Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
{{İlkin mənbələr}} əlavə edildi |
+vacib məlumat Teqlər: Geri qaytarıldı potensial spam Vizual redaktor: Dəyişdirildi |
||
Sətir 11:
| tabeçilik = [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]
| qərargahı = [[Bakı]], [[Azərbaycan]]
| ünvanı = [[Bakı]] [[Yasamal]] [[rayon]]u, [[Akademik]] [[Zahid Xəlilov]] [[küçə]]si 36.
| büdcəsi =
| sayı =
Sətir 23:
}}
'''Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA)''' ― Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Azərbaycan Respublikasında media sahəsində islahatların dərinləşdirilməsi haqqında" 2021-ci il 12 yanvar tarixli 1249 nömrəli Fərmanı ilə yaradılmışdır.<ref name=":0">{{cite web
|url = https://e-qanun.az/framework/46675
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20220706121049/https://e-qanun.az/framework/46675
Sətir 34:
|accessdate =
|language =
|url-status = live
}}</ref>
Agentliyin təsis olunması ilə eyni vaxtda, 2009-cu ildən fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu ləğv edilib və onun funksiyaları yeni quruma verilib. <ref>{{cite web
|url = https://e-qanun.az/framework/47607
|title = “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun yaradılması haqqında” 2009-cu il 3 aprel tarixli 75 nömrəli Fərmanının ləğv edilməsi barədə
|url-status = live
}}</ref>
== Haqqında ==
'''Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu''' 2009–2021-ci illərdə fəaliyyət göstərmiş dövlət qurumu idi. Fondun əsas funksiyaları kütləvi informasiya vasitələrinə maliyyə dəstəyi göstərmək, jurnalistlərin sosial vəziyyətini yaxşılaşdırmaq, media layihələrinə qrantlar ayırmaq və mətbuatın inkişafını stimullaşdırmaqdan ibarət idi.
Agentlik medianın inkişafının dəstəklənməsi, media sahəsində mütəxəssislər hazırlanması və onların əlavə təhsilinin təşkili, audiovizual, çap, onlayn media subyektlərinin və informasiya agentliklərinin, habelə jurnalistlərin və digər media işçilərinin fəaliyyətinin, eləcə də media sahəsində yeni informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının və innovasiyaların tətbiqinin stimullaşdırılması istiqamətində fəaliyyət göstərən publik hüquqi şəxsdir.<ref>{{cite web▼
2021-ci ildə Fond ləğv edilərək onun səlahiyyətləri Medianın İnkişafı Agentliyinə verildi. Lakin yeni qurum təkcə Fondun maliyyə dəstəyi funksiyalarını saxlamadı, həm də daha geniş səlahiyyətlər qazandı. Agentliyə əlavə olaraq aşağıdakı vəzifələr həvalə olundu:
* Media Reyestrinin aparılması (jurnalistlərin və media subyektlərinin qeydiyyatı);
* Jurnalist və media subyektlərinə vahid vəsiqə sisteminin tətbiqi;
* Media siyasətinin hazırlanması və tənzimlənməsi;
* Rəqəmsallaşma və innovasiyaların tətbiqi;
* Beynəlxalq əməkdaşlıq və medianın hüquqi mühitinin təkmilləşdirilməsi.
▲
|url = https://e-qanun.az/framework/31994
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20220706124304/https://e-qanun.az/framework/31994
Sətir 52 ⟶ 68:
}}</ref>
===
* Müvafiq sahənin inkişafını təmin etmək;
* Müvafiq sahədə dövlət siyasətinin formalaşdırılmasında və həyata keçirilməsində iştirak etmək;
* Müvafiq sahədə aidiyyəti dövlət orqanları (qurumları) ilə əməkdaşlıq etmək, təkliflərin işlənib hazırlanmasında və həyata keçirilməsində iştirak etmək;
* Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2021-ci il 12 yanvar tarixli 1249 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin Nİzamnaməsi" ilə müəyyən edilmiş digər istiqamətlərdə fəaliyyət göstərmək.<ref>{{cite web
|url = https://president.az/az/articles/view/50112
Sətir 72 ⟶ 85:
|url-status = live
}}</ref>
== Siyasi və ictimai kontekst ==
Medianın İnkişafı Agentliyinin yaradılması ilə bağlı reforma Azərbaycanda media sahəsində mövcud olan bir sıra problemlərin aradan qaldırılması məqsədini daşıyırdı. Bu problemlərin arasında:
* Qanunvericilik təzyiqləri və media azadlığının məhdudlaşdırılması — 2022-ci ildə qəbul edilmiş Media haqqında qanun, jurnalistlərin və media subyektlərinin qeydiyyatına dair tələblər, obyektivlik və xəbər məzmununun dövlət nəzarəti elementləri ilə bağlı tənqidlərə səbəb olmuşdur.
* Reyestr və tənzimləmə mexanizmlərinin zəifliyi — online media və alternatif media subyektlərinin qeyri-formal və ya ixtiyari qaydada fəaliyyət göstərməsi, standartların olmaması, şəffaflığın aşağı olması. Yeni reyestrin yaradılması bu boşluqları doldurmaq məqsədi daşıyırdı.
* Gənc jurnalistlər, rəqəmsal texnologiyalar və media məhsullarının keyfiyyəti — mediada rəqəmsallaşma, innovativ layihələrin dəstəklənməsi, gənc kadrların inkişafı kimi məsələlər ictimaiyyət və dövlət orqanlarının diqqət mərkəzində idi.
* İctimai sabitlik və dövlət imicinin qorunması — informasiya axınının qaydalara əsaslanaraq idarə olunması, dezinformasiya və radikal məzmunların yayılmasının qarşısının alınması, media məkanında dövlətin nəzarət mexanizmlərinin gücləndirilməsi ictimai və siyasi müzakirələrdə vurğulanmışdır.
== Media Reyestri ==
Media Reyestri — “Media haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 73.1-ci maddəsinə əsasən Medianın İnkişafı Agentliyi tərəfindən idarə olunan elektron informasiya ehtiyatıdır. Məqsədləri media subyektləri və jurnalistlər haqqında məlumatları sistemləşdirmək, şəffaflığı artırmaq, akkreditasiya prosedurlarını sadələşdirmək və media sahəsinin hüquqi-maliyyə zəminini gücləndirməkdir. <ref>{{cite web
|url = https://reyestr.media.gov.az/
|title = Media Reyestri
|url-status = live
}}</ref> Reyestr “Media Reyestrinin aparılması Qaydaları”nın təsdiq edilməsi ilə 2022-ci ilin oktyabrında rəsmi fəaliyyətə başlayıb.
'''Media subyekti və jurnalistlərin Reyestrə daxil edilməsi üçün əsas şərtlər:'''
* Media subyektləri və jurnalistlər Reyestrə müraciət edə bilərlər — müraciət “reyestr.media.gov.az” portalı vasitəsilə edilir.
* Jurnalistlərdən ali təhsil tələbi var; həmçinin müəyyən peşə stajı (3 il)
* Media subyekti olaraq hüquqi şəxs olmaq və dövlət qeydiyyatında olmalı, çap media üçün vergi uçotu olmalı və ya onlayn media subyektlərində fəaliyyət davamlı olmalıdır.
* Müxtəlif texniki, hüquqi sənədlər təqdim edilməlidir; təqdim edilən məlumatlarda çatışmazlıqlar varsa, müraciət edənlərə xəbər verilir və müəyyən müddət ərzində düzəliş etmək imkanı verilir.
'''Reyestrdən çıxarılma halları:'''
* Media subyekti ləğv edilirsə, yaxud hüquqi vəziyyəti dəyişirsə; media subyektinin və ya jurnalistin tələblərə cavab verməməsi müəyyən olarsa; vəsiqə etibarsızlaşarsa, fəaliyyətində fasilə yaranarsa və s.
'''Tənqidi və narahatlıqlar'''
* Jurnalistlər və media mütəxəssisləri arasında fikirlər var ki, Reyestrin bəzi qaydaları ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması riskini daşıyır. Məsələn, qeyd olunub ki, jurnalistlərin və media subyektlərinin reyestrə daxil edilməməsi onların bəzi fəaliyyətlərdən məhrum olmasına gətirib çıxara bilər, məsələn parlamentin açıq iclaslarına giriş kimi.
* Tələblər bəzən texniki və ya məntiqi səbəblərlə müraciətlərin imtina edilməsi riskini artırır. Məsələn, loqotip oxşarlığı, fəaliyyət sabitliyi, vergi uçotu kimi məsələlər.
* Reyestrin könüllü olub-olmaması, jurnalistlərin reyestrə daxil edilməməsi halında hansı məhdudiyyətlərin olacağı kimi suallar qalır.
Jurnalistlər və media mütəxəssisləri arasında fikirlər var ki, Reyestrin bəzi qaydaları ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması riskini daşıyır. Məsələn, qeyd olunub ki, jurnalistlərin və media subyektlərinin reyestrə daxil edilməməsi onların bəzi fəaliyyətlərdən məhrum olmasına gətirib çıxara bilər, məsələn parlamentin açıq iclaslarına giriş kimi.
Tələblər bəzən texniki və ya məntiqi səbəblərlə müraciətlərin imtina edilməsi riskini artırır. Məsələn, loqotip oxşarlığı, fəaliyyət sabitliyi, vergi uçotu kimi məsələlər.
Reyestrin könüllü olub-olmaması, jurnalistlərin reyestrə daxil edilməməsi halında hansı məhdudiyyətlərin olacağı kimi suallar qalır.
== Beynəlxalq təcrübə ilə müqayisə ==
'''Sinqapur — IMDA (Infocomm Media Development Authority).''' IMDA həm tənzimləyici, həm də inkişafetdirici qurum kimi informasiya-kommunikasiya və media sektorunun inkişafını, innovasiyanı, kadr və sənaye dəstəyini koordinasiya edir; idarə heyəti/şura və icra rəhbərliyindən ibarət strukturla fəaliyyət göstərir. Bu modeldə inkişaf siyasəti ilə tənzimləmə vahid qurumda birləşdirilir.
'''İrlandiya — Coimisiún na Meán (Media Komissiyası).''' 2023-cü ildə Online Safety and Media Regulation Act (2022) əsasında yaradılıb; əvvəlki Broadcasting Authority of Ireland səlahiyyətləri ona ötürülüb. Yayım və VOD xidmətləri üçün yenilənmiş tənzimləmə çərçivəsinə, onlayn təhlükəsizlik üzrə yeni səlahiyyətlərə, araşdırma və sanksiya alətlərinə malikdir; media xidmətləri reyestrini aparır.
'''Fransa — ARCOM.''' 2019–2022 islahatları nəticəsində audiovizual tənzimləyici CSA ilə rəqəmsal müəllif hüquqları qurumu HADOPI birləşdirilərək ARCOM yaradılıb. ARCOM həm audiovizual, həm də rəqəmsal kommunikasiya üzərində vahid tənzimləmə həyata keçirir; piratçılıqla mübarizə, onlayn məzmunun tənzimlənməsi və ictimai qorunma kimi funksiyaları konsolidasiya edib.
'''Norveç — Medietilsynet (Norveç Media Hakimiyyəti).''' Missiyası media müxtəlifliyini və media savadlılığını artırmaqdır; məzmun/reklam qaydalarını icra edir, media sahibkarlığına nəzarət edir və birbaşa media subsidiyalarını idarə edir (Mediaya Dəstək Haqqında Qanun, 2021). Subsidiyaların bölgüsünə dair qərarları qurum verir və audit aparır.
'''İsveç — Swedish Press and Broadcasting Authority + media subsidiyaları.''' Müstəqil tənzimləyici qurum lisenziya/registrasiya qərarları verir; ölkə həmçinin vergi-maliyyə dəstəyi ilə dövlət media subsidiyaları sisteminə malikdir (xüsusən yerli jurnalistikanın gücləndirilməsi və media plüralizmi üçün).
== Həmçinin bax ==
Sətir 77 ⟶ 146:
* [[Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi]]
* [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]
* [[Azərbaycan rəsmi xəbər veb-saytların siyahısı]]
== İstinadlar ==
| |||