Manyoqana (万葉仮名, Manyo:qana?) — yapon yazısının ilkin forması. Bu sistemdə yapon sözləri səslənməsinə görə oxşar olan Çin heroqlifləri ilə yazılmışdır. Manyoqana yazısından sonralar iki heca əlifbası — hiraqana və katakana yaranmışdır. "Manyoqana" adı "Manyoşu" (万葉集?, hərf. "Min yarpaq toplusu") adlı yaponca poeziya antologiyasından götürülmüşdür. Bu əsər Nara dövrünə (710–794-cü illər) aiddir və sözün əsl mənasında "Manyoşu əlifbası" deməkdir.
Manyoqana yazısı ehtimal olunur ki, VI–VII əsrlərdə meydana çıxmışdır. Bu yazının ən qədim nümunəsi 1998-ci ildə Tokuşima prefekturasında aşkar edilmişdir. Burada VII əsrin ortalarına aid "Naniva körfəzi haqqında nəğmələr" (vaka) şeirinin başlanğıcı yazılmış taxta mokkan tapılmışdır. Bu tapıntıdan əvvəl yazının ən qədim nümunəsi kimi Horyu-ci məbəd kompleksinin Qızıl zalında yerləşən "Şəfa verən Budda" (Yakuşi Nyorai) heykəlinin nimbi üzərindəki VIII əsrin əvvəllərinə aid yazı qəbul olunurdu.[1]
Manyoqana yazısının ən böyük nümunəsi "Manyoşu" adlı poeziya toplusudur. X əsrə gəldikdə bu yazı sistemi tədricən hiraqana və katakana ilə əvəz edilmişdir. Eyni dövrdə Yaponiya alimi Minamoto-no Şitaqau (911–983) fonetik işarələr sistemi təklif etmiş və onları "Manyoşu" mətninə əlavə etmişdir.[1]
Müasir Yaponiyada manyoqana yazısından məhdud şəkildəəsasən bəzi toponimlərdə, xüsusilə Kyuşu adasında istifadə olunur. Bundan əlavə, gündəlik yazıda səslənməsinə görə seçilmiş heroqliflərlə sözlərin yazılışı mənasında ateci (当て字) forması geniş yayılmışdır.[1]
- ↑ 1 2 3 Кадзуаки Судо. Японская письменность от истоков до наших дней". — М.: Восток-Запад, 2006. — ISBN 5-17-033685-3