Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinPravoslavlıqda və Rusiyada saqqal — rus pravoslavlığı kontekstində Rusiya mədəniyyətində saqqalın tarixi əhəmiyyəti.
X əsrdə Rusiyanın xristianlaşdırılması dövründə Şərq xristian kilsəsində saqqal saxlamaq ənənəsi möhkəmlənmişdir. 1054-cü ildə kilsədə baş tutmuş böhran zamanı pravoslavlar katoliklərə qarşı ittihamlar irəli sürmüş və bu ittihamlardan biri saqqal qırxmaq barədə olmuşdur.[1][2] Müqəddəs ataların əsərlərində saqqalın saxlanmasının lehinə və saqqalın qırxılması təcrübəsinə qarşı çoxlu nümunələr qalmışdır.[3][4] İsgəndəriyyəli Kliment saqqalı aslan yalı ilə müqayisə etmişdir («Pedaqoq»), Karfagenli Kiprian saqqalın qırxılmasını onu “qeyri-şəkilli etmək” hesab etmişdir («Məğrurlar haqqında»), Kiprli Epifani saqqalı “kişinin simvolu” adlandırmışdır («Panari»), Stridonlu İyeronim saqqalı qırxanları “əxlaqsız qadınlara” bənzətmişdir («İşaiyaya şərh»), Pelusiotlu İsidor saqqalını qırxan şəxsin “xədim kimi görünmək istədiyini” yazmışdır («Kiçik Dionisiya məktubu»). "Böyük Potrebnika" əsasında tərtib olunmuş "Nomokanon" da saqqalın qırxılmasını qadağan etmişdir.[5]
XVI əsrin birinci yarısında Moskva dövlətində saqqalın qırxılması və hətta yolunması müəyyən dərəcədə yayılmışdır. Bu moda ilə bağlı bir çox kilsə xadimləri ictimai və şəxsi məktublarda çıxış etmişdir. 1526-cı ildə böyük knyaz III Vasili Litva knyazı Yelena Qlinskaya ilə toyunda üçün saqqalını qırxmışdır. Yalnız 1551-ci ildə Moskvalı Makari və Tverli Akakiyanın iştirak etdiyi Rus kilsəsinin Stoqlav kollegiyası 40-cı fəsildə saqqalın qırxılmasını qadağan etmişdir.[6][7]
1698-ci ildən Böyük Pyotr öz islahatları çərçivəsində saqqalın saxlanmasına qarşı mərhələli mübarizəyə başlamışdır. Əvvəlcə yalnız saray xadimləri və boyarlar saqqalını qırxmağa məcbur edilmişdir. Sonra, 1705-ci ildə, saqqal üçün xüsusi vergi tətbiq edən fərman verilmişdir. Bu vergi ruhani şəxslər və kəndlilər istisna olmaqla bütün təbəqələr üçün nəzərdə tutulmuşdur. Kəndlilər hər şəhərə daxil olduqda saqqal vergisini ödəməli idi. Qanunu pozanlar çəngəl ilə döyülmüş və sürgünə göndərilmişdir. Qədim inanclılar saqqalın qırxılmasını qətiyyətlə rədd etmişdir.[8] Saqqalın qadağan edilməsi 1705–1706-cı illərdə Həştərxan üsyanının səbəblərindən biri olmuşdur.[9][10]
2020-ci illərində Rusiyada saqqal saxlamaq hələ də moda olmuşdur.[11] Filosof və sosioloq Aleksandr Dugin hesab etmişdir ki, “saqqal sevgisi rus pravoslav insanının əsas fəzilətlərindən biridir”.[12] Şair və publisist Aleksey Şiropayevə görə, Oktyabr inqilabı Pyotr islahatlarının təbii nəticəsi olmuşdur və bu, insanların görünüşündə dəyişikliklərdə özünü göstərmişdir. "1917-ci il mutasiyası yalnız əvvəlki — Pyotr mutasiyasının davamı olmuşdur. Rusların saqqalı kəsilmiş, başlarına fransız pariki qoyulmuşdur".[13] 2025-ci ildə Rusiya ordusunun döyüş bölmələrində, FSB və Rosqvardiyada saqqal saxlamaq geniş yayılmışdır.[14]
- ↑ "Решение Константинопольского синода 1054 года". 22 dekabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2013.
- ↑ "Acta et scripta, quae de controversiis Ecclesiae Graecae et Latinae saeculo undecimo composita extant. Ed. Dr. Cornelius Will. Lipsiae, 1861. С.155-168". 1 dekabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 oktyabr 2017.
- ↑ "О брадобритии от святых отцов". 10 may 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2013.
- ↑ "Выписки из священного писания и предания о богопротивном и законопреступном брадобритии и главострижении". 2 iyul 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2013.
- ↑ «Номоканон при Большом Требнике. Его история и тексты, греческий и славянский, с объяснительными и критическими примечаниями. Опыт научного разрешения вопросов об этом сборнике, возникавших в прошлом столетии в Святейшем Правительствующем Синоде. А. Павлова, заслуженного ординарного профессора Императорского Московского университета. — М.: типография Г. Лисснера и А. Гешеля, преемников Э. Лисснера и Ю. Романа, 1897 г. — С. 320.
- ↑ Пенской В. В. «Яко блудницам обычай есть...»: казус с бородой Василия III // Наука. Искусство. Культура (rus) (3 (15)). 2017. 119—128.
- ↑ "Старообрядчество. Иллюстрированная энциклопедия. 2011 год, Страницы 46 — 47". 18 yanvar 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2013.
- ↑ Муравьёв А. В., Урушев Д. А. Прение о бороде. Мужественная норма и гигиеническая мода // Отечественные записки. № 2 (59). 2014.
- ↑ Президентская библиотека. День в истории: 10 августа 1705. Астраханское восстание
- ↑ Астрахань мятежная / Восстание 1705—1706 гг.
- ↑ «Газета.ru», 05.09.2023. Сексуальный викинг или «ветхий» бородач: эксперты — о мужской растительности на лице. Arxiv surəti 16 iyul 2024 tarixindən Wayback Machine saytında
- ↑ "Добродетель бороды". 16 iyul 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 iyul 2024.
- ↑ Алексей Широпаев. Вера и знание. О романе М. Булгакова «Роковые яйца» (электронная публикация С. В. Фомина).
- ↑ «Российская газета», 15.04.2025. Нужна ли борода на передовой: плюсы и минусы бритья в полевых условиях