Səhm riski

Səhmdar riski və ya səhm maliyyədə "müəyyən bir investisiyada səhmdarlıq (equity) saxlamaqla bağlı yaranan maliyyə riski"dir.^[1] Səhmdar riski, əsasən, səhmlərə sərmayə qoymaqla bağlı bazar riskinin bir növüdür.^[2] Səhmlərin bazar qiyməti daim təklif və tələbə görə dəyişir. Səhmlərin bazar qiymətinin azalması səbəbindən pul itirmək riski səhmdar riski adlanır.

Bazarlar üçün riskin ölçüsü adətən bir qiymətli kağızın qiymətinin müəyyən dövrlər üzrə standart sapması ilə təyin olunur. Standart sapma həmin qiymətli kağızın orta qiyməti ətrafında gözlənilən normal dalğalanmaları göstərir. Lakin, çünki əksər sərmayəçilər orta gəlirdən yüksək dalğalanmaları “risk” hesab etmirlər, bəzi iqtisadçılar riskin ölçülməsi üçün digər metodlardan istifadə etməyi üstün tuturlar.

Səhmdar risk premiyası (SRP) olaraq "fərdi səhmin və ya ümumi səhmlər bazarının risksiz gəlirdən əlavə təmin etdiyi əlavə gəlir" kimi müəyyən edilir. Səhmdar risk premiyası (SRP) bazar portfeli və ya orta bazar riski olan səhmin gəliri ilə risksiz gəlir arasındakı fərqdir. Bu tərifə əsasən, bazarın orta səhmdar gəliri investorların bazarda sərmayə fəaliyyətində iştirak etməsi üçün gözlənilən “meyar”dır; əgər cari gəlir orta gəlirdən aşağıdırsa, rasional investorlar daha yüksək gəlirli investisiyalara yönəlmək üçün bazardan çəkiləcəklər. Şablon:Equation

Risk səviyyəsi səhmdar risk premiyası ilə sıx bağlıdır. Səhmin gəliri ilə risksiz gəlir arasındakı fərq nə qədər böyükdürsə və premiyanın səviyyəsi yüksəkdirsə, risk də bir o qədər yüksəkdir. Səhmdar risk premiyası investorlar tərəfindən portfel göstəricisi kimi də istifadə oluna bilər. IIFL Wealth Portfolio Managers-in CEO-su Qaurav Doşiyə görə, səhmdar risk premiyası nə qədər yüksəkdirsə, investorların portfellərini istiqrazlardan səhmlərə yönəltmə ehtimalı bir o qədər yüksək olur.^[3] Uzun müddətli perspektivdə isə daha yüksək risk götürən investorlar mükafatlandırılır.^[4]

Bu əlavə gəlir sərmayəçiləri nisbətən daha yüksək səhmdar riskini qəbul etməyə təşviq edir. Premiyanın ölçüsü səhmlərdə və ya ümumi bazarda risk artdıqca dəyişir; məsələn, risk yüksəkdirsə, premiyanın səviyyəsi də yüksək olur. Bu konsept investorları daha riskli investisiyalara cəlb etmək məqsədi daşıyır. Burada əsas komponent risksiz gəlir səviyyəsidir ki, bu, “uzunmüddətli dövlət istiqrazlarının gəliri” kimi göstərilir. Dövlət istiqrazları risksiz sayılır, çünki hökumətin öhdəlikləri yerinə yetirməməsi ehtimalı çox aşağıdır. Lakin səhmlərə sərmayə tam zəmanətli deyil, çünki şirkətlər bəzən çətinliklə üzləşir və ya fəaliyyətini dayandırır.^[5]

Uzun müddətli perspektivdə səhmdar risk premiyası göstərir ki, səhmlər risksiz investisiyalardan daha yaxşı nəticə verəcək. Bazarın gözlənilən gəlirindən risksiz istiqraz gəliri çıxılaraq risk premiyası hesablana bilər. Məsələn, əgər səhmin gəliri 17% və eyni dövrdə risksiz gəlir 9%dirsə, səhmdə risk premiyası 8% olur.^[5]

Bəzi analitiklər "implisit səhmdar risk premiyası"ndan istifadə edir ki, bu, gələcəyə yönəlmiş SRP baxışıdır. Bazarın implisit səhmdar risk premiyasını hesablamaq üçün, gələcək bazar gəlirlərinin gözləntisi proqnozlaşdırılır və ona uyğun risksiz gəlir çıxılır.^[6]