Taşköprüzadə Əhməd Əfəndi (ərəb. طاشكبري زاده; 2 dekabr 1495[1], Bursa[1] – 16 aprel 1561[1], Fatih, İstanbul[1]) — "Əş-Şəqaiqun-Numaniyyə" və "Miftəhus-səadə" adlı əsərləri ilə tanınan Osmanlı alimi.[2] O, Əbu Mənsur əl-Maturidini Sünni kəlam məktəbinin banisi olaraq göstərmişdir.[3]
| Taşköprüzadə | |
|---|---|
| ərəb. طاشكبري زاده | |
 Taşköprüzadənin "əl-Məalim fi ilmil-kəlam" adlı əsərinin ilk səhifələri. | |
| Doğum tarixi | 2 dekabr 1495[1] |
| Doğum yeri | Bursa, Osmanlı dövləti |
| Vəfat tarixi | 16 aprel 1561[1] (65 yaşında) |
| Vəfat yeri | İstanbul, Osmanlı dövləti |
| Elm sahələri | kəlam, fiqh, təfsir, məntiq, bioqrafiya, tarix |
2 dekabr 1495-ci ildə Bursada dünyaya gəlib. Məşhur Taşköprüzadələr nəslinə mənsubdur. Quranı əzbərləyir və mədrəsə təhsili alır. Şeyxzadə Muhyiddin Mehmed Kocevi, Mahmud ibn Qazızadəi-Rumi, Məhəmməd ət-Tunisi kimi alimlərdən dərs alır və təhsilini bitirir. Oruc Paşa mədrəsəsində müdərris işləyir. 1545-ci ildə Bursa, 1551-ci ildə isə İstanbul qazısı təyin olunur. 16 aprel 1561-ci ildə İstanbulda vəfat edir.[2]
Taşköprüzadə kəlam, fiqh, təfsir, əxlaq, məntiq, bioqrafiya, Ərəb dili və ədəbiyatı, elmlər tarixi, tibb kimi müxtəlif sahələrdə 30-a yaxın kitab və risalələr qələmə almış və bu əsərlərini ərəbcə yazmışdır. Qələmə aldığı əsərlərdən bəziləri bunlardır:[2]
- Miftəhus-səadə və misbəhus-siyadə fi məvzuatil-ulum. Elmlər tarixi ilə bağlı biobiblioqrafik və ensiklopedik əsər olub, oğlu Kəmaləddin Mehmed Əfəndi tərəfindən "Məvzuatul-ulum" adı altında türk dilinə tərcümə edilmişdir (I–II, İstanbul 1895).
- əş-Şəqaiqun-Numaniyyə fi uləmaid-dəvlətil-Osmaniyyə. Əhməd Subhi Furat və Məcdi Mehmed tərəfindən əsərə qeydlər şəklində əlavələr edilmiş və əsər 1985-ci ildə İstanbulda nəşr edilmişdir.
- Nəvadirul-əxbər fi mənaqibil-əxyar.
- əl-Məalim fi ilmil-kəlam. Qazı Bəyzavinin "Tavəliul-ənvar"ındaki sistemə uyğun olaraq qələmə alınmışdır.
- Risalə fil-qəza vəl-qədər.