Ramiz Mehdiyevin həbsi

Ramiz Mehdiyev Ramiz Mehdiyev son onilliklərdə Azərbaycanın siyasi tarixində əsas şəxsiyyətlərdən biri olmuşdur. O, daha əvvəl, SSRİ hakimiyyəti dövründə 1970-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin elmi kommunizm kafedrasında, Azərbaycan KP MK-nın Təbliğat və Təbliğat şöbəsində çalışmışdır. 1978-ci ilin oktyabrında Azərbaycan KP 26-cı Xalq Komissarları adına Bakı Dairə Komitəsinin birinci katibi, 1982-ci ilin dekabrında isə Azərbaycan KP MK-nın katibi seçilmişdir. 1980-1990-cı illərdə iki çağırış Azərbaycan Ali Sovetinə deputat seçilmişdir.^[1] SSRİ-də siyasi və akademik karyera davam etdirmiş Mehdiyev 1994-cü ildə sabiq prezident Heydər Əliyevin hökumətinə qoşulmuş və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri olmuşdur.^[2] O, bu dövrdə Azərbaycanda ateizmin fəal təbliğatı ilə tanınırdı.^[3] SSRİ-nin süqutundan sonra da Mehdiyev müxtəlif dövrlərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) prezidenti (2019–2022), Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri (1995–2019), Azərbaycan Fəlsəfə və Sosial-Siyasi Elmlər Assosiasiyasının prezidenti, AMEA-nın həqiqi üzvü (2007), Azərbaycan Respublikasının Həqiqi Dövlət Müşaviri,^[4][5][6] Azərbaycan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurasının üzvü, Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) İdarə Heyətinin (1993–05.03.2021)^[7] və Veteranlar Şurasının üzvü (05.03.2021–h.h.)^[8] olmuşdur.

Ramiz Mehdiyev Azərbaycandakı siyasi proseslərin mərkəzində olan fiqurlardan biri hesab edilmiş və "boz kardinal" olaraq tanınmışdır.^[9] "Azadlıq Radiosu"na görə, Mehdiyev sistemə çox güclü şəkildə nüfuz etmiş şəxs olmuşdur. O, uzun müddət ölkənin daxili işlərində mühüm rol oynamış və bəzi analitiklər tərəfindən "dəyişdirilə bilməz" kimi qiymətləndirilmişdir.^[10] Politoloq Elman Telmanoğlu bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyev uzun illər ərzində Azərbaycanın siyasi sistemində formalaşdırdığı əlaqələr şəbəkəsi, ideoloji və informasiya sahəsindəki təsiri Rusiyanın postsovet məkanında fiquru kimi qiymətləndirilmişdir.^[11] "Meydan TV"də qeyd olunmuşdur ki, Ramiz Mehdiyev seçki saxtakarlığı etmək, mətbuatı hakimiyyətdən asılılaşdırmaq və xalqdan oğurladıqları ittihamları ilə bağlı uzun müddət tənqid olunmuşdur.^[12] "OC Media" nəşrinin məlumatına görə, Ramiz Mehdiyevin Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinə və müstəqil jurnalistikaya qarşı həyata keçirilən təzyiqlərdə mühüm rol oynamışdır. O, 2014-cü ildə etdiyi çıxışında vətəndaş cəmiyyəti nümayəndələri və müstəqil jurnalistləri "beşinci kolon" adlandırmışdır. Bu bəyanatdan sonra ölkədə bir sıra repressiv addımların atıldığı bildirilmişdir. Həmin dövrdə "Azadlıq Radiosu"nun Bakı bürosunun bağlanması, araşdırmaçı jurnalist Xədicə İsmayılın həbs edilməsi, qeyri-hökumət təşkilatlarının fəaliyyətini məhdudlaşdıran qanunun qəbul edilməsi və hakimiyyətdən asılı olmayan mediaya qarşı cinayət işlərinin başlanması bu prosesin tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilmişdir. 2015-ci ildə Mehdiyev xarici jurnalistlərin Azərbaycanda fəaliyyətinə dörd il müddətinə qadağa qoyulması qərarının qəbulunda rol oynamışdır.^[13] Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyasının qurucusu Etibar Məmmədova görə, "Azərbaycanda siyasi sistemin ölü vəziyyətə salınmasının müəllifi Ramiz Mehdiyevdir".^[14] Bundan əlavə, Mehdiyev İkinci Qarabağ müharibəsində dəstək xarakterli çıxış etmədiyi üçün də mətbuatda tənqid edilmişdir.^[15] Hətta iddia edilmişdir ki, Mehdiyev Azərbaycanın əldə etdiyi qələbə barədə mənfi fikirlər də səsləndirmişdir.^[16][17]

Uzun illər Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının rəhbəri vəzifəsində olan Ramiz Mehdiyevin dövrü 2019-cu ilin oktyabr ayında sona çatmışdır.^[18] Onun yerinə Samir Nuriyev keçmiş və Mehdiyev Azərbaycan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurasının üzvü təyin edilmişdir.^[19] Həmin gün Mehdiyev "Heydər Əliyev" ordeni ilə təklif edilmişdir və mükafatlandırma mərasiminin stenoqramında qeyd edilmişdir ki, İlham Əliyev "gənc nəslə yol verməyi" təklif etmişdir.^[20] "Reuters" nəşri də Mehdiyevin vəzifəsindən azad olunmasını hökumətin pensiya yaşına çatmış üzvlərini sıradan çıxarmaq istəyi kimi qiymətləndirmişdir.^[21]

Ramiz Mehdiyev COVID-19 pandemiyası dövründə nümayişkaranə şəkildə öz etirazlarını bildirmiş və AMEA-nın rəsmi vebsaytını dünya nizamı ilə bağlı öz baxışlarını əks etdirən bir bloqa çevirmişdir.^[22][23] Bu çıxış onun nəvəsinin dəbdəbəli toy mərasimindən sonra yayılan və karantin qaydalarının pozulduğunu göstərən görüntülərin ictimai qınağa səbəb olmasından sonra baş vermişdi. Sözügedən hadisə pandemiya dövründə tətbiq edilən sərt məhdudiyyətlər fonunda cəmiyyətdə geniş narazılıq doğurmuşdu. 22 avqustda məhkəmə tədbirin təşkilatçıları – keçmiş deputat İlham Əlisəftər oğlu Əliyev və qaynı Rövşən Mustafayevi karantinə toy keçirdikləri üçün 15 sutka həbs cəzasına məhkum etmişdir.^[24] Ramiz Mehdiyev çıxışında dövlət başçısını birbaşa tənqid etməkdən çəkinmiş və özünü "dövlətin dostu olmayan qüvvələr"in hədəfinə çevrilmiş şəxs kimi təqdim etmiş, bəzi media nümayəndələrini, eləcə də tənqidçilərini "qanqsterlər" adlandırmış, onları "yalan hekayələr uydurmaq"da ittiham etmişdir. Bundan qısa müddət sonra, 31 avqust tarixində Prezident İlham Əliyev koronavirus ilə mübarizəyə həsr olunmuş çıxışı zamanı bildirmişdir ki, "qaydaları pozan, irimiqyaslı kütləvi tədbirlər təşkil edən və bununla da qanunlara məhəl qoymayan şəxslər mütləq şəkildə cəzalandırılacaqlar".^[2] İddialara görə, 2024-cü dekabrında Azərbaycanda dövlət çevrilişinə dair planlar yarammağa başlamışdır. Artıq 2025-ci ilin fevralında Azərbaycanda çevriliş planlayan bir qrup sui-qəsdçi barədə şayiələr yayılmağa başlamışdır. İddialara görə, Ramiz Mehdiyev bu çevrilişçilərin lideri hesab olunmuşdur.^[22][25]

Mehdiyevin İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra da güc strukturlarına təsir etməyə çalışdığı iddia edilmişdir.^[26] Bundan başqa, sabiq nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun qardaşı Elton Məmmədovun Ukraynanın separatçıların nəzarətində olan Donetsk vilayətinə milyonlarla ABŞ dolları sərmayə yatırmasının Ukrayna Təhlükəsizlik Xidməti tərəfindən ifşa edilməsi nəticəsində Ukrayna hökuməti Azərbaycana nota göndərmişdi.^[27] AMEA-da rəhbər vəzifəsində olduğu dövrdə Mehdiyevin göstərişi ilə Azərbaycanın Ukraynadakı səfiri geri çağırılmış və onun yerinə Mehdiyevin yaxın çevrəsindən olan Elmira Axundova səfir təyin edilmişdir. Bu dövrdə Mehdiyevin Ukrayna və Moldovadakı biznes şəbəkəsi daha da inkişaf etmişdir. Xüsusilə, Kiyev vilayətinin Makarov qəsəbəsində Mehdiyevin bağlantılı olduğu donuz ferması və kolbasa istehsalı zavodu fəaliyyət göstərmişdir.^[28] Elmira Axundova ona qarşı qaldırılan ittihamların əsassız olduğunu bildirmişdir.^[29] Həmçinin, 2021-ci ildə Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti tərəfindən həbs edilmiş "Baku Steel Company"nin keçmiş rəhbəri Rasim Məmmədovun da Mehdiyevin təsir dairəsində olduğu iddia olunmuşdur.^[30]

2013-cü ilin yanvarında Azərbaycanda prezident seçkiləri öncəsində korrupsiya ilə bağlı video skandalı geniş yayılmışdır. Qalmaqalın başlanğıc nöqtəsi Azərbaycan Beynəlxalq Universitetinin sabiq rektoru Elşad Abdullayev tərəfindən yayımlanan videolar olmuşdur. Bu videolarda iddia edilmişdir ki, deputatlıq mandatının alınması üçün 500,000 ABŞ dolları artıq ödənilmiş və bunun üçün Mehdiyevə "uğurlu çatdırılma" təmin edilmişdir. Abdullayev həmçinin iddia etmişdir ki, Mehdiyev korrupsiya şəbəkəsinə rəhbərlik edib və qardaşı Mahir Abdullayevin 2003-cü ildə qəflətən yoxa çıxması bu şəbəkənin bir hissəsi olmuşdur.^[10] Mehdiyevin cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsindən sonra bu qalmaqalın əsas obrazlarından biri hesab edilən, II, III və IV çağırış Milli Məclisinin deputatı olmuş Gülər Əhmədova Ramiz Mehdiyevi "siyasi timsah" adlandırmış, Mehdiyevin əmri ilə özünə, ailəsinə və yaxınlarına qarşı şər-böhtan yazıldığını, onların həyatının məhv edildiyini bildirmişdir. Əhmədova Mehdiyevin təsiri ilə müxtəlif jurnalistlərə və saytların rəhbərlərinə təzyiq göstərildiyini, onların özünə qarşı mənfi yazılar yazdırıldığını iddia etmişdir.^[31]

Sabiq deputat və Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin keçmiş üzvü Etibar Əliyev Mehdiyevin akademik titulunun və elmi işlərinin ləğv edilməsinin qanunla mümkün olduğunu bildirmişdir. Əliyev özündən başqa Şahlar Əsgərov, Zahid Qaralov, Əli Nağıyev, Asiya Manafovaya qarşı da Ramiz Mehdiyev tərəfindən maneələr törədildiyini qeyd etmişdir.^[32] Professor Cəmil Həsənlinin 2020-ci ildə verdiyi açıqlamaya görə, Ramiz Mehdiyev bir vaxtlar Heydər Əliyevin əleyhinə sözlər söyləmiş, Mehdiyev demişdir ki, onu komsomol işinə Həsən Həsənov, partiya işinə isə Teymur Əliyev irəli çəkmiş, lakin Heydər Əliyev uzun müddət onun karyera yüksəlişinə mane olmuşdur. 1988-ci ildə, Mərkəzi Komitənin (MK) katibi vəzifəsindən azad edildiyi vaxt Mehdiyev hələ MK üzvü qalmaq istəmiş və plenumlarda Heydər Əliyevin əleyhinə çıxışlar etmişdir. Həmçinin, sabiq deputat Maksim Musayev də iddia etmişdir ki, Əbdürrəhman Vəzirov dövründə ona qarşı yazılı materiallar hazırlanarkən Ramiz Mehdiyev Heydər Əliyevin əleyhinə yazılar yazmışdır.^[33] Bundan başqa, sabiq deputat və Azərbaycanın İstanbuldakı keçmiş konsulu Xeyrəddin Qoca bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyevin dövründə özünə və həmkarı Alqış Həsənoğluna qarşı təzyiqlər tətbiq edilmişdir.^[34] Azərbaycan Demokrat Partiyasının sədri Sərdar Cəlaloğlu iddia etmişdir ki, Mehdiyev həmçinin, İsa Qəmbərin də fəaliyyətinə maneə olmuş və ona siyasi rəqib kimi çıxış etmişdir.^[35]

"Modern.az" saytında dərc olunan məqalədə qeyd edilmişdir ki, Ramiz Mehdiyev Prezident Administrasiyasının rəhbəri olduğu dövrdə Fəzail Ağamalı, Musa Musayev, Sabir Rüstəmxanlı, Siruz Təbrizli və "Yeni Azərbaycan" qəzeti redaktoru Alqış Musayev kimi şəxslər açıq şəkildə ona qarşı çıxmışdır.^[36] Yazıçı-jurnalist Sirus Təbrizli qeyd etmişdir ki, o, vaxtilə bir dəfə Ərşad Əzimzadəyə, sabiq Prezident Heydər Əliyevə Ramiz Mehdiyevi şikayət etmiş, onun özünə qarşı "quyu qazdığını" bildirmişdir. Təbrizli bu hadisənin ardından YAP-ı tərk etdiyini və Mehdiyevin fəaliyyətinə qarşı dərin nifrət bəslədiyini bildirmişdir.^[37] İddia edilmişdir ki, 2000-ci ilin oktyabr ayının sonunda Bakı meri vəzifəsindən istefa vermiş Rafael Allahverdiyevin vəzifəsindən getməsində də Ramiz Mehdiyevin xüsusi rolu olmuşdur. 2004-cü ilin iyulunda Allahverdiyev deputat olmasına baxmayaraq, bir sıra müstəqil və müxalifət mətbuatında iqtidardakı bəzi məmurları tənqid edən musahibələr verməsindən sonra dindirilmək üçün Respublika Prokurorluğuna çağırılmışdır. O, bu hadisəni Ramiz Mehdiyev ilə əlaqələndirmişdi.^[38]

İddialara görə, Ramiz Mehdiyev 2021-ci ildə 16 nəfər deputatı, o cümlədən Fəzail Ağamalı, Məlahət İbrahimqızı, Səməd Seyidov, Adil Əliyev, Musa Qasımlı, Qənirə Paşayeva, Elman Nəsirov, Hikmət Babaoğlu, Eldar Quliyev, Ülvi Quliyev, Hicran Hüseynova, Cavid Osmanov, Şahin İsmayılov, Malik Həsənov, Sevinc Hüseynova, Siyavuş Novruzovu "ona böhtan atmaq", "işgüzar nüfuzunu ləkələmək" və "təqsirsiz şəkildə ittiham etmək" kimi hərəkətlərlə məhkəməyə vermək istəmiş, lakin sonradan bu addımı atmamışdır.^[39][40]

2022-ci ilin fevralında Azərbaycanda bir sıra akademik və siyasətçilər Ramiz Mehdiyevin AMEA-dakı vəzifəsindən istefa etməsini tələb etmişdilər. AMEA Tarix İnstitutunun direktoru Kərim Şükürov hesab etmişdir ki, Mehdiyevin 2019-cu ilin oktyabrında AMEA prezidenti seçilməsi ilə "Akademiya tarixinin ən uğursuz dövrünə qədəm qoyulmuşdur". Millət vəkili Etibar Əliyev də Mehdiyevin istefasını tələb etmişdir.^[41] Ramiz Mehdiyev cavab olaraq AMEA-nın ümumi yığıncağı tərəfindən seçildiyini və Prezident İlham Əliyev tərəfindən təsdiqləndiyini qeyd etmiş, istefa verdirmək səlahiyyətinin "yalnız dövlət başçısına aid olduğunu" vurğulamışdır. Mehdiyev şəxsi sağlamlığında heç bir problem olmadığını və işinin başında olduğunu bildirmiş, həmçinin bəzi şəxslərin "dövlət başçısının səlahiyyətlərinə müdaxilə etməyə cəhd etmələrini qəbuledilməz saydığını" ifadə etmişdir. AMEA-nın mətbuat xidməti Mehdiyevə qarşı səsləndirilən tənqidlərin sifarişli olduğu və diqqəti ölkə gündəmindəki əhəmiyyətli məsələlərdən yayındırmağa yönəldiyi iddia etmişdir.^[42] Buna baxmayaraq, Ramiz Mehdiyev həmin ay AMEA-dakı vəzifəsindən istefa vermişdir.^[43] Analitiklər hesab etmişdilər ki, Mehdiyev ölkədəki nüfuzunu həmişəlik aradan qaldırmaq üçün istefaya getməyə məcbur edilmişdir. Siyasi müşahidəçi Elman Fəttahın fikrinə görə, Ramiz Mehdiyev hələ də "təyin etdiyi dövlət məmurları arasında müəyyən nüfuz və nüfuzunu qoruyub saxlaymış və siyasətə təsir etməyə cəhd göstərmişdi". Fəttah bildirmişdir ki, bu, "hakimiyyəti istər-istəməz qıcıqlandırmışdır" və onlar hesab etmişdilər ki, Ramiz Mehdiyev "təsir göstərmək üçün əlində olan bütün imkanlardan məhrum edilməlidir".^[41] 1 oktyabr 2025-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Baş prokuroru Kamran Əliyev Ramiz Mehdiyevin rəhbərliyi ilə 2020–2023-cü illərdə baş vermiş qanun pozuntuları ilə bağlı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında hərtərəfli araşdırma aparıldığını elan etmişdir.^[44]

Səbail Rayon Məhkəməsinin 13 avqust 2025-ci il tarixli qərarına əsasən, Ramiz Mehdiyevin ətrafında kompleks əməliyyat-texniki tədbirlərin keçirilməsi ilə bağlı icazə təmin edilmişdir. Bu qərar əsasında rabitə kanalları ilə ötürülən məlumatların ələ keçirilməsi, "Şərq-Qərb" nəşriyyatı və daha sonra digər ünvanlarda aparılan axtarış tədbirləri həyata keçirilmişdir. Mehdiyev barəsində hələ ev dustaqlığı qətimkan tədbiri seçilməzdən əvvəl qəbul edilmiş bir sıra qərarlardan apellyasiya şikayəti vermişdilər. Bu məqsədlə onlar Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətindəki (DTX) cinayət işinin materialları ilə, DTX-nin vəsatəti əsasında Səbail Rayon Məhkəməsi tərəfindən çıxarılmış qərarlarla tanış olmuşdular.^[45][46] Reyestr məlumatlarında göstərilmişdir ki, "Şərq-Qərb" ASC-nin səhmlərinin 96,5%-i Ramiz Mehdiyevin oğlu Teymur Mehdiyevə məxsusdur.^[47]

14 oktyabr 2025-ci ildə Cinayət Məcəlləsinin 278.1 (dövlət hakimiyyətini ələ keçirməyə yönələn əməllər), 274 (dövlətə xəyanət) və 193–1.3.2-ci (cinayət yolu ilə əldə edilmiş əmlakı leqallaşdırma) maddələri ilə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilmiş və Bakı şəhəri Səbail rayon məhkəməsi tərəfindən barəsində 4 ay müddətinə ev dustaqlığı qətimkan tədbiri seçilmişdir.^[48][49][50] İstintaqı Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti aparır.^[13]

"Azadlıq Radiosu" 2025-ci ildə iki elmi fəaliyyət göstərən, Azərbaycanda daimi yaşamayan və dövlət vəzifəsi olmayan şəxsin – Bəhruz Səmədov və İqbal Əbilovun eyni cinayət maddəsi ilə mühakimə edilməsi, onların uzunmüddətli həbs cəzası alması və müqayisədə Ramiz Mehdiyevin sadəcə ev dustaqlığına məhkum olunması tənqid edilmişdir.^[51] "Meydan TV" və "Tribunat" platformaları 274-cü maddə ilə ittiham olunan digər şəxslərə qarşı oxşar cinayət işlərində daha çox həbs qətimkan tədbiri tətbiq edilməsini, lakin Ramiz Mehdiyev üçün ev dustaqlığı qətimkan tədbirinin seçilməsini sual altına qoymuşdur. Cinayət-Prosessual Məcəlləyə əsasən, qətimkan tədbiri – həbs, ev dustaqlığı, girov, zaminlik və s. qanunauyğun davranışı təmin etmək məqsədilə seçilə bilər (maddə 154–163). Platformalarda iddia edilmişdir ki, məhkəmə Mehdiyevin ev dustaqlığına azadlıqdan məhrum etmə ehtimalı olan davranışlara yol verməyəcəyinə dair əsaslı əminlik gətirməli idi. Həmçinin, Mehdiyev işində "ayrı-seçkilik" olduğu bildirilmiş, onun ağır ittihamlarla üzləşdiyi halda ev dustaqlığına məhkum edilməsinin, digərləri üçün isə həbs qərarlarının verilməsinin qanun qarşısında bərabərlik prinsipinin pozuntusuna işarə olduğu vurğulanmışdır.^[52] Vəkil Emil Aslanovun sözlərinə görə, ev dustaqlığı həbsə alternativ qətimkan tədbiridir və şəxsin şəxsiyyəti, sağlamlığı, yaşı və cinayətdəki rolu nəzərə alınaraq tətbiq edilmişdir.^[53] Haqq və Ədalət Partiyasının sədri, eks-səhiyyə naziri Əli İnsanov bildirmişdir ki, Mehdiyev həbs şəraitində olsa, vəfat edə bilər.^[54]

Ramiz Mehdiyev cinayət məsuliyyətinə cəlb olunduğu gün təxminən 7 saat ifadə vermişdir.^[55] Mehdiyevin müdafiəsini Bakı şəhəri 3 saylı Vəkil Bürosunun rəhbəri Zaur Abıyev həyata keçirir.^[8] Həmçinin, Mehdiyevin adı açıqlanmayan^[56] daha iki vəkili iş ilə məşğuldur.^[57] Ramiz Mehdiyev növbəti gün keçirilən məhkəməyə gedə bilməmiş və bu səbəbdən məhkəmə prosesi onlayn keçirilmişdir.^[58] Mehdiyevin mühafizəçisi tərəfindən verilən məlumata görə, o, özünü yaxşı hiss etmiş və səhhəti normal olmuşdur.^[59][60]

"Manset.az" saytı jurnalisti Ramiz Mehdiyev ilə əlaqə saxlamış, onun dövlətə xəyanətdə ittiham edilməsi haqda mövqeyini soruşmuşdur. O, telefonu açmağına baxmayaraq, sualı eşidən kimi dəstəyi asmışdır.^[61] Müxtəlif mənbələr Ramiz Mehdiyevin ev dustaqlığını çəkdiyi məkan haqqında fərqli məlumatlar vermişdilər. Bəzi mənbələr bunun Novxanı qəsəbəsində yerləşən əmlak, digərləri isə Bakının Tbilisi prospektində, "Avropa" hotelinin yaxınlığında yerləşən bir villa olaraq göstərmişdilər.^[62][63] "Demokratiya və İnsan Hüquqları Komitəsi" İctimai Birliyinin sədri, keçmiş deputat Çingiz Qənizadə bildirmişdir ki, bu "villanın milyonlarla dəyəri var".^[64]

"Azəri Press Agentliyi"nin yaydığı məlumata görə, Ramiz Mehdiyevin Rusiyanın dəstəyi ilə dövlət çevrilişi həyata keçirməyə cəhd etdiyi iddia olunmuşdur. İddialara əsasən, Mehdiyev Azərbaycan–Rusiya münasibətlərində yaranmış gərginlikdən istifadə etməyə çalışaraq Moskvadan siyasi dəstək gözləmişdir. O, hakimiyyəti zor gücünə ələ keçirdikdən sonra ölkədə keçid dövrü üçün Dövlət Şurası formatında müvəqqəti idarəetmə orqanı yaradılmasını təklif etmişdir. Mənbə məlumat vermişdir ki, Mehdiyev rəhbərlik etməyi planlaşdırdığı bu qurumda təmsil olunacaq şəxslərin siyahısını da Rusiya tərəfi ilə bölüşmüşdür. Hesabatda qeyd olunmuşdur ki, Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin Düşənbədə keçirilən görüşü zamanı Rusiya tərəfi Ramiz Mehdiyevin təklifi və onun şəbəkəsinin planı barədə Azərbaycan nümayəndə heyətinə məlumat vermişdir.^[65][66][67] "Caliber.az" saytının məlumatına görə, Mehdiyev 2024-cü ilin dekabrında AZAL təyyarəsinin Rusiyanın hava məkanında vurulmasından sonra yaranan gərginlikdən istifadə etmiş və çevriliş planını həyata keçirmək istəmişdir.^[68]

"Eurasianet"də dərc olunan təhlildə Ramiz Mehdiyevin həbs edilməsi və ittiham olunması Azərbaycan ilə Rusiya arasındakı münasibətlərdə artıq mövcud olan gərginliyin göstəricisi kimi qiymətləndirilmişdir.^[69] Bundan başqa, sabiq deputat və siyasi şərhçi Rasim Musabəyov bildirmişdir ki, Azərbaycandakı siyasi proseslərin başında həmişə Ramiz Mehdiyev olmuş, ölkə siyasətində uzun illər dominant rol oynamışdır. Musabəyov Mehdiyevin həbsinin ölkədəki siyasi sistemin dəyişməsi və yeni liderlik strukturunun formalaşması ilə əlaqəli olduğunu qeyd etmişdir.^[70] Təhlükəsizlik eksperti İlham İsmayıl bildirmişdir ki, Mehdiyevin planında dövlət hakimiyyətini zorla ələ keçirdikdən sonra keçid dövrü üçün müvəqqəti Dövlət Şurası formatında qurum yaradılması və bu qurumun rəhbərliyinin özünə verilməsi nəzərdə tutulmuşdur. O, əlavə etmişdir ki, Rusiya Mehdiyevin simasında heç bir perspektiv görmədiyindən onu ifşa etmişdir.^[71][72]

"Yeni Müsavat"da qeyd edilmişdir ki, istintaq orqanları Mehdiyev və yaxınlarına məxsus əmlakların satışını və bağışlanmasını məhdudlaşdırmaq məqsədilə notariuslara göstəriş vermişlər. Obyekt, villalar, torpaq sahələri kimi daşınmaz əmlaklar satışa çıxarılmağa başlamış, bəzən bazar dəyərindən 30–40% ucuz qiymətlə göstərilmişdir. Bu addımların məqsədi olaraq şübhə olunan "əməl qaçırma" hallarının qarşısını almaq göstərilmişdir.^[73]

Ramiz Mehdiyev həbs olunduğu gün Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasında Dövlət qulluğu və kadr siyasəti kafedrasının müdiri vəzifəsindən azad edilmişdir.^[74] 17 oktyabrda İsa Həbibbəyli bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyevin AMEA-dakı üzvlüyü məsələsinə baxılır. O qeyd etmişdir ki, bu məsələ məhkəmənin qərarından sonra müzakirə olunacaq və uyğun qərar veriləcək.^[75] Dramaturq və filosof Firuz Mustafa Ramiz Mehdiyevin Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasına rəhbərlik etdiyi dövrdə orada elm adamları tərəfindən mənfi qarşılandığını, elmin inkişafına mane olduğunu və öz mövqeyi olan institut rəhbərlərini sıxışdırdığını qeyd etmişdir. Mustafa Mehdiyevin AMEA-da rəhbərlik etdiyi dövrdə akademiyada rüşvət və intriqa yuvası yaratdığını, özünün və yaxınlarının şəxsi maraqları üçün fəaliyyət göstərdiyini vurğulamışdır.^[76]

Mədət Quliyevin verdiyi açıqlamaya görə, Mehdiyev yalnız AMEA-dan yox, həmçinin Təhlükəsizlik Şurasından da çıxarılacaq və bu prosesə 17 oktyabrda başlanılmışdır.^[77] Elə növbəti gün prezident fərmanı ilə həmin vəzifədən azad olunmuşdur.^[78] Çox keçməmiş, Təhlükəsizlik Şurasının saytında üzvlərin adları olan bölmə ləğv edilmişdir.^[79] Deputat Məlahət İbrahimqızı bildirmişdir ki, Mehdiyevin Yeni Azərbaycan Partiyasından çıxarılması gözləniləndir, lakin hazırda bunun üçün məhkəmə qərarını gözləmək lazımdır.^[80] Bunu Yeni Azərbaycan Partiyasının Veteranlar Şurasının sədri Arif Rəhimzadə də təsdiqləmişdir.^[81] Mehdiyevin dövlət mükafatlarından məhrum edilməsi də müzakirə olunmuşdur.^[82]

Həmin gün Ramiz Mehdiyevin ailə üzvləri — həyat yoldaşı Qalina Yuriyevna Mehdiyeva, oğlu Teymur Mehdiyev və qızı Kamilə Mehdiyevanın ölkədən çıxışına məhdudiyyət qoyulmuşdur.^[83][84][85] Mehdiyeva barəsində məhkəmə iddiası qaldırılmışdır. İddiaçı "Fireland Vineyards" MMC-nin qanuni təmsilçisi Elmar Çingiz oğlu Səidovdur. Məlumata görə, Qalina Mehdiyeva və oğlu Teymur Mehdiyev Ramiz Mehdiyevin külli miqdarda borclanmasına səbəb olmuşdular. Novxanı qəsəbəsində Ramiz Mehdiyevin ailəsinə məxsus 155 hektar torpaq sahəsi olduğu bildirilmişdir. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin 2015–2018-ci illər üçün açıqladığı rəsmi məlumatlara görə, Novxanı kəndində subsidiya alan cəmi 2 fermer təsərrüfatı olmuşdur. Onlardan biri Qalina Mehdiyeva, digəri isə Teymur Mehdiyevə məxsus olmuşdur. 2017-ci ildə açıqlanan məlumata görə, Qalina Mehdiyeva sahib olduğu 113 hektar torpaq sahəsinə görə 5.650 manat, Teymur Mehdiyev isə 42 hektar torpaq sahəsinə görə 2.100 manat subsidiya almışdılar. "Bank BTB" ASC-nin səhmlərinin 74,98%-i (49.829 ədəd) Nigar İsmayıl qızı Mehdiyevaya – Ramiz Mehdiyevin gəlininə məxsusdur.^[86][87] Teymur Mehdiyev 18 oktyabrda vəzifəsindən azad edilmişdir.^[88] Stop qərarı həm ölkə daxilində, həm də xaricdə yerləşən daşınmaz əmlakları ilə bağlı hər hansı hərəkətin, yəni satılma və başqa şəxsin adına rəsmiləşdirmə hallarının qarşısını almaq məqsədi daşımışdır.^[89] Qalina Mehdiyeva 19 oktyabrda dindirilmişdir.^[90] Həmçinin, Teymur Mehdiyevin hərbi xidmətdən yayınması iddiaları da mətbuatda yazılmışdır.^[91]

Əlavə olaraq, Qalina Mehdiyevanın yaxın əməkdaşı və Ramiz Mehdiyevin ailə üzvü olan, Bakı Dövlət Universitetində Riyaziyyat / Mexanika-Riyaziyyat fakültəsində Hesablama Riyaziyyatı kafedrasının müdiri Mehriban İmanova vəzifəsindən azad edilmişdir. İmanova Mehdiyeva ilə sıx əməkdaşlıq etmiş, onun işlərini idarə etmiş və onun fəaliyyətində mühüm rol oynamışdır.^[92]

"Operativ Media" saytında yayımlanan məqalədə Ramiz Mehdiyevin yaxın ətrafında olan və onunla əlaqəli olduğu iddia edilən şəxslər sıralanmış, bura Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov, Prezident Administrasiyasının sabiq şöbə müdiri Əli Həsənov, sabiq mədəniyyət naziri Əbülfəs Qarayev, AXCP-nin gənclər təşkilatının keçmiş fəalı Azər Qasımov, sabiq milli təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudov, Eldar Mahmudovun müəyyən məqsədlər üçün Abxaziyaya pul ötürən qohumu Cahangir Hacıyev, "qara kassa" kimi tanınan Ziya Məmmədov və onun qardaşı, AMEA-nın "Yüksək Texnologiyalar Parkı" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin direktoru Elton Məmmədov, "Tərtər işi"nə görə məhkəmə sistemindən uzaqlaşdırılmış Kamal Əliyev, Prezident Administrasiyasının işlər idarəsinə müdir təyin edilmiş Fikrət Əliyev, deputatlar Zahid Oruc və Məlahət İbrahimqızı daxil edilmişdir. Məqalədə həmçinin, Ramiz Mehdiyevin siyasi planlarının və ittihamlarının Adnan Əhmədzadənin iqtisadi təxribatı ilə eyni vaxta təsadüf etdiyi qeyd bildirilmişdir.^[93] Mətbuatda yayılan iddialara görə, deputat Zahid Oruc Ramiz Mehdiyevin yaxın çevrəsində duran şəxslərdən biri hesab edilmiş, o, Mehdiyevin siyasi və ideoloji baxışlarına yüksək sədaqət nümayiş etdirən deputat kimi ona dəstək vermişdir. İddia edilmişdir ki, Oruc təkcə Mehdiyevi müdafiə etməmiş, eyni zamanda onun barəsində yayılan ittihamlara qarşı çıxan deputatlardan azsaylı şəxslərdən olmuşdur. Həmçinin, Zahid Orucun "Azərbaycan" qəzetinin baş redaktoru Bəxtiyar Sadıqovdan sonra ən aktiv Mehdiyev tərəfdarı deputatlardan biri kimi tanındığı bildirilmişdir.^[94] Əlavə olaraq, "Konkret.az" saytında sabiq baş nazir Novruz Məmmədov, prezidentin sabiq köməkçisi Əli Həsənov və Bakının sabiq meri Hacıbala Abutalıbovun da Mehdiyevin şəbəkəsinin üzvləri olduğu, onların 2019-cu ildə keçirilən qapalı müşavirədə hakimiyyətin ələ keçirilməsi müzakirə etdikləri iddia edilmişdir.^[95]

Zahid Oruc bu iddialara cavab olaraq qeyd etmişdir ki, "Ramiz Mehdiyevin ağır dövlət cinayətləri ilə bağlı yazıda bizim adlarımızın çəkilməsi vicdansızlıqdır".^[96] O, əlavə etmişdir ki, siyasi fəaliyyəti boyunca heç bir "klan, tayfa, qrup və ya siyasi birlikdə" iştirak etməmişdir.^[97] Kamal Əliyev də ittihamları inkar etmiş və bildirmişdir ki, Mehdiyev hakim vəzifəsində olduğu dövrdə onu vəzifəsindən azad etdirmiş və onun adamı olmadığı üçün hansısa yüksəlişlərə nail ola bilmədiyini söyləmişdir.^[98] Elton Məmmədov da haqqında yayılan iddialara münasibət bildirmiş, müvafiq icra orqanlarının araşdırma apardığını və hələlik istintaqa cəlb edilmədiyini qeyd etmişdir.^[99] Eldar Mahmudovun vəkili Cavid Rzazadə bildirmişdir ki, onunla bağlı hər hansı araşdırma və ya cinayət təqibi aparılması barədə onlara məlumat verilməmişdir.^[100] Elmar Məmmədyarov da yayılan iddialara münasibət bildirmiş və qeyd etmişdir ki, "kiminsə şəxsi məqsədlər üçün bu cür adlar çəkməsi, məsuliyyəti üzərindən atmaq cəhdidir". ^[101]

Jurnalist Eynulla Fətullayev iddia etmişdir ki, Ramiz Mehdiyev və Əli Həsənov arasında böyük məbləğdə pul vəsaitlərinin qanunsuz şəkildə köçürülməsi və ya idarə edilməsinə dair şübhəli mexanizmlər qurulmuşdu. Fətullayev bildirmişdir ki, bu cür sistemin fəaliyyət göstərməsi üçün Mehdiyevin illərlə formalaşdırdığı siyasi şəbəkə və bürokratik təsir mexanizmləri istifadə edilmiş, "Sədərək Yusif" ləqəbi ilə tanınan "Sədərək Ticarət Mərkəzi"nin sahibi Yusif Qədiməliyev bu prosesdə aparıcı rol oynamışdır.^[102] 17 aprel 2013–cü ildə Fəzail Ağamalı tərəfindən Ramiz Mehdiyevə ünvanlanmış məktubun üzə çıxması onun da sözügedən şəbəkənin üzvü olduğu barədə iddialara səbəb olmuşdur. Ağamalı buna cavab olaraq bildirmişdir ki, məktub yubiley təbrikidir və o, bunu "2001-ci ildən 2013-cü ilə qədər açıq şəkildə Azərbaycan dövlətinin əleyhinə getmədiyi" üçün yazmışdır. ^[103][104]

Ramiz Mehdiyev barəsində irəli sürülən ittihamlar arasında onun Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası sədri Əli Kərimli ilə əlaqələrinin olması iddiaları da yer almışdır. Hökumətə yaxın mənbələrin iddialarına görə, Mehdiyev ölkədəki siyasi mühiti zəiflətmək və seçkilərin legitimliyini şübhə altına almaq məqsədilə müxalifətdən istifadə etmiş, xüsusən də boykot strategiyasını AXCP və Əli Kərimli vasitəsilə gündəmə gətirmişdir. Sabiq deputat Fəzail Ağamalı Mehdiyevin Əli Kərimli, mühacir blogerlər və digər şəxslərlə əlbir olduğunu iddia etmişdir. REAL Partiyasının sədri Natiq Cəfərli Mehdiyevin müxalifətlə əlaqələri iddialarını şübhə altına almış və bunların sübutlu olmalı olduğunu bildirmişdir.^[105] Oxşar məcrada irəli atılmış iddialara görə, Ramiz Mehdiyevim planı "beşinci kolon" fəaliyyəti çərçivəsində Rusiyanın maraqları istiqamətində qurulmuşdur.^[106] Müasir Müsavat Partiyasının sədri Hafiz Hacıyev qeyd etmişdir ki, keçmiş prokurordan biri Əli Kərimlini həbs etmək istəmiş, lakin Ramiz Mehdiyev buna icazə verməmişdir. Hacıyev bildirmişdir ki, Əli Kərimli Əbülfəz Elçibəyin hakimiyyəti dövründə onun devrilməsində birinci rol oynamış və Ramiz Mehdiyevin maneələri səbəbindən həbs edilə bilməmişdir. Həmçinin, Hacıyev iddia qaldırmışdır ki, Mehdiyevin təsiri ilə "Əli Kərimliyə hakimiyyət daxilindən 50–100 minlərlə vəsait daxil olur".^[107]

Deputat Fəzail Ağamalı iddia etmişdir ki, Ramiz Mehdiyev və Əli İnsanovun arasında əvvəllər gərginlik olmağına baxmayaraq, sonradan onların əməkdaşlıq əlaqələrinin yarandığına dair ehtimallar mövcuddur. Ağamalı qeyd etmişdir ki, İnsanov 2020-ci ilin iyun ayında verdiyi müsahibədə Mehdiyevə müsbət münasibət bəyan etmiş və bu, onların əməkdaşlığına dair "regional kontingent" qurma ehtimalını gündəmə gətirmişdir.^[108]

Ramiz Mehdiyevin həbs olunması Azərbaycan cəmiyyətində ictimai şərhlər geniş fikir mübadiləsi yaratmış və bu müzakirələr siyasi kontekstdə əhəmiyyət kəsb etmişdir.^[109] "Yeni Müsavat" apardığı sorğu əsasında xəbər vermişdir ki, Bakının sakinləri arasında yayılan fikrə görə, Mehdiyevin bu sərvəti xalqın vergiləri və dövlət resursları hesabına formalaşmış, buna görə də "xalqın haqqıdır, xalqa da qaytarılsın" şüarı ilə ictimai tələblər səslənmişdir.^[110]

AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru və sabiq təhsil naziri Misir Mərdanov Mehdiyevin dövlətin müxtəlif strukturlarına öz adamlarını yerləşdirməsi və təhsilin inkişafına maneələr yaratması nəticəsində ölkəyə böyük zərbələr vurduğunu bildirmiş, həm Milli Məclisdə, həm də dövlət orqanlarında Ramiz Mehdiyevin kadrları olduğunu və bu səbəbdən təmizləmə işləri davam etdirilməli olduğunu əlavə etmişdir. Mərdanov qeyd etmişdir ki, Ramiz Mehdiyevin oğlu Teymur Mehdiyevin öz atasının fəaliyyətindən xəbərsiz olmasının mümkün deyil və onların ədalət qarşısında cavab verəcəyinə inanır.^[111] Teymur Mehdiyev Fövqəladə Hallar nazirinin müavini və general-mayordur.^[112][113] Oxşar istiqamətdə fikir bildirən sabiq dövlət müşaviri və Prezident Administrasiyasının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin keçmiş müdiri Əli Həsənov Ramiz Mehdiyevin törətdiyi cinayətləri tək başına etmədiyini və bu cinayətlərdə bir neçə şəxsin iştirak etdiyini bildirmişdir. Həsənov cinayətlərin törədilməsində iştirak edən digər şəxslərin adlarını açıqlamamış, lakin onların da məsuliyyət daşıdığını qeyd etmişdir.^[114] Professor Cümşüd Nuriyev də bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyev, Prezident Administrasiyasına rəhbərlik etdiyi dövrdə 900-dən çox yüksək vəzifəyə kadr yerləşdirmişdir.^[115] Keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarov qeyd etmişdir ki, Mehdiyevə loyal olaraq şəxslər "“beşinci kolon" və Mehdiyevin keçmiş tərəfdarlarının "xain" hesab etdiyi şəxslər olmaqla iki tipə bölünür.^[116] Azərbaycan Respublikasının keçmiş maliyyə naziri Fikrət Yusifov Mehdiyevin yaxın kadrlarının hələ də dövlət qurumlarında təmsil olunduğunu və onların da sistemdən təmizlənməli olduğunu vurğulamışdır.^[117] Jurnalist Mir Şahin bildirmişdir ki, "Mehdiyevin yaratdığı şəbəkə hələ də fəaliyyət göstərir və dövlət üçün təhdid yaradır".^[118] Hüquq üzrə fəlsəfə doktoru və sabiq deputat Çingiz Qənizadə bildirmişdir ki, əgər Mehdiyevin günahı sübuta yetirilərsə, onda yalnız o yox, eyni zamanda ittihamların dairəsinin genişlənməsi ilə ittiham prosesində adı keçənlər də qanun qarşısında cavab verməlidirlər.^[119] Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri Elçin Şıxlı bildirmişdir ki, Mehdiyevin şəbəkəsində olan "kommunist-bolşevik təfəkkürlü insanlar təmizlənməlidir".^[120]

İqtisad elmləri doktoru, professor, Əməkdar müəllim, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Maliyyə və audit kafedrasının müdiri və sabiq maliyyə naziri Əvəz Ələkbərov Mehdiyevin peşəkar aparat işçisi olduğunu, ancaq doktorluq dissertasiyasının müdafiəsi zamanı diplom almağına mane olduğunu qeyd etmiş, həmçinin Eldar Mahmudovun da qanun qarşısında ciddi cəzalandırılması, rütbələrinin və ordenlərinin geri alınması və qanunsuz qazandıqları vəsaitlərin dövlətə qaytarılması lazım olduğunu vurğulamışdır.^[121] Deputat Məlahət İbrahimqızı Milli Məclisin plenar iclasında bəyan etmişdir ki, "dövlət başçısına xəyanət edən hər şəxs, o cümlədən Ramiz Mehdiyev, qanun qarşısında cavab verməlidir".^[122] Azərbaycan Respublikasının sabiq Baş naziri Novruz Məmmədov Ramiz Mehdiyevin barəsində çıxarılmış məhkəmə qərarını ədalətli hesab etdiyini bildirmişdir. ^[123]

Ana Vətən Partiyasının sədri və sabiq millət vəkili Fəzail Ağamalı bildirmişdir ki, Mehdiyevin telefonlarının izlənməsi və evindəki söhbətlərin müvafiq qurumlar tərəfindən izlənməsi ehtimalı var. O, Mehdiyevin öldürülə biləcəyini də ehtimal etmişdir. Ağamalı Mehdiyevin Rusiyanın Azərbaycandakı əsas əlaqələndiricisi olduğunu və bu səbəbdən onun təhlükəsizliyinin önəmli olduğunu qeyd etmiş, Mehdiyevin həbsxanada öldürülməsi ehtimalının istintaqın gedişatına mane ola biləcəyini bildirmişdir.^[124] Etibar Əliyev qeyd etmişdir ki, Mehdiyevin doktorluq dissertasiyasının sovet ideologiyası ilə bağlı olduğunu və bu səbəbdən elmlər doktoru adının ləğvinin gündəmdə ola biləcəyini qeyd etmişdir. O, Mehdiyevin elmi işlərinin də ləğv olunmasının vacib olduğunu vurğulamışdır.^[125] Həmçinin, şair Firuzə Məmmədli Mehdiyevin yazıçılara Qarabağ münaqişəsi barədə əsər yazmamaqda günahlandırdığını və bunun nəticəsində fəxri adların verilməsinin əngəlləndiyini bildirmişdi. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar Rzayev bu iddiaların doğru olmadığını qeyd etmiş və əlavə etmişdir ki, son bir-iki ildə yazıçılara fəxri ad verilməməsinin səbəbi Ramiz Mehdiyevin mövqeyi yox, başqa səbəblərlə bağlıdır.^[126]

Deputat Tənzilə Rüstəmxanlı öz həmkarı Siyavuş Novruzovu tənqid etmiş, "Ramiz Mehdiyevin əleyhinə 10 il əvvəl danışıb tarix yazmağını" tələb etmişdir.^[127]

Müsavat Partiyasının sədri İsa Qəmbər bildirmişdir ki, Mehdiyevin "hakimiyyətin ikinci adamı" və "Moskvanın əsas kadrlarından biri" olduğu iddiaları "təəccüblü deyil", amma o, bu istiqamətdə hüquqi açıqlamanın rəsmi şəkildə verilməsinin vacib olduğunu qeyd etmişdir.^[128] AĞ Partiya sədr müavini Əhəd Məmmədli bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyev türk milli kimliyinə qarşı mübarizə aparmışdır.^[129] AĞ Partiya sözçüsü və "Yeni Müsavat" qəzetinin siyasət yazarı Cavanşir Abbaslı bildirmişdir ki, Ramiz Mehdiyevə qarşı başlanmış cinayət işi uzun müddət hazırlanmışdı, lakin yalnız "uyğun zamana" qədər gizlədilmişdi.^[130]

Yazıçı Kəramət Böyükçöl hadisə ilə bağlı paylaşdığı "Facebook" statusunda Mehdiyevin "çevriliş planına görə Əli Kərimlinin yenə müxalifət lideri" olacağını yazmış və siyasətçi, AXCP sədrinin müavini Fuad Qəhrəmanlı onun bu hərəkətini qərəzli adlandırmış və onu hökumətin maraqlarına xidmət etməkdə ittiham etmişdir.^[131]