Yuray Qabdeliç və ya Habdeliç (xorv. Juraj Habdelić; 27 noyabr 1609[1] – 27 noyabr 1678[1][2][…], Zaqreb) — barokko dövrünün xorvat yazıçısı və müəllimi. Yezuitlər ordeninin rahibi.[3]
| Yuray Qabdeliç | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 27 noyabr 1609[1] |
| Vəfat tarixi | 27 noyabr 1678[1][2][…] (69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | dilçi, yazıçı, leksikoqraf, katolik keşişi[d] |
Staro Çiçedə anadan olan Yurayın valideynləri Boldizar Habdeliç və Margarita Kraljic idi.[4] Zaqrebdə gimnaziyaya getmiş, Qratsda fəlsəfə və Trnavada ilahiyyat üzrə təhsil almışdır. Rieka, Varazdin və Zaqrebdə müəllim kimi çalışıb, burada Yezuitlər kollegiyasının rektoru və Seminariyanın meneceri olub. Rektorluğu dövründə gimnaziyada Pavao Ritter Vitezoviç iştirak edirdi, o, Habdelikin dilçilik işini özünəməxsus şəkildə davam etdirənlərdən olub.[4] O, 1678-ci ildə Zaqrebdə
Habdelikin nəsri ədəbiyyatın müasir tərifinə əslində uyğun gəlməsə də, onun yaradıcılığı istifadə etdiyi dilin zənginliyi baxımından güclü və yeni idi. Onun əxlaqi-didaktik mövzulu əsərlərindən birincisi 1662-ci ildə Qratsda nəşr olunan Zrcalo Marijansko (Müqəddəs Məryəmin güzgüsü) idi. Xristian əxlaqı Habdeliçin ədəbi yaradıcılığının əsas mövzusu idi.
Onun ictimai istifadə üçün nəzərdə tutulmuş kitabı inancın təbliği üçün Xalqların Yevangeliyası icması tərəfindən nəşr olunan Prvi otca našeg Adama greh (Atamız Adəmin ilk günahı), 1200 səhifədən ibarət idi, insanın yıxılması və günaha meylinin təsvirindən ibarət idi.
O dövrdə o, Xorvatiyada baş verən hadisələri (Zrinski-Frankopan sui-qəsdi və ya Matija Qubeçin başçılıq etdiyi Xorvatiya və Sloven kəndli üsyanı) yazaraq, özünü mövcud nizamın müdafiəçisi kimi göstərirdi. O, kəndli üsyanını "adi insanların dəyişkənliyi" və onların xaotik davranışa meyli, sui-qəsdi isə "böyük zadəganların təkəbbürü" hesab edirdi.[4]
Habdelik kaykavi ləhcəsində yazırdı və özünü bu işin mütəxəssisi hesab edirdi.[5] Eyni zamanda o, xalq mahnılarının da əleyhdarı idi, oxucularına “utanc, allahsız və natəmiz mahnıları” kənara qoymağı tapşırırdı.[4]
1670-ci ildə yazdığı "Dictionar ili reči slovenske" (Lüğət və ya slavyan sözləri) əsəri ilə o, Xorvat ədəbiyyatı və dilçilik tarixində sadə olsa da, özünəməxsus yer tuturdu. Məhz, heç bir xüsusi linqvistik biliyi olmadığından və məktəblər üçün xorvatca-latınca lüğət yazıb.
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Juraj Habdelić // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (xorv.). 2009.
- ↑ "Habdelić, Juraj". enciklopedija.hr (xorvat). İstifadə tarixi: 25 dekabr 2024.
- ↑ 1 2 3 4 "Juraj Habdelić". hrt.hr (xorvat). Croatian Radiotelevision. 3 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Milorad Živančević. Živan Milisavac (redaktor). Jugoslovenski književni leksikon [Yugoslav Literary Lexicon] (serb-xorvat). Novi Sad (SAP Vojvodina, SR Serbia): Matica srpska. 1971. səh. 147 –.