Vilyam Törner

1775-ci ilin aprel ayının sonu – may ayının əvvəlində Londonun Kovent-Qarden rayonunda kasıb bir ailədə dünyaya gəlib. O, ömrü boyu kokni (London dialekti) ləhcəsini qoruyub saxlamış və şöhrət, uğur simvollarından uzaq durmağa çalışmışdır. Törner doğum tarixi kimi 23 aprel tarixini göstərirdi, lakin bu, bir sıra tədqiqatçılar tərəfindən mübahisə olunur. Rəssamın atası Cozef Törner parik ustası idi və 1770-ci illərin sonunda bərbərxana açmışdı. Anası Meri Marşall isə ət satıcılarından olan bir ailədən gəlirdi. Kiçik bacısı Meri Enn 1778-ci ilin sentyabrında doğulmuş, lakin 1783-cü ilin avqustunda erkən yaşda vəfat etmişdi. 1785-ci ildə ailədəki ağır vəziyyətə görə (anasında həmin ildən etibarən ruhi pozğunluq əlamətləri müşahidə olunmağa başlamış və sonradan xəstəliyə çevrilmişdi) Vilyam Törner Londonun Brentford adlı qəsəbəsində yaşayan dayısının evinə göndərilmişdi.

Hələ Brentfordda olarkən Vilyam təsviri sənətə maraq göstərməyə başlamışdı. Törnerin ən erkən məlum olan bədii işi də məhz bu dövrə aiddir — Henri Bosuellin "İngiltərə və Uelsin qədim abidələrinin mənzərəli görünüşü" adlı kitabındakı qravüra lövhələrinin sadə rəngli eskizləridir. Təxminən 1786-cı ildə Törneri Kent qraflığının şimal-şərq sahilində yerləşən Marqeyt şəhərinə göndərmişdilər. O, burada şəhərin və ətraf ərazilərin bir sıra rəsmlərini çəkmişdi; bu işlər onun gələcək yaradıcılıq metodunun formalaşmasına zəmin yaratmışdı. Həmin dövrdə Törnerin çəkdiyi rəsmlər atasının mağazasının vitrinində nümayiş etdirilir və bir neçə şillinqə satılırdı. 1780-ci illərin sonlarında məktəb təhsilini başa vurduqdan sonra o, Londona köçərək memarların və topoqrafların yanında işləməyə başladı. 1789-cu ilin sonuna yaxın isə Londondakı mənzərələri ilə tanınan topoqraf Tomas Maltonun yanında təhsil almağa başladı. Törner onun rəhbərliyi altında sənətin əsas üsullarını mənimsədi, Britaniya qalaları və abbatlıqlarının eskizlərini köçürüb işləyirdi. Sonralar o, Maltonu "mənim həqiqi müəllimim" adlandırmışdı. Topoqraf kimi iş çox tələb olunan sahə idi və bu işdən qazandığı gəlirlə gənc Törner öz təhsilini maliyyələşdirə bilmişdi.

1789-cu ilin dekabrında, cəmi 14 yaşında olarkən, Törner Kral İncəsənət Akademiyasına qəbul edildi. Onu qəbul imtahanında məşhur rəssam Coşua Reynolds yoxlamışdı. Akademiyada Vilyam Reynoldsun son mühazirələrində iştirak etdi və bu mühazirələr gənc Törnerin yaradıcılığına böyük təsir göstərdi. Akademiyaya daxil olduqdan bir il sonra, Törnerin "Lambet arxiyepiskopunun sarayına baxış" adlı akvarel əsəri İncəsənət Akademiyasının illik sərgisində nümayiş etdirildi. Onun ilk yağlı boya əsəri — "Dənizdə balıqçılar" — 1790-cı ildə çəkilmiş və sərgi üçün qəbul olunmuşdu. Bundan sonra Törner Akademiyanın sərgilərində daimi iştirak etməyə başladı. 1791-ci ildən etibarən o, Oksford-stritdə yerləşən "Panteon Opera"da səhnə rəssamı kimi çalışır, eyni zamanda rəsm dərsləri verməklə əlavə qazanc əldə edirdi. Törner keçmiş ustaları və müasirlərini diqqətlə öyrənirdi. O, digər rəssamların əsərlərini köçürərək onların təcrübəsini yenidən dəyərləndirir, bu prosesdə öz bədii baxışını ifadə edirdi. O, xüsusilə Klod Lorrenin yaradıcılığına böyük əhəmiyyət verirdi: müasirlərinin dediyinə görə, Törner "Səba kraliçasının yola düşməsi" əsərini görəndə göz yaşlarını saxlaya bilməmişdi. Rəssam bu reaksiyasını belə izah etmişdi — o, heç vaxt bu səviyyədə bir əsər yarada bilməyəcəyini dərk etmişdi. İllər sonra Törner özünün ən mükəmməl əsəri hesab etdiyi "Dido, Karfagenin banisi" adlı rəsm əsərini Milli Qalereyaya o şərtlə vəsiyyət etmişdi ki, Klod Lorrenin "Səba kraliçasının yola düşməsi" tablosunun yanında asılsın. Törner Lorrenin ona məlum olan əsərlərini, həmçinin fransız rəssamın yaradıcılığının yetkin dövrünə aid rəsmlərindən hazırlanmış "Həqiqət kitabı" (Liber Veritatis) adlı qravüra albomunu diqqətlə tədqiq etmişdi. Sonralar Törner "Liber Studiorum" adlı öz albomunun nəşrinə başladı. Bu albom Lorrenin əsərlərinə bənzər texnikada — mezzotinto üsulu ilə hazırlanmışdı. "Liber Studiorum" gənc rəssamlar üçün dərs vəsaiti kimi nəzərdə tutulmuşdu və qravüralar tematik bölmələr üzrə qruplaşdırılmışdı: memarlıq, tarixi, pastoral (mifoloji və məişət), dəniz və dağ mənzərələri janrları üzrə.

Törner ilk yaradıcılıq səfərini 1791-ci ildə etmişdi. Sonralar o, tez-tez səyahətlərə çıxır, səyyar palitrası ilə Avropanı — İsveçrəni, Fransız Alp dağlarını və İtaliyanı gəzərək çoxlu eskizlər və təsvirlər çəkirdi. Rəssamın on minlərlə rəsmlər və qrafik eskizləri miras qalmışdır. Bu səfərlər zamanı çəkdiyi təsvirlər və albom eskizləri Londonda üzərində işlədiyi yağlı boya və akvarel əsərlərinin əsas materialı kimi xidmət edirdi. Rəssam bəzən uzun illər əvvəl çəkdiyi eskizlərə yenidən müraciət edirək əsərləri üçün istifadə edirdi. 1799-cu il noyabrın 4-də artıq tanınmış rəssam kimi Törner Kral İncəsənət Akademiyasının müxbir üzvü seçildi. 1801-ci ildə o, Akademiyada "Bricvoter sahilində dəniz" adlı əsərini nümayiş etdirdi; tablo böyük uğur qazandı və rəssam Benjamin Vest Törneri Rembrandtla müqayisə etdi. 1802-ci il fevralın 10-da Törner "kral akademiki" adına layiq görülən ən gənc rəssam oldu. Bu titul ona Akademiyanın sərgilərində seçici komissiyanın rəyindən kənar, birbaşa iştirak etmək hüququ verirdi.