Portal:Pul/Seçilmiş məqalə

Valyuta məzənnəsi — və ya Mübadilə məzənnəsi (ing. Exchange rate) — bir ölkənin pul vahidinin digər ölkənin pul vahidinə nisbətən dəyəri. Valyuta məzənnəsi beynəlxalq ticarət, kapital axınları, sərmayə qoyuluşu və turizm kimi iqtisadi fəaliyyətlərdə mühüm rol oynayır. Bu məzənnə vasitəsilə ölkələrarası mal və xidmətlərin mübadiləsi aparılır.

Valyuta məzənnələri iki əsas sistemdə fəaliyyət göstərə bilər: sərbəst dəyişən məzənnə sistemi və sabit məzənnə sistemi. Sərbəst dəyişən sistemdə məzənnələr bazar qüvvələri — yəni təklif və tələb əsasında formalaşır. Sabit sistemdə isə mərkəzi bank valyutanın müəyyən səviyyədə qalması üçün müdaxilə edir.

Valyuta məzənnələri adətən ikitərəfli məzənnə (məsələn, 1 ABŞ dolları = 1.70 Azərbaycan manatı) və ya effektiv məzənnə şəklində göstərilə bilər. Effektiv məzənnə, bir valyutanın bir neçə əsas xarici valyutaya qarşı orta çəkili dəyərini ifadə edir.

Valyuta məzənnəsində baş verən dəyişikliklər inflyasiya, faiz dərəcələri, ticarət balansı, iqtisadi artım, geosiyasi hadisələr və spekulyativ amillər kimi bir sıra daxili və xarici faktorların təsiri ilə baş verir.

Məzənnə dəyişiklikləri ölkənin ixrac və idxal imkanlarına, həmçinin ümumi iqtisadi sabitlik və rəqabət qabiliyyətinə mühüm təsir göstərir. Bu səbəbdən valyuta məzənnəsi makroiqtisadi siyasətin mühüm elementlərindən biri sayılır.

(Davamı...)