Qliz 581

Qliz 581
Qliz 581
	Ulduz
Müşahidə məlumatları; (Dövr J2000.0)
Birbaşa çıxma	15s 19d 26,83s
Meyl	−7° 43′ 20,19″
Məsafə	6,3004 ± 0,0011 parsek
Görünən ulduz ölçüsü (V)	10,56 ± 0,02
Bürc	Tərəzi bürcü
Astrometriya
Radial sürəti (Rv)	−9,421 ± 0,001 km/san
	Fərdi hərəkət
• Birbaşa çıxma	−1.221,278 ± 0,037 mas/il
• Meyl	−97,229 ± 0,027 mas/il
Parallaks (π)	158,7183 ± 0,0301 mas
Mütləq ulduz ölçüsü (V)	11,56
Spektral xüsusiyyətləri
Ulduz təsnifatı	M3.0
	Rəng indeksi
• B−V	1,2
• U−B	1,643
Dəyişən	fırlanan dəyişən[d]
Fiziki xüsusiyyətləri
Kütləsi	0,31 ± 0,02 M☉
Radiusu	0,3 ± 0,01 R☉
Temperaturu	3.325 K
İşıqlandırma gücü	0,013 L☉
Metallığı	−0,15
Fırlanma	7 km/san
Orbit elementləri
Digər təyinatlar
	GSC 05594-00593, 2MASS J15192689-0743200, HIP 74995, GJ 581, DENIS J151926.8-074319, GCRV 8863, HIC 74995, JP11 273, LFT 1195, LHS 394, LPM 564, LTT 6112, NLTT 39886, NSV 7023, PLX 3458, PLX 3458.00, UBV 13194, UCAC3 165-136246, UCAC4 412-059591, HO Lib, Zkh 217, UCAC2 29110263, Gaia DR2 6322070093095493504, PM J15194-0743E, Ci 20 923, Gaia DR1 6322069882641960448, WEB 12795, Karmn J15194-077, TIC 36853511, Gaia DR3 6322070093095493504, TYC 5594-1093-1, UBV M 5243
Verilənlər bazasında məlumat
SIMBAD	BD-07 4003
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Qliz 581 (ing. Gliese 581) — Tərəzi bürcü istiqamətində yerləşən və Yerdən təxminən 20.3 işıq ili uzaqlıqda olan bir qırmızı cırtdan ulduz. Bu ulduz Qlize kataloqunda 581-ci sırada yerləşdiyindən bu adı almışdır. Qliz 581 spektral sinif M3V tipinə aiddir və aşağı parlaqlığa malikdir. Bu ulduz astronomlar arasında əsasən planet sisteminə sahib olması ilə tanınır.^[10] Qliz 581 Günəşdən çox daha soyuq və kiçik bir ulduzdur. Onun kütləsi Günəşin təxminən 0.31-i, radiusu isə 0.29-u qədərdir. Səth temperaturu təxminən 3200–3400 K arasındadır. Parlaqlığı Günəşin təxminən 1.3%-i qədərdir. Bu səbəbdən yalnız teleskop vasitəsilə müşahidə edilə bilər.^[11]

Qliz 581 sistemi müxtəlif teleskoplar və spektrometrik müşahidələr vasitəsilə öyrənilmişdir. Lakin bəzi hallarda planetlərin mövcudluğu ilə bağlı siqnalların ulduzun maqnit aktivliyi ilə qarışıq düşdüyü göstərilmişdir. Bu da bəzi ekzoplanetlərin şübhə altına alınmasına səbəb olmuşdur.^[12]

Planet sistemi

Qliz 581 sistemində 2005-ci ildən başlayaraq bir neçə ekzoplanet aşkar edilmişdir.^[13]^[14] Onlardan bəziləri aşağıdakı kimidir:^[15]^[16]

Qliz 581b — sistemdə ilk aşkar edilən planetdir, Yerdən daha böyük kütləyə malikdir və ulduza çox yaxındır.
Qliz 581c — 2007-ci ildə aşkarlanmış, həyat üçün yararlı zona daxilində olduğu təxmin edilən planetdir.
Qliz 581d — eyni zamanda həyat üçün yararlı zona daxilində ola biləcəyi düşünülən başqa bir planetdir.
Qliz 581e — indiyədək bu sistemdə aşkar edilmiş ən az kütləyə malik planetdir.

Sonradan aparılan müşahidələr nəticəsində bəzi planetlərin varlığı ilə bağlı mübahisələr olmuşdur. Xüsusilə 2010-cu ildə elan edilən Qliz 581g planetinin varlığı sonrakı analizlərdə təsdiqlənməmişdir.

Qliz 581 ulduzu və onun planetləri astrobiologiya və ekzoplanet tədqiqatları sahəsində böyük maraq doğurmuşdur. Xüsusilə Gliese 581c və Gliese 581d planetləri, səthində suyun maye halında mövcud ola biləcəyi ehtimalına görə, həyat üçün potensial namizəd planetlər hesab edilmişdir.

Həmçinin bax

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ Collaboration G. Gaia Early Data Release 3 (ing.). // (untranslated) / Data Processing and Analysis Consortium, European Space Agency VizieR, 2020. Vol. 1350. P. I/350.
↑ Zacharias N., Finch C. T., Girard T. M., Bartlett J. L., Monet D. G., Zacharias M. I. VizieR Online Data Catalog: UCAC4 Catalogue (Zacharias+, 2012) (ing.). // (untranslated) VizieR, 2012. Vol. 1322.
↑ Soubiran C., Jasniewicz G., Chemin L., Zurbach C., Brouillet N., Panuzzo P., Sartoretti P., Katz D., Le Campion, J. -F., Marchal O. et al. Gaia Data Release 2. The catalogue of radial velocity standard stars (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2018. Vol. 616. 8 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/201832795 arXiv:1804.09370
↑ Maldonado J., Micela G., Baratella M., D'Orazi V., Affer L., Biazzo K., Lanza A. F., Maggio A., González Hernández, J. I., Perger M. et al. HADES RV programme with HARPS-N at TNG. XII. The abundance signature of M dwarf stars with planets (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2020. Vol. 644. P. 23. 23 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/202039478 arXiv:2010.14867
↑ Mascareño A. S., Rebolo R., Hernández J. I. G., Esposito M. Rotation periods of late-type dwarf stars from time series high-resolution spectroscopy of chromospheric indicators (ing.). // Mon. Not. R. Astron. Soc. / D. Flower OUP, 2015. Vol. 452, Iss. 3. P. 2745–2756. 12 p. ISSN 0035-8711; 1365-2966 doi:10.1093/MNRAS/STV1441 arXiv:1506.08039
↑ ¹ ² Braun K. v., Boyajian T. S., Kane S. R., Belle G. T. v., López-Morales M., Ciardi D. R., McAlister H. A., Henry T. J., Riedel A. R., Subasavage J. P. et al. Astrophysical parameters and habitable zone of the exoplanet hosting star GJ 581 (ing.). // The astrophysical journal. Letters United Kingdom: IOP Publishing, 2011. Vol. 729, Iss. 2. P. 26. ISSN 2041-8205; 2041-8213 doi:10.1088/2041-8205/729/2/L26 arXiv:1102.0237
↑ ¹ ² Passegger V. M., Bello-García A., Ordieres-Meré J., Antoniadis-Karnavas A., Marfil E., Duque-Arribas C., Amado P. J., Delgado-Mena E., Montes D., Rojas-Ayala B. et al. Metallicities in M dwarfs: Investigating different determination techniques (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2022. Vol. 658. 33 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/202141920 arXiv:2111.14950
↑ Mann A. W., Feiden G. A., Gaidos E., Boyajian T. S., Braun K. v. How to constrain your M dwarf: measuring effective temperature, bolometric luminosity, mass, and radius (ing.). // Astrophys. J. / E. Vishniac IOP Publishing, 2015. Vol. 804, Iss. 1. P. 64. ISSN 0004-637X; 1538-4357 doi:10.1088/0004-637X/804/1/64 arXiv:1501.01635
↑ SIMBAD Astronomical Database.
↑ "Gliese 581 and the Stellar Activity Problem". 3 iyul 2014. 29 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2018.
↑ Schönfeld, Eduard; və b. "BD -7 4003". Southern Durchmusterung. 1886. 23 dekabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 oktyabr 2015.
↑ Udry, Stéphane; Bonfils, Xavier; Delfosse, Xavier; Forveille, Thierry; Mayor, Michel; Perrier, Christian; Bouchy, François; Lovis, Christophe; Pepe, Francesco; Queloz, Didier; Bertaux, Jean-Loup. "The HARPS search for southern extra-solar planets XI. Super-Earths (5 and 8 [[:Şablon:Earth mass]]) in a 3-planet system" (PDF). Astronomy & Astrophysics. 469 (3). 2007: L43–L47. arXiv:0704.3841. Bibcode:2007A&A...469L..43U. doi:10.1051/0004-6361:20077612. 8 oktyabr 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
↑ Selsis, Franck; Kasting, James F.; Levrard, Benjamin; Paillet, Jimmy; Ribas, Ignasi; Delfosse, Xavier. "Habitable planets around the star Gl 581?". Astronomy and Astrophysics. 476 (3). 2007: 1373–1387. arXiv:0710.5294. Bibcode:2007A&A...476.1373S. doi:10.1051/0004-6361:20078091. 4 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2018.
↑ Dragomir, D.; və b. "A Search for Transits of GJ 581e and Characterization of the Host Star Variability Using MOST Space Telescope Photometry". The Astrophysical Journal. 759 (1). 2012: 2f. arXiv:1211.0577. Bibcode:2012ApJ...759....2D. doi:10.1088/0004-637X/759/1/2.
↑ "New 'super-Earth' found in space". BBC News. 25 aprel 2007. 10 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2008.
↑ Rincon, P.; Amos, J. "Lightest exoplanet is discovered". BBC News. 21 aprel 2009. 24 aprel 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2009.

Vikianbarda Qliz 581 ilə əlaqəli mediafayllar var.

Major Discovery: New Planet Could Harbor Water and Life Arxivləşdirilib 24 dekabr 2010 at the Wayback Machine Space.com
Gliese 581 / HO Librae Arxivləşdirilib 10 oktyabr 2008 at the Wayback Machine Solstation.com
Extrasolar Planets Encyclopaedia: Gl 581
AstronomyCast: Gliese 581 Arxivləşdirilib 16 oktyabr 2010 at the Wayback Machine
SETI Range Calculator
All Wet? Astronomers Claim Discovery of Earth-like Planet Arxivləşdirilib 13 oktyabr 2007 at the Wayback Machine, Scientific American
Position of Gliese 581 marked on local space (Top right corner)
Photo of Constellation Libra with Gliese 581 Arxivləşdirilib 6 fevral 2009 at the Wayback Machine
Artist conceptions of planets of Gliese 581 Arxivləşdirilib 28 sentyabr 2011 at the Wayback Machine
Speculation about geology/geochemistry of Gliese 581c The Geochemical Society Arxivləşdirilib 11 aprel 2009 at the Wayback Machine
Computer models suggest planetary and extrasolar planet atmospheres – A gas, gas, gas Arxivləşdirilib 5 iyul 2008 at the Wayback Machine Washington University in St. Louis
Extrasolar Planet Interactions Arxivləşdirilib 5 may 2016 at the Wayback Machine by Rory Barnes & Richard Greenberg, Lunar and Planetary Lab, University of Arizona
Earth-like planet found that may support life Ctv.ca
Gliese 581 – The "Red Dwarf" and implications for its "earthlike" planet Gliese 581c Arxivləşdirilib 5 dekabr 2010 at the Wayback Machine
Earth's Twin Discovered? Arxivləşdirilib 1 dekabr 2011 at the Wayback Machine

[_7497aa214af31873-1] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ Collaboration G. Gaia Early Data Release 3 (ing.). // (untranslated) / Data Processing and Analysis Consortium, European Space Agency VizieR, 2020. Vol. 1350. P. I/350.

[_2a7f3a9fceccb559-2] Zacharias N., Finch C. T., Girard T. M., Bartlett J. L., Monet D. G., Zacharias M. I. VizieR Online Data Catalog: UCAC4 Catalogue (Zacharias+, 2012) (ing.). // (untranslated) VizieR, 2012. Vol. 1322.

[_63c840f3f9b95ff5-3] Soubiran C., Jasniewicz G., Chemin L., Zurbach C., Brouillet N., Panuzzo P., Sartoretti P., Katz D., Le Campion, J. -F., Marchal O. et al. Gaia Data Release 2. The catalogue of radial velocity standard stars (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2018. Vol. 616. 8 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/201832795 arXiv:1804.09370

[_645df5c4b067c7d9-4] Maldonado J., Micela G., Baratella M., D'Orazi V., Affer L., Biazzo K., Lanza A. F., Maggio A., González Hernández, J. I., Perger M. et al. HADES RV programme with HARPS-N at TNG. XII. The abundance signature of M dwarf stars with planets (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2020. Vol. 644. P. 23. 23 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/202039478 arXiv:2010.14867

[_2d0b1f9be41f5a6c-5] Mascareño A. S., Rebolo R., Hernández J. I. G., Esposito M. Rotation periods of late-type dwarf stars from time series high-resolution spectroscopy of chromospheric indicators (ing.). // Mon. Not. R. Astron. Soc. / D. Flower OUP, 2015. Vol. 452, Iss. 3. P. 2745–2756. 12 p. ISSN 0035-8711; 1365-2966 doi:10.1093/MNRAS/STV1441 arXiv:1506.08039

[_6bc61b0c2819d7cc-6] ¹ ² Braun K. v., Boyajian T. S., Kane S. R., Belle G. T. v., López-Morales M., Ciardi D. R., McAlister H. A., Henry T. J., Riedel A. R., Subasavage J. P. et al. Astrophysical parameters and habitable zone of the exoplanet hosting star GJ 581 (ing.). // The astrophysical journal. Letters United Kingdom: IOP Publishing, 2011. Vol. 729, Iss. 2. P. 26. ISSN 2041-8205; 2041-8213 doi:10.1088/2041-8205/729/2/L26 arXiv:1102.0237

[_c18e09597aeb51cd-7] ¹ ² Passegger V. M., Bello-García A., Ordieres-Meré J., Antoniadis-Karnavas A., Marfil E., Duque-Arribas C., Amado P. J., Delgado-Mena E., Montes D., Rojas-Ayala B. et al. Metallicities in M dwarfs: Investigating different determination techniques (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2022. Vol. 658. 33 p. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/202141920 arXiv:2111.14950

[_0185391ee1552061-8] Mann A. W., Feiden G. A., Gaidos E., Boyajian T. S., Braun K. v. How to constrain your M dwarf: measuring effective temperature, bolometric luminosity, mass, and radius (ing.). // Astrophys. J. / E. Vishniac IOP Publishing, 2015. Vol. 804, Iss. 1. P. 64. ISSN 0004-637X; 1538-4357 doi:10.1088/0004-637X/804/1/64 arXiv:1501.01635

[_d113d7f6b9990552-9] SIMBAD Astronomical Database.

[auto-10] "Gliese 581 and the Stellar Activity Problem". 3 iyul 2014. 29 aprel 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 dekabr 2018.

[11] Schönfeld, Eduard; və b. "BD -7 4003". Southern Durchmusterung. 1886. 23 dekabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 oktyabr 2015.

[Sel3-12] Udry, Stéphane; Bonfils, Xavier; Delfosse, Xavier; Forveille, Thierry; Mayor, Michel; Perrier, Christian; Bouchy, François; Lovis, Christophe; Pepe, Francesco; Queloz, Didier; Bertaux, Jean-Loup. "The HARPS search for southern extra-solar planets XI. Super-Earths (5 and 8 [[:Şablon:Earth mass]]) in a 3-planet system" (PDF). Astronomy & Astrophysics. 469 (3). 2007: L43–L47. arXiv:0704.3841. Bibcode:2007A&A...469L..43U. doi:10.1051/0004-6361:20077612. 8 oktyabr 2010 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.

[13] Selsis, Franck; Kasting, James F.; Levrard, Benjamin; Paillet, Jimmy; Ribas, Ignasi; Delfosse, Xavier. "Habitable planets around the star Gl 581?". Astronomy and Astrophysics. 476 (3). 2007: 1373–1387. arXiv:0710.5294. Bibcode:2007A&A...476.1373S. doi:10.1051/0004-6361:20078091. 4 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 noyabr 2018.

[14] Dragomir, D.; və b. "A Search for Transits of GJ 581e and Characterization of the Host Star Variability Using MOST Space Telescope Photometry". The Astrophysical Journal. 759 (1). 2012: 2f. arXiv:1211.0577. Bibcode:2012ApJ...759....2D. doi:10.1088/0004-637X/759/1/2.

[15] "New 'super-Earth' found in space". BBC News. 25 aprel 2007. 10 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2008.

[bbc-16] Rincon, P.; Amos, J. "Lightest exoplanet is discovered". BBC News. 21 aprel 2009. 24 aprel 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 aprel 2009.

[10]

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]