Jan Qenet - fransız filosof, yazıçı, dramaturq, şair, esseist və siyasi fəal. Erkən həyatında o, sərgərdan və kiçik cinayətkar olsa da, sonradan yazıçı və dramaturq kimi tanındı. Onun əsas əsərləri arasında "Oğurunun Jurnalı" (The Thief's Journal) və "Güllər Xanımımız" (Our Lady of the Flowers) romanları, eləcə də "Balkon" (The Balcony), "Xadimələr" (The Maids) və "Ekranlar" (The Screens) pyesləri var.[1]
| Jan Qenet | |
|---|---|
| fr. Jean Genet | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Paris, Fransa |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Paris, Fransa |
| Vəfat səbəbi | qida borusu xərçəngi[d] |
| Vətəndaşlığı |
 Fransa |
| Fəaliyyəti | Siyasi fəal, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1942–1986 |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Kamilla Qabriel Qenet tərəfindən 1910-cu ildə kimsəsizlər yurduna buraxılan yeni doğulmuş körpəyə Jan adı verilmişdi. Jan, yeddi yaşına gəldiyində zərgər ailəsində yerləşdirildi. 10 yaşında oğurluğa başladı, 13 yaşında bir zərgər məktəbinə yazıldı. Ancaq orda da çox qalmır. 1926-cı ildə, 3 ay davam edən ilk məhbusluğunu yaşayanda 15 yaşında idi. 1942-ci ildəbir daha cəza evinə düşdüyündə artıq yetkinləşmişdi. İlk şeirini yazdı, ilk kitabı Notre-Dame des Fleurs (Çiçəklərin Məryəm Anası) yayımlandı. Bu kitabdan sonra ardından Miracle de la rose (Qızılgülün Möcüzəsi) gəldi.
1960-cı illərin sonlarından başlayaraq, 1968-ci ilin may hadisələrindən sonra Daniel Con-Benditə həsr olunmuş hörmət jesti ilə Jan Qenet siyasi cəhətdən aktiv oldu. O, Fransada miqrantların yaşayış şəraitinə diqqət çəkmək məqsədilə keçirilən nümayişlərdə iştirak etdi. 1968-ci ildə ABŞ-da senzura tətbiq edildi və daha sonra ona viza verilmədiyi üçün ölkədən çıxarıldı. Hüquq professoru və Birinci Düzəliş üzrə hüquqşünas Edvard de Qrasiya ilə müsahibəsində Jan Qene Çikaqo konqresi üçün Kanadadan keçdiyi vaxtdan danışır. O, vizasız daxil olmuş və heç bir problem yaşamadan geri dönmüşdü.
1970-ci ildə Qara Panterlər onu ABŞ-a dəvət etdilər. Orada üç ay qalıb mühazirələr oxudu, liderləri Hüey Nyutonun məhkəməsində iştirak etdi və onların jurnallarında məqalələr dərc etdirdi. Həmin ilin sonunda o, altı ay Fələstinli qaçqın düşərgələrində keçirdi və Amman yaxınlığında gizli şəkildə Yasir Ərəfatla görüşdü. ABŞ və İordaniyada keçirdiyi təcrübələrdən dərindən təsirlənən Genet "Sevgi Məhkumu" adlı son xatirəsini yazdı, bu əsər onun ölümündən sonra nəşr olundu.
Jan Qene həmçinin Ancela Devis və Corc Ceksonu, eləcə də Mişel Fuko və Daniel Defertin Həbsxana Məlumat Qrupunu dəstəklədi. O, Fuko və Sartr ilə birlikdə Parisdə Əlcəzairlilərə qarşı polis zorakılığına etiraz etmək üçün çalışdı. Bu problem Əlcəzairin Müstəqillik Müharibəsindən davam edirdi, həmin dövrdə cəsədlər Sena çayında üzürdü.
Jan Qene 1977-ci ildə "Le Monde" qəzetində dərc olunan "Zorakılıq və qəddarlıq" məqaləsində Andreas Baader və Ulrike Maynhofun rəhbərlik etdiyi Qırmızı Ordu Fraksiyası (RAF) ilə həmrəyliyini ifadə etdi.[2]
1982-ci ilin sentyabrında Jan Qene Sabra və Şatila fələstinli düşərgələrində qətliamlar baş verəndə Beyrutda idi. Buna cavab olaraq Genet "Şatilada dörd saat" adlı əsərini dərc etdi, burada hadisədən sonra Şatilaya səfərini təsvir etdi. Həyatının son dövrlərində nadir ictimai çıxışlarından birində, Avstriyalı filosof Hans Köçlerin dəvəti ilə, o, 19 dekabr 1983-cü ildə Avstriyanın Vyana şəhərində Beynəlxalq Tərəqqi Təşkilatının təşkil etdiyi Sabra və Şatila qətliamı sərgisinin açılışı zamanı öz əsərlərindən parçalar oxudu.[3]
1985-ci ilin yayında, ölümündən bir il əvvəl, Jan Qene BBC tərəfindən müsahibəyə dəvət edildi. O, müsahibədə həyatı ilə bağlı mübahisəli, lakin təəccüblü olmayan detalları paylaşdı, məsələn, Fransanı o qədər sevmədiyini və nasistlər Parisə daxil olanda almanlara azarkeşlik etdiyini dedi. O, BBC müsahibəsini polis dindirilməsi ilə müqayisə etdi. Jan Qenet ahıl yaşında boğaz xərçəng xəstəliyinə tutuldu və 15 aprel 1986-cı ildə Parisdəki "Jack's Hotel"də ölü tapıldı. Onun şəkli və kitabları orada qalır. Jan Qene yerə yıxılaraq başından zərbə alıb və nəticədə ölüb. O, Mərakeşin Laraş şəhərindəki Laraş Xristian Qəbiristanlığında dəfn olunub.[4].
Kitabları nəticəsində tanış olduğu Andre Jid, Jan Cocteau ve Jan-Pol Sartr'ın prezidentə verdikləri müraciət sayəsində sonuncu azadlığına qovuşdu. Bu əfvdən sonra yenidən yeraltı dünyasına dönməyib, özünü tamamilə ədəbiyyata vermişdi.[5]
- Çiçəklərin Məryəm Anası, Notre-Dame des fleurs, 1944
- Qızılgülün Möcüzəsi, Miracle de la rose, 1946
- Ölüm mərasimi, Pompes Funèbres, 1947
- Dənizçi, Querelle de Brest, 1947
- Oğrunun günlüyü, Journal du voleur, 1948
- Yüksək nəzarət: Haute surveillance, 1947.
- Xidmətçilər: Les bonnes, 1947.
- Balkon: Le balcon, 1956.
- Zəncilər: Les nègres, 1958.
- Pərdələr: Les paravents, 1961.
- ↑ Contemporary Literary Criticism, Volume 45 By Daniel G. Marowski, Roger Matuz. Gale: 1987 p. 11. ISBN 0-8103-4419-X.
- ↑ Brian Gordon Kennelly, Unfinished Business: Tracing Incompletion in Jean Genet's Posthumously Published Plays (Rodopi, 1997) p22
- ↑ "Jean Genet with Hans Köchler -- Hotel Imperial, Vienna, 6 December 1983". i-p-o.org.
- ↑ "Эрик Журдан, запрещенный писатель". en:Радио «Свобода». 23 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 oktyabr 2012.
- ↑ Kirili, Alain. "Edmund White" Arxivləşdirilib 19 noyabr 2011 at the Wayback Machine. en:BOMB Magazine. Spring 1994. Retrieved 25 July 2011.
- Jan Qenet — IMDb səhifəsi
- "Genet, Jean (1910–1986)" From glbtq: Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, & Queer Culture
- William Haver, "The Ontological Priority of Violence: On Several Really Smart Things About Violence in Jean Genet's Work" Arxivləşdirilib 20 fevral 2007 at the Wayback Machine
- "Jean Genet papers" at the Beinecke Library, Yale University