Puffinus nativitatis

*Puffinus nativitatis*
Puffinus nativitatis
Elmi təsnifat
	XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Puffinus nativitatis
Beynəlxalq elmi adı
	Puffinus nativitatis Thomas Hale Streets, 1877[…];
ITIS	174565
NCBI	48682
FW	371101

Puffinus nativitatis — Fırtınaquşular fəsiləsinə aid quş növü.

Ümumi məlumat

Puffinus nativitatis Tropik Mərkəzi Sakit okeanında yaşayan, orta ölçülü fırtınaquşu növüdür. Uzaq yuva qurma adətləri və dənizdə genişmiqyaslı tədqiq edilməməsi səbəbindən bu növ haqqında məlumatlar məhduddur. Bu növ, kiçik "Puffinus" növlərinin çox qədim bir xəttinin nümayəndəsidir. Onun yeganə yaxın qohumu Qalapaqos P. subalarisidir.^[3]

Bu növ 1877-ci ildə amerikalı təbiətşünas Tomas Heyl Strits tərəfindən təsvir edilmiş və hazırkı binominal adını almışdır. Mitoxondrial DNT istifadə edilən genetik təhlillər göstərir ki, onun ən yaxın qohumu Qalapaqos P. subalarisidir.^[4]

Təsviri

Puffinus nativitatis incə bədənli bir quş olub, təxminən 36 sm uzunluğunda, 75 sm qanad aralığına və təxminən 350 qram çəkiyə malikdir. Bütün bədəni tünd lələklərlə örtülüdür, ümumiyyətlə qara-boz rəngdə olub paslı-qəhvəyi çalarlıdır, alt hissələri bir qədər açıq rəngdədir, çənəsi altında kiçik ağ ləkələr və qanad örtüklərinin kənarlarında açıq rəngli zolaqlar var. Ayaqları boz-qəhvəyi, dimdiyi və gözləri tünd rəngdədir. Hər iki cins eyni görünüşə malikdir, cavan fərdlər də uçmaq üçün hazır olduqdan sonra eyni görünüşə malik olurlar. Yuva balaları tünd boz tüklərlə örtülüdür.^[5]

Bu növ Puffinus griseus və P. tenuirostris ilə çox oxşar olsa da, alt qanadları tünd qəhvəyi rəngdədir və daha kiçik ölçüdədir. Puffinus nativitatisin qısa quyruğu yayılmadıqda küt görünür, lakin uçuş zamanı adətən uca doğru daralır və ayaqları quyruq ucundan kənara çıxır. Tez-tez "Procellariidae" fəsiləsinə aid quşlar kimi sakit və tənbəl uçuş tərzi ilə uçur, bu səbəbdən də petrel ilə qarışdırıla bilər. Xüsusilə, nadir hallarda rast gəlinən Fici Pseudobulweria macgillivrayi ilə oxşarlıq göstərə bilər. Hər iki növ oxşar morfologiya və rənglənməyə malik olsa da, Puffinus nativitatisin yumru başı və incə uzun dimdiyi onu Pseudobulweria macgillivrayidən fərqləndirir.^[6]

Yayılması və ekologiyası

Puffinus nativitatis Mərkəzi Sakit okeanın uzaq adalarında yuva qurur. Onlar Şimal-Qərbi Havay adaları, Tuamotu, Marşal adaları, Kiritimati (növ adını bu adadan alır) və Sala-y-Qomezdə məskən salıb. Bu növ bir sıra adalarda, o cümlədən Ueyk adasında yerli miqyasda nəsli kəsilmişdir. Çoxalma mövsümündən kənarda Sakit okean boyunca yayılır, şərqdə Meksika və Qvatemala sahillərində, qərbdə Bonin adalarında qeydə alınmışdır. Cənubda isə nadir hallarda rast gəlinir, Fici sahillərində yalnız iki dəfə qeydə alınmışdır (bir dəfə mayın əvvəlində və ya ortalarında).^[7]

Puffinus nativitatis kimi o da dənizdə qidalanır, əsasən kalmarlar və balıqlarla (xüsusilə uçan balıqlar və sülün balıqları) qidalanır. Bu növ yüksək dərəcədə pelajikdir və tun balığı kimi yırtıcı balıqların ovunu səthə sürüb çıxarmasına asılıdır.

Puffinus nativitatis yaxşı örtüyə malik qumlu adalarda yuva qurur. Səthdə, sıx örtük altında (məsələn, "naupaka" bitkisi, Scaevola) və ya qaya çıxıntılarının altında yuva qurur. Bir ağ yumurta qoyur, yumurtlama vaxtı adadan adaya dəyişir, bəzi adalarda il boyu çoxalır. Yumurta təxminən 50 gün ərzində inkubasiya olunur. Balaların yuvadan uçma müddəti mövsümdən asılı olaraq 60–100 gün arasında dəyişir.

Qorunma statusu

Puffinus nativitatis üzərində xüsusi tədqiqatlar az olsa da, petrellər və fırtınaquşuları ümumilikdə balıqçılıq, plastik tullantıların udulması və yaşayış mühitinin pozulması təhlükəsi ilə üzləşir. Məsələn, Laysan adasında təqdim edilən dovşanlar kolları məhv edərək yetkin fərdləri, balaları və yumurtaları həddindən artıq istiyə məruz qoymuş, təqdim edilən qara siçovullar isə yumurta və balaları ovlamışdır. 1985-ci ildə Sala-y-Qomez təbiət qoruğunda populyasiya 5,000 fərd olaraq qiymətləndirilmişdir. Geniş yayılma sahəsi və nisbətən böyük populyasiya ilə Puffinus nativitatisi Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə Birliyi (IUCN) "az təhlükə altında" (Least Concern) kimi qiymətləndirib.^[8]

İstinadlar

↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
↑ IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
↑ Gregg, Jason. "Decolonizing Seabirds". Hakai Magazine (ingilis). 12 may 2021. 12 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 may 2021.
↑ Streets, Thomas Hale. "Contributions to the natural history of the Hawaiian and Fanning Islands and Lower California made in connexion with the United States North Pacific Surveying Expedition, 1873-1875". Bulletin of the United States National Museum. 1 (7). 1877: 29.
↑ Seto, N.W.H. (2001): Christmas Shearwater (Puffinus nativitatis). In: Poole, A. & Gill, F. (eds.): The Birds of North America 561. Academy of Natural Sciences, Philadelphia, PA & American Ornithologists' Union, Washington, D.C. DOI:10.2173/bna.561 (requires subscription)
↑ Meyer, Ernst; Cottrell, G William, redaktorlar Puffinus nativitatis // Checklist of birds of the world. Volume 1 (2nd). Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology. 1979. 94–95.
↑ Austin, Jeremy J; Bretagnolle, Vincent; Pasquet, Eric. "A global molecular phylogeny of the small puffinus shearwaters and implications for systematics of the little-audubon's shearwater complex". The Auk. 121 (3). 2004: 847–864. doi:10.1642/0004-8038(2004)121[0847:AGMPOT]2.0.CO;2.
↑ BirdLife International. "Puffinus nativitatis". IUCN Red List of Threatened Species. 2018. 2018: e.T22698222A132636216. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22698222A132636216.en. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2021.

Ədəbiyyat

Austin, Jeremy J. (1996): Molecular Phylogenetics of Puffinus Shearwaters: Preliminary Evidence from Mitochondrial Cytochrome b Gene Sequences. Mol. Phylogenet. Evol. 6(1): 77–88. DOI:10.1006/mpev.1996.0060 (HTML abstract)
Seto, N.W.H. (2001): Christmas Shearwater (Puffinus nativitatis). In: Poole, A. & Gill, F. (eds.): The Birds of North America 561. en:Academy of Natural Sciences, Philadelphia, PA & en:American Ornithologists' Union, Washington, D.C. DOI:10.2173/bna.561 (requires subscription)
Shirihai, Hadoram; Pym, Tony; Kretzschmar, Jörg; Moce, Kolinio; Taukei, Amania & Watling, Dick (2009): First observations of Fiji Petrel Pseudobulweria macgillivrayi at sea: off Gau Island, Fiji, in May 2009. Bull. B.O.C. 129(3): 129–148. PDF fulltext

Vikianbarda Puffinus nativitatis ilə əlaqəli mediafayllar var.

[_135a1542004ee7db-1] Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.

[_945d40a3d19c53f5-2] IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3

[3] Gregg, Jason. "Decolonizing Seabirds". Hakai Magazine (ingilis). 12 may 2021. 12 may 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 may 2021.

[4] Streets, Thomas Hale. "Contributions to the natural history of the Hawaiian and Fanning Islands and Lower California made in connexion with the United States North Pacific Surveying Expedition, 1873-1875". Bulletin of the United States National Museum. 1 (7). 1877: 29.

[seto2001-5] Seto, N.W.H. (2001): Christmas Shearwater (Puffinus nativitatis). In: Poole, A. & Gill, F. (eds.): The Birds of North America 561. Academy of Natural Sciences, Philadelphia, PA & American Ornithologists' Union, Washington, D.C. DOI:10.2173/bna.561 (requires subscription)

[6] Meyer, Ernst; Cottrell, G William, redaktorlar Puffinus nativitatis // Checklist of birds of the world. Volume 1 (2nd). Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology. 1979. 94–95.

[austin2004-7] Austin, Jeremy J; Bretagnolle, Vincent; Pasquet, Eric. "A global molecular phylogeny of the small puffinus shearwaters and implications for systematics of the little-audubon's shearwater complex". The Auk. 121 (3). 2004: 847–864. doi:10.1642/0004-8038(2004)121[0847:AGMPOT]2.0.CO;2.

[iucn_status_12_November_2021-8] BirdLife International. "Puffinus nativitatis". IUCN Red List of Threatened Species. 2018. 2018: e.T22698222A132636216. doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22698222A132636216.en. İstifadə tarixi: 12 noyabr 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]