Vladimir Aleksandroviç Fok (rusca: Владимир Алекса́ндрович Фок; 22 dekabr 1898[1][2][…], Sankt-Peterburq[3][5][…] – 27 dekabr 1974[3][4][…], Leninqrad, SSRİ[3][6][…]) — kvant mexanikası və kvant elektrodinamikası üzrə fundamental işlər görən sovet fiziki.
| Vladimir Fok | |
|---|---|
| rus. Владимир Александрович Фок | |
 | |
| Doğum adı | Владимир Александрович Фок |
| Doğum tarixi | 22 dekabr 1898[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 27 dekabr 1974[3][4][…] (76 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahəsi | nəzəri fizika |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbərləri | Vladimir Arnold |
| Tanınmış yetirmələri | Aleksandr Aleksandrov (riyaziyyatçı) |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
        |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O, Rusiyanın Sankt-Peterburq şəhərində anadan olub. 1922-ci ildə Petroqrad Universitetini bitirib, sonra orada aspirantura təhsilini davam etdirib. 1932-ci ildə orada professor olub. 1919-1923 və 1928-1941-ci illərdə Vavilov Dövlət Optika İnstitutu, 1924-1936-cı illərdə Leninqrad Fizika və Texnologiya İnstitutu, 1934-1941 və 1944-1953-cü illərdə Lebedev Fizika İnstitutu ilə əməkdaşlıq edib.
Onun əsas elmi töhfəsi kvant fizikasının və cazibə nəzəriyyəsinin inkişafındadır, baxmayaraq ki, o, mexanika, nəzəri optika və fasiləsiz mühit fizikası sahələrinə də əhəmiyyətli dərəcədə töhfə vermişdir. 1926-cı ildə Klein-Qordon tənliyini əldə etmişdir. O, adını Fok fəzasına, Fok təsvirinə və Fok vəziyyətinə vermiş və 1930-cu ildə Hartri-Fok metodunu inkişaf etdirmişdir. O, ömrünün qalan hissəsində bir çox sonrakı elmi töhfələr vermişdir. Fok geofiziki kəşfiyyat üçün elektromaqnit metodlarını müasir ədəbiyyatda quyu karotajı adlanan üsullar olan "Karotaj metodu ilə süxurların müqavimətinin öyrənilməsi nəzəriyyəsi" (1933) kitabında inkişaf etdirmişdir.
Fok, xüsusən də çoxcisimli problemlər üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Fok elmi əsaslarla həm Eynşteynin ümumi nisbilik prinsipini fiziki mahiyyətdən məhrum, həm də cazibə və sürətlənmənin ekvivalentliyi kimi şərh edilən ekvivalentlik prinsipini yalnız lokal etibarlılığa malik kimi tənqid etmişdir.
Leninqradda Fok nəzəri fizika üzrə elmi məktəb yaratmış və kitabları vasitəsilə SSRİ-də fizika təhsilini yüksəltmişdir. O, kvant mexanikası üzrə ilk dərsliyi olan "Kvant mexanikasının əsasları"nı (1931, 1978) və çox təsirli "Məkan, zaman və cazibə qüvvəsi nəzəriyyəsi" (1955) monoqrafiyasını yazmışdır.
Loren Qrehem kimi elm tarixçiləri Foku Sovet dünyasında Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsinin nümayəndəsi və tərəfdarı kimi görürlər. Əksər marksist filosofların nisbilik nəzəriyyəsinə etiraz etdiyi bir dövrdə Fok nisbiliyin marksizmlə fəlsəfi cəhətdən üst-üstə düşən materialist bir anlayışını vurğulamışdır.
O, SSRİ Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü (akademik) (1939) və Beynəlxalq Kvant Molekulyar Elmi Akademiyasının üzvü idi.
- ↑ 1 2 3 4 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- ↑ 1 2 Wladimir Alexandrowitsch Fock // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Фок Владимир Александрович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 1 2 http://www.chm.bris.ac.uk/pt/harvey/elstruct/biogs.html.
- ↑ 1 2 http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/BirthplaceMaps/St_Petersburg.html.
- ↑ 1 2 http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01339281.