Toba[1] (ind. Danau Toba) — İndoneziyanın Sumatra adasında yerləşən göl. Göl Şimali Sumatra əyalətinə aiddir və əyalətin inzibati mərkəzi Medan şəhərindən cənubda yerləşir. Toba gölü 74 min il əvvəl, nəhəng püskürmə mərkəzi olan eyni adlı Toba vulkanının kalderində meydana gəlmişdir. Göl dəniz səviyyəsindən 902 metr yüksəklikdə yerləşir. Eni — 27 km, uzunluğu isə 87 km-dir. Sahəsi 1103 км²-dir[2][3]. Toba İndoneziyanın ən böyük gölüdür. Eləcə də dünyada vulkan mənşəli ən böyük göl hesab olunur[4]
| Toba | |
|---|---|
| ind. Danau Toba | |
 Samosir adasından Toba gölünün görünüşü | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 902 m |
| Eni | 27 km |
| Uzunluğu | 87 km |
| Sahil uzunluğu | 294 km |
| Sahəsi | 1103 km² |
| Həcmi | 240 km³ |
| Dərin yeri | 505 m |
| Axan çay | Asaxan |
| Minerallaşma tipi | şirin sulu |
| Yerləşməsi | |
| 2°40′ şm. e. 98°53′ ş. u. | |
| Ölkə |
 İndoneziya |
  Toba |
|
 Toba |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təbiətin müxtəlifliyinə və batak xalqının zəngin mədəniyyətinə görə Toba gölü və mərkəzində yerləşən Samosir adası (ind. Pulau Samosir) İndoneziyanın ən populyar turizm məkanlarından biri hesab olunur[5]. Ancaq aktiv təsərrüfat fəaliyyəti göl suyunun və sahil ərazilərin çirklənməsinə və bir çox ekoloji problemlərin yaranmasına səbəb olmuşdur[6].
Toba gölü Sumatra adasının şimalında, Barisan dağ silsiləsi ərazisində yerləşir[7]. Bu dağ silsiləsi adanın əsas dağlıq ərazisi hesab olunur və daşkömür-permin metamorfik, miosenin çöküntü və dördüncü dövrin maqmatik süxurlarından təşkil olunub[8]. Göl və ətraf ərazilər bütünlüklə nəhəng kalder ərazisidir. Ölçüləri 100 × 30 km[9] olan ərazi dünyanın ən böyük kalderlərindən biri hesab olunur. Toba kalderi Böyük Sumatra sınmasında yerləşir[10]. Sınma xətti Sumatra adasının mərkəzindən keçir və göldən 20 km aralıdır[2]. Kalder Zond adaları qövsünə daxildir. Bölgə seysmik baxımdan çox aktivdir. Hind-Avstraliya pitəsi ildə 56 mm sürətlə Avrosasiya piltəsi altına daxil olur[10].
Toba gölü yatağı hündürlüyü 400–1200 metra arasında dəyişən dik qayalıqlarla əhatələnib. Dik qayalıqları bəzən böyük olmayan dərələr əvəz edir[2]. Qayalıqlar ən yüksək səviyyəyə şimal-şərq hissədə çatır[5]. Gölün su səthi dəniz səviyyəsindən 902 merdə yerləşir[2]. Samosir və Pardapur (ind. Pulau Paradapur) adlarla birlikdə gölün ümumi sahəsi 1780 km²-dir[11]. 1939-cu ildə ilk dəfə olaraq gölün dərinliyi ölçülmüş və nəticə 529 metr olmuşdur. 2003-cü ildə exolot vasitəsi ilə gölün dərinliyinin 505 metr olduğu müəyyən edilmişdir[2].
Toba gölündə əsas iki ada var. Samosir adasının sahəsi 647 km²-dir. Bu göstərici ilə Samosir göldə yerləşən adalar sırasında ölçüsünə görə dünyada dördüncüdir[12]. Pardapur adasının sahəsi isə 7 km-dir²[2]. Samosir adasında kiçik göl yerləşir — Sidixoni (ind. Danau Sidihoni)[13]. 1906-cı ilə kimi Samosir yarımada idi. Yerli hakimiyyətin qərarı ilə bərzəxdən kanal çəkilmişdir[14].
- ↑ То́ба // Словарь географических названий зарубежных стран / отв. ред. А. М. Комков. — 3-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1986. — С. 368.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Experience and Lessons Learned Brief for Lake Toba" (PDF) (ingilis). www.worldlakes.org. 15 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "LakeNet — Toba (Danau Toba)" (ingilis). www.worldlakes.org. 5 mart 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Modeling the Aquaculture Carrying Capacity Of Lake Toba, North Sumatra, Indonesia" (PDF) (ingilis). www.edc.uri.edu. 17 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ 1 2 "ABOUT LAKE TOBA" (ingilis). www.sumatraecotourism.com. 15 yanvar 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Waste Water Management in Lake Toba" (PDF) (ingilis). www.worldlakes.org. 11 iyul 2010 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Lake Toba" (ingilis). britannica.com. 2 iyul 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "The Toba Caldera Complex" (PDF) (ingilis). geo.mtu.edu. 1 may 2015 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Toba, Sumatra, Indonesia" (ingilis). volcano.oregonstate.edu. 17 noyabr 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ 1 2 "The feeder system of the Toba supervolcano from the slab to the shallow reservoir" (ingilis). www.nature.com. 12 avqust 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Danau Toba (Lake Toba)". International Lake Environment Committee. 3 mart 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 noyabr 2010.
- ↑ "Largest Lake Islands of the World" (ingilis). worldislandinfo.com. 28 sentyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ "Lakes - Sumatra" (ingilis). www.sumatra-indonesia.com. 7 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 noyabr 2016.
- ↑ Historical Atlas of Indonesia Arxivləşdirilib 2016-11-17 at the Wayback Machine Curzon Press. 2000. 240. isbn = 0-7007-0985-1