Əbu Əbdürrəhman Tavus ibn Keysan əl-Həmdani əl-Yəmani əl-Hövlani əl-Himyəri (ərəb. طاووس بن كيسان; 634, Yəmən – 724) — tabiin nəslinə mənsub mühəddis və fəqih.[1]
| Tavus ibn Keysan | |
|---|---|
| ərəb. طاوس الحميري | |
 | |
| Doğum tarixi | 634 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 724 (89–90 yaşında) |
| Vətəndaşlığı | Əməvilər xilafəti |
| Elm sahələri | fiqh, hədis elmi[d], təfsir |
| Tanınmış yetirmələri | Zöhri, Mücahid ibn Cəbr |
Tavus ibn Keysan 653-cü ildə Yəməndə doğuldu və Cənəd şəhərində yaşadı. Əsl adının Zəkvan, ləqəbinin Tavus olduğunu söyləyənlər varsa da, Tavus adıyla şöhrət tapmışdır. Tavus (bəzək, zinət) ləqəbinin ona qiraətçilərin öndə gələnlərindən (Tavusül-qurra) olması dolayısıyla verildiği qeyd edilir.[1] Dönəmin Sasani hökmdarının Yəməni zəbt etmək üçün göndərdiyi əsgərlərin soyundan gələn (əbna) Fars mənşəli bir ailəyə mənsubdur. Əməvilərin ilk dönəmlərində Yəmənə amil təyin edilən Bahir ibn Risan əl-Himyəri və ya İbn Hövzə əl-Həmdaninin mövlası olduğu nəql edilir. Ailəsinin mənşəyi haqqında başqa rəvayətlər də zikr edilməkdə, anasının fars əsilli olub, atasının Nəmir ibn Kasıt qəbiləsinə mənsub olduğu yaxud bu ailənin bir Ərəb qəbiləsiylə heç vəla aqdi qurmadığı, ancaq Tavusun atası Keysanın Himyər qəbiləsindən bir qadınla evləndiyi və Tavusun bu evlilikdən dünyaya gəldiyi bildirilir.[2]
Tavus əlli nəfərə qədər səhabə gördü, onlardan hədis və elm öğrəndi. Yəməndə yaşamaqla birlikdə zaman-zaman müəllimi Abdullah ibn Abbasın olduğu Məkkəyə və Zeyd ibn Sabitin yaşadığı Mədinəyə səyahətlər etdi. Hədis rəvayət etdiyi səhabələr arasında Əbu Hüreyrə,[3] Aişə,[3] Zeyd ibn Sabit, Zeyd ibn Ərkam, Sürəqa ibn Malik, Səfvan ibn Üməyyə, Cabir ibn Abdullah, Abdullah ibn Ömər, Abdullah ibn Abbas, Abdullah ibn Zübeyr, Abdullah ibn Əmr ibn As vardır.
- ↑ 1 2 Kahraman, Abdullah. "Tâvûs b. Keysân". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2011. 09.11.2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 09.11.2025.
- ↑ Buxari. Tarix əl-Kəbir (ərəb). IV. Heydərabad. 1941–60. 365.
- ↑ 1 2 Numan ibn Sabit, Əbu Hənifə; Hüsiyev, Fizuli. əl-Fiqhul Əkbər (az.). Bakı: İpəkyolu. 2014. 25.