
Şirvan dolçası — ustad naqqaş Əli bin Məhəmməd bin Əbü-l Qasım tərəfindən 1206-cı ildə Şirvanda hazırlanmış monumental bədii dolça. Müxtəlif sənətşünaslar tərəfindən, orta əsrlər Azərbaycan incəsənətinin dövrümüzə çatmış ən dəyərli əsərlərindən biri hesab edilir. Hazırda Ermitaj muzeyində, İran incəsənəti nümunəsi kimi sərgilənir.
Şirvanda yerli sakinlərdən alınan dolça əvvəlcə Tbilisiyə göndərilmiş, daha sonra Sankt-Peterburq şəhərində fəaliyyət göstərən yerli antikvar auksionlardan birində 1916-cı ildə Ukrayna mənşəli kolleksiyaçı Boqdan Xanenko tərəfindən əldə edilmişdir. 1917-ci ildə Boqdan Xanenkonun vəfatından sonra onun vəsiyyətnaməsinə əsasən Şirvan dolçası Boqdan və Varvara Xanenkolar adına ÜmumUkrayna Elmlər Akademiyası muzeyinə bağışlanır. 1928-ci ilin may ayından Ukraynanın Xanenkolar muzeyində SSRİ-nin "Dövlət Satışı" üzrə Komissiyası əsəri xarici satışa çıxarmaq üçün "Antikvariat" firmasının Leninqrad filialına göndərir. 1932-ci ildə Ermitaj Muzeyinin "Şərq incəsənəti şöbəsi" kolleksiyasında peyda olur.
Elmi ədəbiyyatda həm də akvamanil adlandırılan dolçalar əsasən müxtəlif insan və heyvan formalarında hazırlanmaqla, Yaxın Şərq xalqlarının orta əsrlər mədəniyyətlərində geniş yayılmış və yeməkdən əvvəl əl yumaq üçün istifadə edilmişdir.