Kxao-mani

Kxao-mani pişiyi, Siam, Tay, Korat, Suphalak və digər taylandmənşəli təbii pişik növləri ilə müqayisə edilə bilən qədim bir cinsdir. Bu pişiklər "Pişiklərin kitabı"nda qeyd edilmiş və Taylandın yerli pişikləri arasında yer almışdır. Ayuttxaya padşahlığı dövründə (1351–1767) qədim Siam pişikləri haqqında bir çox kitab yazılsa da, Kxao-mani pişiyi haqqında xüsusi qeydlərə rast gəlinmir. Thonburi padşahlığı (1768–1782) zamanı isə onların tarixi qeydləri Vat Arun məbədində tapılmışdır. Rattanakosin padşahlığı (Banqkok) dövründə, xüsusilə kral Nanqklao (1824–1851) zamanı, bu pişiklər daha çox qeyd olunmağa başlamış və məbədlərdə təsvirləri ilə məşhurlaşmışdır.^[1]

Kxao-mani pişikləri əvvəlcə Siam kral ailəsi tərəfindən saxlanılır və yetişdirilirdi. Taylandda bu cinsin qorunub saxlanılması üçün xüsusi səylər göstərilmişdir. ABŞ-yə ilk Kxao-mani pişiyi 1999-cu ildə gətirilmişdir. Daha sonra, 2004-cü ildə Frédéric Lachaud-Goedert Fransada bu pişiklərin yetişdirilməsi üzrə proqram başlatmışdır.^[2]

Kxao-mani pişikləri 2009-cu ildə "TICA" (The International Cat Association) tərəfindən qeydiyyata alınmış və 2015-ci ildə çempionat statusu qazanmışdır. Daha sonra, 2018-ci ildə "CFA" (Cat Fanciers' Association) tərəfindən də rəsmi olaraq tanınmışdır.^[3]

Dünyanın ən nadir pişik növlərindən biri olan Kxao-mani pişiklərinin qiymətləri 11.000 ABŞ dollarına qədər çata bilər. Taylandda bu pişiklər monarxiya ilə əlaqələndirilir və uğur gətirdiyinə inanılır.^[4]

Kxao-mani pişiyi tamamilə ağ rəngdə, qısa və hamar tüklərə malikdir. Pəncə yastıqları və burun dərisi çəhrayı rəngdədir. Əzələli və atletik quruluşları ilə seçilən bu pişiklər təxminən 4,5 kiloqram çəkiyə və 35–45 santimetr uzunluğa sahibdir. Gözləri parlaq və canlı rənglərdə olur. Göz rəngləri arasında mavi (aqua daxil), qızılı (qəhvəyi, mis, sarı, qəhvəyi və yaşıl rənglər daxil) və yaşıl rənglər üstünlük təşkil edir. Tək gözlü (odd-eyed) Kxao-mani pişikləri isə ən nadir və xüsusi növlərdən hesab olunur.^[5][6]

Kxao-mani pişiyi ümumiyyətlə sağlam bir növ olaraq qəbul edilir və genetik sağlamlıq problemləri azdır. Bununla belə, tamamilə ağ rəngli pişiklərdə bəzən karlıq problemi müşahidə oluna bilər. Bu, tək tərəfli (bir qulaqda) və ya iki tərəfli (hər iki qulaqda) karlıq şəklində özünü göstərə bilər. Kxao-mani pişiklərinin orta ömrü 12 il təşkil edir.^[4]

Kxao-mani pişiyi oynaq, maraqlı və şən təbiəti ilə tanınır. Onların enerjili və yaramaz davranışları əyləncəli bir şəxsiyyətlə tarazlıq təşkil edir. Dostcanlı və sosial təbiətə malik bu pişiklər, hətta yad insanlarla belə asanlıqla ünsiyyət qurur və ailənin yeni üzvlərini sevincək qarşılamaq üçün qaçır. İnsan ailəsindən çoxlu diqqət və qayğı tələb edən bu cins, saatlarla tək qalmağa dözümsüzdür. Kxao-mani pişikləri uşaqlar və digər ev heyvanları ilə də yaxşı yola gedir və mehriban xasiyyəti ilə seçilir.^[5][6]