Rankizm

Rankizm (ing. Rankism) — bir fərdin və ya qrupun öz mövqeyindən,^[1] statusundan və ya rütbəsindən istifadə edərək digər insanlara qarşı üstünlük nümayiş etdirməsi və ya onları kiçiltməsi. Bu fenomen cəmiyyətdə, iş yerlərində, təhsil müəssisələrində və digər sosial mühitlərdə rast gəlinə bilər.^[2] Rankizm, adətən, güc asimmetriyasından qaynaqlanır^[3] və daha yüksək mövqedə olanların aşağı mövqedə olanlara qarşı hörmətsiz və ya istismarçı davranışları ilə özünü göstərir.

Rankizmlə mübarizə yolları

Rankizmin qarşısını almaq üçün fərdlər^[4] və təşkilatlar bərabərlik və hörmət mədəniyyətini təşviq etməlidirlər. Bu, açıq ünsiyyət, etik davranış qaydalarının müəyyən edilməsi və güc mövqeyində olanların məsuliyyətli davranışı ilə mümkündür.^[5] Təhsil və maarifləndirmə də rankizmə qarşı mühüm addımlardır. İnsanların hüquqlarını qorumaq və onların dəyərini tanımaq, cəmiyyətin daha sağlam və ədalətli olmasına şərait yarada bilər.^[6]

Nəticələri

Rankizm cəmiyyətin fərqli təbəqələrində ciddi neqativ təsirlərə səbəb ola bilər.^[7] Bu, insanın özünəinamını azalda, psixoloji travmalara gətirib çıxara və kollektivdə zəhərli mühit yarada bilər. İş yerlərində rankizm əməkdaşların motivasiyasını aşağı sala, məhsuldarlığı azalda və yaradıcılığı məhdudlaşdıra bilər.^[8] Eyni zamanda, bu fenomen sosial ədalətsizliklərə yol açaraq, cəmiyyətin ümumi inkişafını yavaşlada bilər.^[9]

İstinadlar

↑ Fuller, Robert. "Democracy's Next Step: Building a Dignitarian Society". 22 iyul 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2008.
↑ Fuller, Robert. "Rankism: A Social Disorder". 5 aprel 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 sentyabr 2008.
↑ Fuller, Robert. "Campus Activities (sidebar)". Oberlin Alumni Magazine. Fall 1997.
↑ Fuller, Robert. "Campus Activities (sidebar)". Oberlin Alumni Magazine. Fall 1997.
↑ Fuller, Robert W. Somebodies and Nobodies: Overcoming the Abuse of Rank. Gabriola Island, Canada: New Society Publishers. 2003. ISBN 0-86571-486-X.
↑ Fuller, Robert W. All Rise: Somebodies, Nobodies, and the Politics of Dignity. Berrett-Koehler Publishers. 2006. ISBN 978-1-57675-385-9.
↑ Fuller, Robert W. "A New Look at Hierarchy: How do we make sure that rank is exercised appropriately?". Leader to Leader. 21. Summer 2001.
↑ The Human DHS Team. "Human Dignity and Humiliation Studies: Who We Are – A Brief Overview". 20 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 sentyabr 2008.
↑ Fuller, Robert W.; Pamela A. Gerloff. Dignity for All: How to Create a World Without Rankism. Berrett-Koehler Publishers. 2008. back cover. ISBN 978-1-57675-789-5.

Ədəbiyyat

Berger, Daniel. "Book review: Somebodies and Nobodies: Overcoming the Abuse of Rank". Journal of Nervous and Mental Disease. 198 (8). avqust 2005: 571. doi:10.1097/01.nmd.0000172656.22250.24. 11 yanvar 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
Ehrenreich, Barbara. This Land is Their Land: Reports from a Divided Nation. New York: Metropolitan Books. 2008. ISBN 978-0-8050-8840-3.
Kleiner, Art. "Diversity and its discontents". Strategy + Business (Spring 2004). 2004.
Knisely, Robert. "Rank prejudice". Washington Monthly. 35 (4). aprel 2003.
Richardson, Elaina; Richards, David; Cale, Timothy. "Respect". O Magazine. 83 (31–34). aprel 2003: 3549. doi:10.1080/14786430310001599405.
Scheff, Thomas. 7: A New Goffman: Robert W. Fuller's Politics of Dignity // Jacobsen, Michael (redaktor). The Contemporary Goffman. Routledge. 2009. 185–198. ISBN 978-0-415-99681-5.
Schultz, Connie. "Taking it out on the clerks". The Cleveland Plain Dealer. 14 yanvar 2006.
Wambach, Julie Ann. Battles between Somebodies and Nobodies: Combat Abuse of Rank at Work and at Home. Brookside Press. 2008. ISBN 978-0-9814818-0-7.

Academe Online – Anonymous, (September/October 2006) "Class Issues Outside the Classroom"
Brazen Careerist – Penelope Trunk, (August 27, 2006) "Battle Cry Against Power Tripping" interview with Robert Fuller, at Brazen Careerist
Breaking Ranks – Bibliography on Fuller's website
Breaking Ranks – Other articles by Fuller
Canadian Living – Diana Fisher, "Rankism: Bullying someone of a lower rank at work"
Human Dignity and Humiliation Studies – an organization composed of over one thousand academics and practitioners from around the globe dedicated to confronting humiliation
Dignity – SpiritualWiki article
Right-Rank.com Arxivləşdirilib 2006-06-14 at the Wayback Machine – Right-rank is the use of communication skills by anyone within a hierarchy to promote respect for the dignity of everyone regardless of position.
SomebodyBook.com – I Feel Like Nobody When… I Feel Like a Somebody When… (children's book that introduces issues related to rankism), Stephanie Heuer (2005)
YubaNet.com – '"Executive" monkeys influenced by other executives, not subordinates', Duke University Medical Center (March 22, 2006)

[1] Fuller, Robert. "Democracy's Next Step: Building a Dignitarian Society". 22 iyul 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 sentyabr 2008.

[2] Fuller, Robert. "Rankism: A Social Disorder". 5 aprel 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 sentyabr 2008.

[3] Fuller, Robert. "Campus Activities (sidebar)". Oberlin Alumni Magazine. Fall 1997.

[4] Fuller, Robert. "Campus Activities (sidebar)". Oberlin Alumni Magazine. Fall 1997.

[5] Fuller, Robert W. Somebodies and Nobodies: Overcoming the Abuse of Rank. Gabriola Island, Canada: New Society Publishers. 2003. ISBN 0-86571-486-X.

[6] Fuller, Robert W. All Rise: Somebodies, Nobodies, and the Politics of Dignity. Berrett-Koehler Publishers. 2006. ISBN 978-1-57675-385-9.

[7] Fuller, Robert W. "A New Look at Hierarchy: How do we make sure that rank is exercised appropriately?". Leader to Leader. 21. Summer 2001.

[8] The Human DHS Team. "Human Dignity and Humiliation Studies: Who We Are – A Brief Overview". 20 oktyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 sentyabr 2008.

[9] Fuller, Robert W.; Pamela A. Gerloff. Dignity for All: How to Create a World Without Rankism. Berrett-Koehler Publishers. 2008. back cover. ISBN 978-1-57675-789-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]