanın "Əqdi biməhəbbət" (1906), Namiq Kamalın "Vətən" (1908), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Bəxtsiz cavan" (1909, 1910) pyesləri var idi.[9][10][11]
- ↑ Çingizoğlu, 2011. səh. 5
- ↑ Mustafa, 2020. səh. 225
- ↑ Mustafa, 2020. səh. 8
- ↑ "Архитектура Иревана". www.virtualkarabakh.az. 2014. 27 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ "Предисловие". iravan.preslib.az. 2016. 14 iyun 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ "Светская архитектура средневековой Эривани (27 ФОТО)". azerhistory.com. 2012. 27 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ Huseyn Safarov. "О геноциде культурно-исторического наследия азербайджанцев в Карабахе и Армении". caliber.az. 8 fevral 2022. 27 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ "Иреван в картинах". vestikavkaza.ru. 2017. 27 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ Mədəniyyət Nazirliyi. "İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram Teatri". azteatr.musigi-dunya.az. 2012. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ İlham Rəhimli. "İrəvan Dövlət Azərbaycan Teatrı: 1882 - 1927-ci illərdə". 525-ci qəzet. 1 mart 2017. 27 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2023.
- ↑ Mustafa, 2020. səh. 180
- Nazim Mustafa. İrəvan şəhəri (PDF). Bakı: Red N Line. 2020. ISBN 978 9952 37 473 5.
- Ənvər Çingizoğlu. Makinskilər (PDF). Bakı: Soy. 2011.