Uitsilopoçtli (astek Huitzilopōchtli) — astek mifologiyasında Günəş və müharibə tanrısı. Astek dininin iki əsas tanrısından biri. Astek sənətkarları onu qartal və kolibri şəklində təsvir edirdilər.[2]
| Uitsilopoçtli | |
|---|---|
| astek Huitzilopōchtli | |
 | |
| Mifologiya | astek mifologiyası[d][1] |
| Təsir sahəsi | müharibə[1], şimşək[1] |
| Cinsi | kişi[d][1] |
| Anası | Koatlikue[1] |
| Dini mərkəz | Tenoçtitlan |
| Əsas məbəd | Templo Mayor |
| Simvol | qartal |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Uitsilopoçtli Navatl dilindəki huitzilin "kolibri" və opochtli "sol" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Asteklər inanırdılar ki, ölmüş döyüşçülər kolibri quşu kimi yenidən doğulurlar. Onlar cənubu dünyanın sol tərəfi hesab edirdilər. Buna görə də onun adı "cənubun dirilmiş döyüşçüsü" mənasını verirdi. Onun digər adlarına Şoçipilli ("Firuzə Şahzadə") və Totek ("Rəbbimiz") daxil idi. Onun heyvan formasında təcəssümü qartal idi.[2]
Uitsilopoçtlinin anası Koatlikue idi. O, göydən düşən və sinəsində kolibri lələklərindən (yəni döyüşçünün ruhu) ibarət bir topu saxlamaqla hamilə qalmışdı. Ənənəyə görə, Uitsilopoçtli Koatepek dağında, Tula şəhəri yaxınlığında doğulmuşdu.
Uitsilopoçtlinin qardaşları – cənub səmasının ulduzları – və bacısı, ay ilahəsi Koyolşauki onu öldürmək qərarına gəlirlər. Uitsilopoçtli isə bacı və qardaşlarının planlarını pozur və "firuzə ilanı" (astek xiuhcóatl) silahı ilə onları məhv edir. Uitsilopoçtli, həm də yol göstərən bir tanrı idi. Asteklərin inancına görə Astlandan Meksika vadisinə qədər olan uzun köçü zamanı yolu asteklərə Uitsilopoçtli göstərmişdi.
Uitsilopoçtlinin baş kahini "Ketsalkoatl Tlalok Tlamakaski" adlanırdı. Asteklərin mərasim ilinin 15-ci ayı olan Panketsalistli (azərb. Dəyərli tüklərin bayraqları bayramı) Uitsilopoçtli və onun müavini Paynala həsr olunmuşdu. Bu ay ərzində döyüşçülər və kurtizanlar (zadəgan faişələr) tanrının məbədi qarşısındakı meydanda gecə-gündüz rəqs edirdilər. Müharibə əsirləri və ya qullar Uitsilopoçkodakı (indiki Mexiko şəhəri yaxınlığındakı Çurubusko) müqəddəs bulaqda yuyulur və sonra Paynalın yürüşü zamanı və ya ondan sonra qurban verilirdilər. Kahinlər həmçinin tanrının əsas silahını simvolizə edən nəhəng qabıq-kağızdan hazırlanmış ilan fiqurunu yandırırdılar. Sonda isə üyüdülmüş qarğıdalıdan hazırlanmış Uitsilopoçtli heykəli oxla "öldürülür" və kahinlər arasında bölüşdürülürdü. Tanrının "bədənini" yeyənlər bir il ərzində ona xidmət etməyə borclu sayılırdılar.[2]
- ↑ 1 2 3 4 5 Encyclopedia of Ancient Deities (ing.). 1 Jefferson: McFarland & Company, 2000. P. 226. 597 p. ISBN 0-7864-0317-9
- ↑ 1 2 3 Gaur, Aakanksha. "Huitzilopochtli". Britannica. 2021. 12.09.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12.09.2025.