Leyla Yunus (21 dekabr 1955, Bakı) — hüquq müdafiəçisi, Sülh və Demokratiya İnstitutunun rəhbəri, Milli Şuranın üzvü.
| Leyla Yunus | |
|---|---|
.png) | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 21 dekabr 1955 (69 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | insan hüquqları fəalı, siyasətçi, tarixçi |
| Həyat yoldaşı | |
|
|
|
| Təltifləri |
 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Leyla Yunus 21 dekabr[1] 1956-cı ildə Bakıda doğulub.[2]
Bakı Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirib, antik ədəbiyyatı üzrə ixtisaslaşıb[2].
1980-ci illərin sonunda Azərbaycanda başlayan demokratik hərəkatının fəal iştirakçısı olub. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası və Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyasının yaradıcılarından biri sayılır.[2]
1992–1993-cü illərdə Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatlar gedərkən, Leyla Yunus Müdafiə Nazirliyində informasiya və təhlil mərkəzinə rəhbərlik edib.[2]
Azərbaycanın ilk hüquq müdafiəçilərindən olan Leyla Yunus 1994-cü ildən bütün fəaliyyətini əsasən bu sahəyə yönəldərək siyasi məhbus problemi ilə məşğuldur.[2] 2001-ci ildə Yunus Qadın Böhran Mərkəzi yaratdı və bu mərkəz 18000 qadına hüquqi yardım etmişdi.[3]
Evlidir, həyat yoldaşı Arif Yunus tarixçidir.[2]
Dinara Yunusova adında bir qızları var.
Leyla Yunus 2014-cü ildə Azərbaycan həbsxanalarında olan 134 müxalifətçinin siyahısını Strasburqdakı Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə təqdim etmişdi.[3] Elə həmin ildə aprelin 28-də Leyla və Arif Yunus hava limanında saxlanılıb və evlərində axtarış aparılmışdır.[4]
2014-cü il mayın 12-də Fransa və Azərbaycan prezidentlərinin Bakıda keçirdiyi mətbuat konfransında prezidentlərə həbsdə olan jurnalist Rauf Mirqədirov və hüquq müdafiəçisi Leyla Yunusun təqibləri ilə bağlı sual verilib və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev cavabında bildirib ki, Azərbaycanda insan haqlarının vəziyyəti müsbətdir və heç kəs siyasi baxışlarına görə təqib olunmur.[5][6] Öz növbəsində Fransua Olland qeyd edib ki, Fransa Leyla Yunus ilə bağlı məsələni həmişə daxili işlərə qarışmaq istədiyinə görə deyil, özü müəyyən dəyərlərin və prinsiplərin daşıyıcısı olduğuna görə qaldırır. Bundan sonra Fransa prezidenti Leyla Yunus və digər vətəndaş fəalları ilə görüşüb.[7] Olland vətəndaş cəmiyyətini yorulmadan müdafiə etdiyinə görə Leyla Yunusa Fəxri Legion ordeni təqdim edib.[8] Amnesty International Leyla və Arif Yunusları vicdan məhbusu kimi tanıyıb.[9]
2014-cü il iyulun 30-da Leyla Yunus və onun həyat yoldaşı Arif Yunus həbs edilib və onlar dövlətə xəyanətdə, Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarına casusluqda, dələduzluqda, vergidən yayınmada və sənədləri saxtalaşdırmaqda ittiham olunublar.[10] Human Rights Watch təşkilatı həbsin Azərbaycanda müxalifətə, hüquq müdafiəçilərinə və jurnalistlərə qarşı təqib dalğasının kulminasiya nöqtəsi olduğunu bildirib.[3] Həbs avropalı siyasətçilərin və hüquq müdafiəçilərinin kəskin tənqidinə səbəb oldu.
İttiham tərəfinin fikrincə, Leyla Yunus Sülh və Demokratiya İnstitutunun təsisçisi olmaqla, xarici qrantlar alıb və guya o, casusluq fəaliyyəti üçün cəlb etməyə çalışdığı şəxslərin maddi vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarının xeyrinə çalışıb.[11]
Leyla Yunusun vəkillərinin dediyinə görə, o, həbsxanada istintaq təcridxanasının əməkdaşları tərəfindən döyülüb, bundan sonra vəkillərə bir neçə gün Yunusla görüşə icazə verilməyib.[12]
6 oktyabr 2014-cü ildə Norveç Helsinki Komitəsi Leyla Yunusu xüsusi qeyd etməklə bütün azərbaycanlı siyasi məhbuslara Andrey Saxarov mükafatını verdi.[13]
2015-ci il avqustun 13-də Azərbaycan məhkəməsi Leyla və Arif Yunusları dələduzluq, vergidən yayınma, qanunsuz sahibkarlıq və sənədləri saxtalaşdırmada ittiham edərək 8 il yarım və 7 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib.[14] İnsan haqları qrupları və Qərb hökumətləri məhkəməni siyasi motivli olaraq tənqid edib və ittihamları birbaşa onların vətəndaş azadlıqlarının müdafiəsi ilə əlaqələndiriblər. AŞPA prezidenti Enn Brasseur hökmdən şoka düşdüyünü və qəzəbləndiyini bildirib və Yunus işini Azərbaycanda ciddi və sistemli insan hüquqları problemlərinin daha bir sübutu kimi qiymətləndirib. Human Rights Watch-un Rusiya bölməsinin rəhbəri Tatyana Lokşina məhkəmə prosesini insan haqları fəaliyyətinə görə cəza kimi qiymətləndirib.[15]
Avropa Şurasının baş katibi Turbyorn Yaqland bildirib ki, Azərbaycanın məhkəmə sistemindəki sistem çatışmazlıqları və hüquq müdafiəçiləri və jurnalistlərin təqibinin artdığını nəzərə alaraq, hökmə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi baxa bilər. Avropa Şurasının İnsan Hüquqları üzrə Komissarı Nils Muiznieks də hökmü pisləyib.[16]
Avropa İttifaqının xarici işlər naziri Federika Moqerini bildirib ki, Avropa İttifaqı Azərbaycan hakimiyyətini Leyla Yunus və Arif Yunusları azad etməyə və onlara qarşı işlərə şəffaf və ədalətli prosesdə baxmağa çağırıb.[17]
ABŞ Dövlət Departamenti bəyanatında Bakını onları dərhal azad etməyə çağırıb.[18]
Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Hikmət Hacıyev məhkəmə prosesini ədalətli və açıq adlandırıb. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi hökmün tənqidini əsassız, qərəzli və absurd, ikili standartlar siyasəti kimi qiymətləndirib.[19]
2015-ci il dekabrın 9-da Bakı Məhkəməsi şikayətə baxaraq Leyla Yunusun cəzasını şərti olaraq dəyişdirib və o, məhkəmə zalında azadlığa buraxılıb. İclasda Yunusun vəkilləri məhkəmədən müvəkkillərinə tam bəraət verilməsini istəyiblər, lakin şikayətə baxdıqdan sonra məhkəmə Leyla Yunusun tam bəraət alması üçün heç bir əsasın olmadığı qənaətinə gəlib.[20]
19 aprel 2016-cı ildə hüquq müdafiəçiləri Leyla və Arif Yunus Azərbaycanı tərk edərək Hollandiyaya mühacirət etdilər.[21] Lakin Leyla Yunus və onun həyat yoldaşı Arif Yunusla bağlı cinayət işi bağlanmayıb. 2017-ci il mayın 17-də Bakı Apellyasiya Məhkəməsi Mirpaşa Hüseynovun sədrliyi ilə Yunus ər-arvadının məhkəmə zalına məcburi gətirilməsi barədə qərar qəbul edib.[22]
2022-ci ilin oktyabrında Bakı Apellyasiya Məhkəməsi hüquq müdafiəçiləri Leyla və Arif Yunusların işi üzrə icraatın dayandırılması barədə qərar qəbul edib. Lakin bu qərar onları cinayət təqibindən azad etmir. Bundan başqa, onların qızının mənzilinə qoyulan həbs də götürülməyib.[23]
İnsan hüquqları və demokratik azadlıqlar sahəsində fəaliyyətinə görə bir sıra beynəlxalq mükafatlara layiq görülüb:
- ↑ "ЮНУСОВА Лейла". 1 dekabr 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2014.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 "Leyla Yunus kimdir?". Azadlıq Radiosu (az.). azadliq.org. 29.04.2013. 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-08-03.
- ↑ 1 2 3 "Власти Азербайджана не намерены освобождать Лейлу Юнус – DW – 24.10.2014". dw.com (rus). İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Светлана Ганнушкина о преследовании гражданских активистов в Азербайджане | Права человека в России". web.archive.org. 30 iyun 2015. 30 iyun 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Bakıda Azərbaycan və Fransa prezidentlərinin görüşü". web.archive.org. 23 sentyabr 2015. Archived from the original on 23 sentyabr 2015. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Состоялась пресс-конференция президентов Азербайджана и Франции » Официальный сайт президента Азербайджанской Республики". president.az (rus). İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Франсуа Олланд на Южном Кавказе: цель - не досадить кому-то, а быть полезным партнером". RFI (rus). 12 may 2014. 12 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Frans və Azərbaycan prezidentlərinin görüşü". web.archive.org. 23 sentyabr 2015. Archived from the original on 23 sentyabr 2015. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Суд Баку приговорил правозащитницу Лейлу Юнус к 8,5 годам заключения". RFI (rus). 13 avqust 2015. 3 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Лаура Багдасарян выступила в поддержку Лейлы Юнус". 1news.az (rus). 20 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "В Азербайджане офицер СИЗО избил правозащитницу Юнус, заявили ее адвокаты". Кавказский Узел. 26 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "CРОЧНО: В СИЗО избита Лейла Юнус (ОБНОВЛЕНО)". Minval.az (rus). 0001-11-30. 2025-05-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ "Andrei Sakharov freedom award to political prisoners in Azerbaijan - Den norske Helsingforskomité". web.archive.org. 5 mart 2016. 5 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Правозащитницу Лейлу Юнус приговорили в Баку к 8,5 годам". BBC News Русская служба (rus). 13 avqust 2015. 3 may 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Власти Азербайджана заключили в тюрьму правозащитников - супругов Арифа и Лейлу Юнус". www.inopressa.ru. 21 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "В Азербайджане правозащитницу, выступавшую за диалог с Арменией, приговорили к восьми с половиной годам лишения свободы". NEWSru.com (rus). 13 avqust 2015. 21 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "ЕС требует немедленно освободить семью азербайджанских правозащитников". www.rosbalt.ru (rus). İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "США обеспокоены приговором Лейле и Арифу Юнус". Радио Азаттык (rus). İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Безосновательные нападки из-за приговора по делу четы Юнус не смогут повлиять на политику независимого Азербайджана – МИД АР". 1news.az (rus). 4 dekabr 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Лейла Юнус освобождена в зале суда – ДОПОЛНЕНО". 1news.az (rus). 26 yanvar 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Правозащитники Лейла и Ариф Юнус покинули Азербайджан". BBC News Русская служба (rus). 19 aprel 2016. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "APA - Суд принял решение о принудительном приводе на заседание Лейлы и Арифа Юнус". web.archive.org. 17 may 2017. Archived from the original on 17 may 2017. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Суд окончательно не прекратил уголовное преследование супругов Юнус". turan.az (rus). 26 fevral 2025. 21 fevral 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Leyla Yunusa Fransanın Fəxri Legion Kavaleri ordeni təqdim edilib". Voice of America (az.). 23 may 2013. 17 iyul 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.
- ↑ "Andrei Sakharov freedom award to political prisoners in Azerbaijan - Den norske Helsingforskomité". web.archive.org. 5 mart 2016. 5 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 fevral 2025.